Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 261
Materialet
259
men muligvis en noget yngre østnordisk form, lånt gennem norsk
(WN).327 Den gængse forklaring på ordformen hustru er at den midterste
konsonant i trekonsonantforbindelsen -sfr- regelret er faldet bort hvilket
resulterer i * husru, med en ustabil spirantforbindelse -sr- som baner vej-
en for indskud af et t (se GG 2:279-289; jf. også Noreen 1923, § 291 4,
b). - Belæg på ordet i gen.sg. i de undersøgte tekster er uden bøjnings-
endelse. Ordet er særlig almindeligt i diplomer; i alt er godt 20 belæg re-
gistreret, men det forekommer betydelig oftere. 1 religiøse tekster er det
sjældnere end husfru, omvendt i riddersagaer. ONP har c. 45 belæg fra
forskellige genrer. - Æ.b.: MarS 207 (hskr. c. 1325-1375). - eigin-
hustru ‘hustru’ (1): hans æigin hustru IslDipl 193, 1415. (Jf. husfru).
Anmærkning 1: Husfru og tilsvarende ordformer i de øvrige nordiske
sprog bør måske betragtes som delvis hjemlige, dannet efter ældre hus-
freyja etc. under påvirkning af det middelnedertyske ord efter at låneordet
fru havde fortrængt det hjemlige freyja. Se Noreen (1879-1880) hvor
også ændringen sfr > str diskuteres, også GG 2:280 angående spr i ord-
formen huspreyja - jf. ordformen husprii ovenfor u. husfru og huspreyia
her nedenfor i anm. 2. (Se også NÅN og Hq. u. hustru).
Anmærkning 2: Både husfru og hustru kan forekomme som varianter til
hinanden, eller til husfreyja i andre afskrifter af samme tekst. Sål. fx i
Jåtvardar saga: husfru Jåtv 18/ hustru JåtvFlat 465; Håkonar saga Håkon-
arsonar: huspreyia Håk81 514 og husfreyia Håk8A 106/ hustru HåkFlat
127; Gunnlaugs saga ormstungu (Gunnl 5)/ husfreyia Holm perg. 18 4to:
husfru AM 557 4to.
hylla vb. ‘hylde, acceptere; vise ærbødighed’ (4): hylla oc hafua.firir
Rettan konongh IslDipl 214, 1419 (JE);328 hylia [sic] ok samfyckia feirra
fyr skrifadah giorning DI 5:489, 1467 > 1476. Betydningslån. Gno. d.s.
(Landsløg, NGL 2:65329); gida. hylle, fsv. hylla. Den ældste betydning i
oldnord. hylla var ‘gøre venligsindet’ (af hollr ‘trofast’); betydningsfor-
skydningen til ‘hylde’ er påvirket af mnty. hiilden ‘vise agtelse’ (jf.
ABM, NÅN, Hq. u. huld). - Æ.b.: i lovteksten Jonsbok (udstedt for
327 Se L&B om mnty. huster (sjældent); ordet sammenlignes med sv. hustru.
328 Hyldingsbrev til kongen, skrevet på et blandingssprog, se afsnit 2.2.
329 hylla oc samdykkia, hskr. fra c. 1320 (norsk); de fleste andre håndskrifter af teksten
har formen hylda.