Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 250
248
Middelnedertyske låneord
forvaring-, < mnty. vorwaren vb. (NÅN, Hq.); jf. også mnty. vorwaringe.
- Verbet forvara forekommer i Med696II 80 (hskr. fra 1400-tallet).
forjjéna vb. ‘gengælde’ (1): efpess er kostvr ad eg megi pat fa og pat
giarna forpiena med ydr DI 7:536, [1500] (privatbrev). Mno. d.s.
(DN 16:121, 1440), gida.forthjæne, fs v. forthiæna: efter mnty. vordenen
(NÅN). Brug af ordet kan sammenlignes med forskulda i lignende kon-
struktioner (se det). - Et muligt æ.b.: SigrVal* 124 (hskr. c. 1675-1700).
forjrrot n. ‘ærgrelse’ (14): firir pat forprott sæm han giordæ oss
DI 4:429, 1430 (JE kop.); firir allt pat hugarmot. orett okforprot sem
hann haf di honum giort DI 5:603, 1471 > apogr. Gida .fortret, fsv. for-
tret, ænysv. fortråd, evt. < mnty. vordrot ‘ulydighed, brøde’, en aflyds-
form til mnty. vordret (Hq.). Vb .forprjota ‘ærgre’ (mnty. vordreten) fo-
rekommer ikke før i Reykjaholabok (c. 1530-1540, se 2. bind s. 101). Af
de 14 registrerede belæg er 6 fra breve skrevet af notarius publicus Jon
Egilsson: DI 4:414, 448, 474, 489, 493, 495.
foroktun f. ‘foragt’ eller ‘forsømmelse’ (1): til undanslåttar Emb-
ættesins og postuligs sætis fordcktunar DI 6:420, 1481 > c. 1720-1730
(ægteskabsbevilling fra pavens repræsentant, oversat fra latin muligvis
1498). Ordet er et verbalsubstantiv til forakta ‘foragte’ (ikke belagt før
1500; se belæg i DI 10:121, 148, en oversættelse fra 1541 af en kirkeor-
dinans fra 1537) som er dannet til forakt f. < mnty. voracht ‘foragt’. Fo-
rekommer i en oversættelse af et pavebrev udstedt 1481; oversættelsen
(fra latin) er evt. fra 1498, men kan være yngre, se DI 6:419.
foviti m. ‘foged’ (2f.fovita (dat.) DI 7:13, 1484 > c. \150\foueta oc
hofudzman [hirdstiora, afskrifter fra c. 1570 og c. 1640] DI 6:719, [1490]
> 1500-t. Gno. d.s. (fuuiti DN 4:302, 1357), ogskfolgud (NGL 3:144310)
ogfoguti (fx DN 4:216,1342),311 jf. no. fut, fær. flid; gida,foghede (Flens-
borg Stadsret), fsv.foghate (også fxfoghethe,foithe Sdw. 1:265); < mnty.
voget < miat. vocatus ‘advokat, sagfører’ < lat. advocåtus ‘tilkaldt’
(ÅBM, NÅN, Hq.). Forekommer også i en oversættelse fra mellem 1453
og 1513 afen lovreform af kong Christian I, udstedt i Bergen/1453 (fouit-
um DI 5:115, jf. den norske teksts foghettom s. 113). Af de belæg på
foged, foviti etc. som forekommer i F, F 4, ONP og OH (1400-1500-tal-
let), har de islandske i de fleste tilfælde skriftformen/ov/fz o.lign. mens de
norske (1300-1400-tallet) i reglen har formen foguti o.lign. (se F/F 4 u.
310 Lovreform fra kong Håkon V’s tid (begyndelsen af 1300-tallet).
311 Se F 1:450 med hensyn til flere norske former.