Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 253
Materialet
251
og brugt om ledsagere/“konsorter” til en der har begået en forbrydelse.
Den øgede brug af ordet i 1400-tallet skyldes sandsynligvis påvirkning
eller lån gennem norsk fra mnty. volgérle) ‘ledsager; hjælper; medskyl-
dig’ (andre betydninger er bl.a. ‘forfølger’ og ‘efterfølger’) (jf. Indrebø
1951:169). - medfylgjari samme bet., piur. (3): beggia peirra menn og
medfylgiarar DI 6:603, 1487. Mno. d.s. (mædfølghere DN 3:526, 1436;
medherfølghere DN 6:493, 1436; medhefølgiaræ 1449, Grøtvedt
1970:221), gida. mæthfylghjere, fsv. mædhfylghiare. Ordet kan formelt
betragtes som en sammensætning med fylgjari, men er muligvis et lån
fra mnty. medevolger ‘ledsager; medløber, medskyldig’ (se et mnty. ek-
sempel i DN 19:698, 1372: medevolghere ‘konsorter’). WN mener at or-
det er nornen agentis til vb. medfylgja < hty. mitfolgen (jf. gida. mæth-
fylghje, fsv. mædhfylghia; et mnty. medevolgen er ikke belagt, men sand-
synligt).
gåfa f. ‘gave’ (1): pa giofedr gafv DI 7:336, 1497 > c. 1570 (om en
gave til et kloster). Ordet forekommer også i en lovreform fra 1383
(DI 3:370). Gno. d.s. (gafuor DN 2:294, 1362; morghin gafwo
DN 2:260, 1353), gida. gave, fsv. gava; sandsynligvis < mnty. gave
(ÅBM, NÅN, Hq.). -Æ.b.: MarE 1014 (hskr. c. 1450-1500); forekom-
mer også fx i den unge Jokuls joattr Buasonar: med godum gåfum (Jøkul*
58, hskr. fra 1600-tallet) og i de ældste nmur (Blåvus rimur og Viktors,
hskr. c. 1530-1540; se eksempel hos Finnur Jonsson 1926-1928). -
medgåfa f. ‘medgift’ (1): dæmdum vier [...] Gunnhillde [...] alla pa
medgåfu [motgaffu anden afskrift] j sijna thilgiof DI 6:276, 1480 >
c. 1600-1625. Dannet til gåfa eller lånt fra gida. meth(e)gave som sand-
synligvis stammer fra mnty. medegåve. Jf. mno. giptargdfa (gifther
gafua DN 3:625, 1462). - motgåfa f. ‘medgift’ (3): pa motgåfu sem til
hennar var giefin DI 6:275, 1480 > c. 1600-1625. Mno. d.s., jf.
DI 5:560, 1470, Hålogaland, Norge (afskrift c. 1600 af et transskript fra
1478). De tre belæg der er registreret, er alle fra et brev skrevet på Ping-
vollur 1480 der omtaler samme sag som det ovennævnte diplom udstedt
på Hålogaland. I brevet fra 1480 henvises der til det norske brev, og
sandsynligvis er ordet motgåfa taget direkte op efter det. Senere i brevet
anvendes ordet tilgjof.316
316 I brevet fra 1470 (Hålogaland) forekommer ordet vilkior én gang (gida. vilkor (wil-
koor) < mnty. willekor(e))\ det er interessant at når der i brevet fra 1480 henvises til afsnit-
tet hvor vilkior står, bruges ordet kjor (skr. kior) i samme betydning (s. 276).