Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Blaðsíða 247
Materialet
245
nisson (1939:185) betragter ikke ordet som et låneord, men anbringer
det under “nominalbildningar till sammansatta verb” (s. 177) i en særlig
gruppe som indeholder “några uppenbarligen mycket gamla komposita”
(s. 179). Direkte modsvarigheder findes hverken i middelnedertysk eller
østnordisk. Jf. da. forsmåelse, mnty. vorsmådinge', også oisl. fyrir-
småning.306 -Æ.b.: GBpD 114 (hskr. c. 1350-1365). - forsmånarlaust
adv. ‘uden skam’ (1): suo ath pau mætti vid vera forsmanarlaust
DI 5:585, 1470. - Æ.b.: Annl005 424 (hskr. c. 1387-1395).
forsmæelsi n. ‘skam, skændsel, krænkelse’ (1): hneyking og for-
smæelse DI 7:534, [1500] (privatbrev). Mno.forsmædelse ‘foragt’ (DN
3:544, 1439), gida. forsmæ(dh)else, fsv. forsmæ(dh)ilse\ dannet efter
mnty. vorsmådenisse (NÅN; se Christensen 1982:465, jf. s. 467).
forsoma vb. ‘forsømme’ (8): godz hans [ ... ] for geingi ok forsomad-
izt IslDipl 171, 1409; wan rækt ok forsomat pat officialis starf IslDipl
298, 1432 (JE);forsomade biskup[s]ins brefDl 6:748, 1491. Mno. ufor-
somadr (se nedenfor), gida. forsyme, fsv. forsuma; < mnty. vorsumen
(ÅBM, NÅN, Hq.). De vestnordiske ordformer viser en sammenblan-
ding med eller omdannelse efter det hjemlige vb. soma(sk) ‘sømme sig,
være passende’. I gammelnorsk findes også enkelte belæg på former
med y som i østnordisk (F). - Hertil perf.part./adj. oforsomadr ‘ufor-
sømt’ (2): oforsomad ok skadlaust IslDipl 360, 1443 (jf. note s. 264, s.
218), det andet belæg er i samme brev s. 362. Mno. uforsomadr (vforso-
mader DN 1:490, 1422307), gida. uforsømeth, fsv. oforsumadher. - for-
soman, forsomun f. ‘forsømmelse, vanrøgt’ (11): af hans forsoman oc
vangæymslu DI 4:452, 1431 (JE kop.); omenzka eda forsoman IslDipl
345, 1440. Verbalsubstantiv til forsoma. Fær. forseman (DF 37, 1403 >
1407), mno.forsæman (forsømen DN 2:524, 1429), fsv. forsuman, -sy-
man. Jf. gida.forsymelse < mnty. vorsiimeninge, -nisse (jf. Christensen
1982:464). Af 11 belæg slutter to på -un, 1485, 1496, begge i afskrifter i
samme brevbog fra c. 1608 (DI 6:534, DI 7:292).
forstå vb. ‘forstå’ (1): kunnum vtf at forstå DI 5:411, 1464. Gno. d.s.
(fx DN 5:478, 1438), gida. forstande, forstå, fsv. forstanda, forstå-, <
mnty. vor stån (NÅN, Hq.). Svarer til ældr t fyrir standa (se et eksempel i
306 Dannet til fyrirsmå, dog ikke regelret; ord på -ingt-ning i oldnordisk dannedes først og
fremmest til ia/ja-verber, jf. Loman (1961:27, 138 ff.), Alexander Johannesson (1927:39-
41).
307 Det samme som Fritzners belæg p& forsoma (se F 1:462).