Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 252
250
Middelnedertyske låneord
Skåld-Helga rimur (hskr. c. 1530-1540).314 - friheit n.pl. ‘frihed’ (6):
heilagrar kirkiv rett og friheit DI 5:771, 1474. Mno. d.s. (DN 3:471,
1420), gida.frihet, fsv.frihet; < mnty. vrlheit, vrihét (AJ, NÅN, jf. Hq.
under -het). Se Halldor Halldorsson (1969a:81). Ordet forekommer også
i nogle afskrifter af et brev fra islændinge til kongen 1320 (originaldi-
plom ikke bevaret): fornum frijheitum [mangler i hskr. fra c. 1630-1640,
heitum hskr. fra c. 11 \5, frijheitum 2 hskr. fra c. 1620] DI 9:11, [1320] >
1580-1635.
frukta vb. ‘høste’ (o: have som fortjeneste) (1): aullu pui er peir hafa
frucktad sidan nestu fardaga IslDipl 375, 1445. Ænyda. frugte, yfsv.
frukta (av sig)\ < mnty. vruchten ‘befrugte, berige’, verbalafledning til
vrucht ‘frugt’ < lat .fructus (jf. ÅBM, NÅN, Hq. under frugt, frukt), eller
dannet til fruktr m. (GBpD 165, hskr. c. 1350-1365) ‘frugt’, gida .frukt,
fsv. frukt < mnty. vrucht (< lat.).
fuglasæi —> sæi
[fullkomligr, fullkomliga, fullkomna se diskussion i afsnit 5.2]
fullmektugr -» mektugr
fundera vb. ‘grundlægge (en kirke eller et kapel)’ (3): j huorrar
kirkiu sokn nefnd halfkirkia er funderud DI 5:491, 1467 > apogr. Mno.
d.s. (funderet perf.part. 1414-1419, Grøtvedt 1954:76), gida. fundere,
fsv. funderæ, < mnty. fundéren (ÅBM, de Vries, Hq.) < lat. fundåre-, de
Vries nævner oldfransk som et muligt mellemled. - Æ.b.: MarS 179
(hskr. c. 1325-1375).
fylgjari m. ‘ledsager, “kumpan”’, altid i pluralis, o: ‘konsorter’ (c.
20): med sinumfleirum fylgiaurum DI 5:488, 1467 > 1476; fulgeri sam-
me bet. (1): odde ok hans fulgerum (dat.pl.) DI 6:745, 1491; fylgeri
samme bet. (1): alla peirra fylgera (akk.) DI 5:526, 1468. Gno. d.s. (DN
12:22, [c. 1300], bet. er omtr. ‘medskyldig’315), gida. fylghjere, fsv. fyl-
ghiare. Omtales ikke i etymologiske ordbøger. I sit ydre ser ordet ud
som nornen agentis til vb. fylgja, belagt allerede i et digt af PjoSolfr
Arnorsson (islandsk, d. 1066), se Skjd. A, 1:366; i andre tekster fx i
t>BpB 285 (hskr. c. 1350), Alex 100 (hskr. c. 1280), MarE 542 (hskr.
c. 1450-1500) m.fl.; betydningen er i reglen neutral eller positiv, ‘ledsa-
ger’. I diplomteksterne synes ordet imidlertid altid at være negativt ladet
3,4 Kollsbok, WolfAug 42.7, fra c. 1480-1490, har også indeholdt Skåld-Helga rimur,
men disse er senere gået tabt.
315 Teksten lyder.forbydhir ek huariom manne skyldom oc oskyldom al ryufua pessa mina
skipan i ordhe ne uerki edhafyliara till fa mædhir nokoro domrofue.