Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 271
Materialet
269
Anmærkning-, Den nyislandske betydning af kostulegur ‘herlig’, nærmest
‘morsom, pudsig’ (ikke registreret i oldnordiske ordbøger) kan tyde på at
ordet er lånt igen senere fra østnordisk (dansk) hvor denne betydningsud-
vikling også er sket (jf. Hq.; ODS kostelig u. bet. 2.3; SAOB kostlig u.
bet. 5).
kragi m. ‘krave’ (2); gefandi [...] hatt oc kraga DI 5:189, 1459 > før
1745 (islandsk testamente, udfærdiget i Bergen); panzara med kraga oc
par til iarnhatt DI 6:204, 1479. Gno./mno. d.s. (æin krakhe DN 4:290,
1353; ein kraghæ DN 11:111, c. 1410), gida. kraghe, fsv. kraghi', <
mnty. krage (ÅBM, NÅN, Hq.). - Evt. æ.b.: Blomstrx 40 (hskr. fra 1600-
tallet); forekommer også fx i rimur fra 1400-tallet (Filippo rimur, hskr.
c. 1480-1490).
kram i småkram n. ‘kramvarer’ (1): hufur ok hnifa[r] eda annat
smakram DI 4:277, [1420] > c. 1500? (handelsformular). Gno. kram
(NGL 3:16, 1282, hskr. c. 1305-1320), gida. kram, fsv. kram-, < mnty.
kram ‘telttag; lærredsdækket handelsbod; varerne og virksomheden i
denne’ (ÅBM, NÅN, Hq.; jf. L&B: kråm).
krankr adj. ‘(legemligt) svag, syg’ (12): heill ad samvitsku po
nockud sie krangtt j lijkamanum DI 6:14, 1362 > c. 1600-1625 (testa-
mente). Gno. d.s. (DN 4:81, 1310), gida. krank (Flensborg Stadsret), fsv.
kranker, < mnty. krank ‘svag, syg’ (ÅBM, NÅN, Hq.). Alle belæg er fra
testamenter eller breve som omtaler testamenter, og ordet forekommer
altid i en formel af typen N.N. heill at vitsmunum/viti/skynsemi/samvizku
en krankr ilikama, eller lignende. -Æ.b.: Dpi 156 (hskr. c. 1330-1370).
- krangr adj. ‘(legemligt) svag, syg’ (1): hel ath samviz[kv\ en krangr
jlikam IslDipl 287, 1431 (testamente). Vel et hjemligt ord, men i oven-
nævnte eksempel blandet sammen med krankr adj. og brugt på samme
måde som det. Gno. d.s. (DI 2:839, 1346-1349, æbpst., norsk hskr. fra
c. 1375-1400). - Forekommer i Prændlur (blandt de ældste af de bevare-
de rimur, hskr. c. 1530-1540), jf. Finnur Jonsson (1926-1928:218). -
Ordformen krang- forekommer også i østnordisk som variantform til
krank-, se fx Sdw. u. krankdomber, kranker, krankliker. — okrankr adj.
‘sund, rask’ (1): heillar skynsemdar [...] oc med ollu okrankr j lifinu
DI 3:185, 1363 > apogr. (testamente). - krankleiki m. ‘svaghed, syg-
dom’ (3): i miklum krankleika, er bolusott var kollud DI 5:216, 1460 >
c. 1700. Gno. d.s. (DN 4:82, 1310), gida. kranklek, fsv. krankleker. -
Æ.b.: MarF 1115 (hskr. c. 1325-1350), også bl.a. i Gr 125 (hskr.