Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 269
Materialet
267
Gno. d.s. (conuentz jnnsigli DN 2:58, 1302), gida. konventinsighle. -
konventusystir f. ‘nonne, medlem af et konvent’ (9): conuentv systra
IslDipl 64, 1378. Gida. konventsyster, fsv. konvents systir.
koparpi'pa —»pipa
koppa f. ‘metaldup, metalknop’ (2): Gefande sæmiligan grip huerri
peirra [...] kristino kross. helgu spenzl. gudnyu koppur DI 6:693, 1490;
xij merkur silfurs med skrvdvm [...] hnopvm oc kopvm DI 6:733,
fc. 1490] >1711. Muligvis fra gida. koppe ‘kop, bæger, noget halvkugle-
formet’ (ÅBM), jf. fsv. koppa, og i så fald af samme oprindelse som isl.
koppr ‘et lille kar; natpotte; hjelmdup’ m.m. (fsv. kopper ‘kop’ m.m.) <
mnty. kop, koppe ‘bæger’ < miat. cuppa. Oprindelsen til koppr og tilsva-
rende ord i andre nordiske sprog er dog omstridt, se nærmere i de etymo-
logiske ordbøger. Perf.part. koppadr, muligvis i bet. ‘prydet med figurer
af skikkelse som koppr' (F) (o: dup, knop, kop; jf. F u. koppr), forekom-
mer i et norsk diplom fra 1321-1323: handklædi koppat DN 15:12.
kosta vb. ‘have pris, koste; bekoste’ (6): liknneski [...] pat sem eij
kostadi minna enn .x. aura DI 3:102, [1355] >1601 (inv.); kosta mann
oc hest med honum DI 3:462, 1391 > apogr. Gno. d.s. (fx pat skall kosta
pit lif DN 3:131, 1323), gida. koste, fsv. kosta; < mnty. kosten < (evt.
gennem mhty. og ofra.) miat. costare < lat. conståre (ÅBM, NÅN, Hq.).
Ordet er homonymt med det hjemlige kosta i bet. ‘prøve, forsøge; bruge
alle sine kræfter på’ (ÅBM; jf. F, Lex. poet.). Det er almindeligt i tem-
melig gamle tekster (ONP har 50-55 belæg), fx Laxd 10: Pat bod
kostadi Unnr (hskr. c. 1330-1370) og kan muligvis stamme fra oldsak-
sisk (gammelnedertysk); for nærværende vil det dog blive betragtet som
et sandsynligt lån fra middelnedertysk. - kostnadr m. ‘bekostning; om-
kostninger’ (c. 30): scal bu petta ok hallda kostnapi vpp peim er her er
tindr DI 1:174, [c. 1120] > 1601 (inv.);/ir; starf sitt ok kostnad DI 2:80,
[c. 1270] > c. 1570. Dannet til kosta eller kostr (se nedenfor). Gno. d.s.
(hskr. c. 1240-1263, Holtsmark 1955:337; DN 3:30, 1291), gida. kost-
net h, fsv. kostnadher. Det ældste eksempel er fra en måldagi som DI l’s
udgiver henfører til c. 1120; det må dog anses for usikkert om den er be-
varet i sin oprindelige form. Ordet forekommer ellers først i diplomer og
lignende tekster i 1200-tallets anden halvdel og bliver almindeligt i
1300-tallet. - ONP har c. 130-140 belæg, mange fra norske lovtekster,
men ordet forekommer ellers i næsten alle teksttyper og i temmelig
gamle tekster, fx Eg 31: bjo veizlu i moti konungi, ok lagdi å kostnad
mikinn (hskr. c. 1330-1370). - kostr m. ‘kost, underhold’: her j mot skiil-