Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 245
Materialet
243
[...] DI 7:539, [1500], Mno. d.s. (DN 18:147, 1497), gida.fornime, fsv.
fornima; < mnty. vornemen (NÅN, Hq., WN).
forord n. ‘aftale; betingelse, vilkår’ (5): uar petta forordh mins herra
oc iussa sæmundasonar DI 4:408, 1430 (JE kop.); medpuiforordi (dat.)
DI 6:680, 1489 > c. 1620-1640. Gno. d.s. (DN 2:260, 1353), gida./or-
orth, fsv. forordh', efter mnty. vorwort (vorwort) (AJ, NÅN, WN). - Et
muligt æ.b.: Dam* 73 (hskr. c. 1670).
forprisa vb. ‘foretrække; prioritere’ (1): pat seforprisad j girnd hiar-
ta pins DI 2:252, 1285 > c. 1400 (pavebrev, oversat fra latin c. 1400).302
Fsv.forprisadher adj./perf.part. Af samme rod er substantivet forpriss m.
‘pris, ros’ som bl.a. forekommer i helgenlegender (se F). Begge disse ord
er sandsynligvis nordiske dannelser til det upræfigerede verbum og sub-
stantiv, i oldislandsk prisa vb. (fx Stj1 298) og priss m. (fx Mork 348), <
mnty. prisen (vb.), pris (subst.) < ofra. pris < lat. pretium (se NÅN, Hq.).
Johannisson (1939:230) foreslår imidlertid dit forpriss og afledninger til
det kan stamme fra ofra. forpris ‘undtagen’, perf.part. til for(s)prendre;
det må anses for meget usikkert. - Æ.b. i bet. ‘højst priset’: forprisut
ollum kvenmonnum JBapt2A 859 (hskr. c. 1350-1360). - forprisan f.
‘pris, ros, berømmelse’ (1): forprisan felagskaparins DI 6:592, 1487 (af-
ladsbrev fra pavens legat). -Æ.b.: VP 512 (hskr. c. 1400).
forskjota vb. ‘afvise, vise bort’ (4): pca skwllde peim [o: målumj/ø/--
skothit DI 3:740, 1411 > apogr. Gida. for ski ute, ænys v.forskiuta (1534,
WN); efter mnty. vorscheten (NÅN om da. forskyde; jf. WN). Ældre fy-
rir skjota ‘spilde, forspilde’ brugtes mest i forbindelsen/, vdttum ‘ind-
kalde vidner på en sådan måde at de ikke kunne antages for gode’ (F), jf.
Johannisson (1939:202) som også henviser til skjota e-u å e-t, til e-s
‘henskyde en sag til en vis magt eller myndighed for ved dennes indfly-
delse at få den afgjort’ (F). I et brev fra 1495 forekommer i afskrifter
snart fyrir skjota, snart forskjota i den ældre betydning: hefir hann peim
fyrirskotid \forskotid 2 hskr. fra c. 1640] DI 7:268, 1495 > c. 1580-1635.
forskulda vb. ‘gengælde’ (1): vilium vj giarna med aullo godv for-
pel i en lovtekst fra 1489: huer sem fornæmizt at giora kirkiugard (DI 6:663, 1489 >
c. 1570, jf. s. 664* og 66527) hvor visse afskrifter har fyrirnæmazt (s. 6651 og 666"); fyrir-
nemazt ‘forsømme’ forekommer bl.a. også i et diplom fra 1431, skrevet af Jon Egilsson
(DI 4:470, 1431, JE kop.).
302 1 større kontekst: “medr pui at konungligh s6md skylldaz. at elska rettan dom. pa hdfer
at pat se forprisad j girnd hiarta pins. at framkudmd konungligrar yfersyndar greini suo
gerandi hluti. med fyrirfarandi skynsemi. at eigi fiurfi j>ar nockura asakan til at leggia
[...]”. Den latinske originaltekst er ikke bevaret.