Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Blaðsíða 280
278
Middelnedertyske låneord
fsv. læna-, < mnty. lenen. Begge de registrerede belæg er fra breve skre-
vet af Jon Egilsson. Ordet er sandsynligvis et yngre lån end subst. lén n.
og uafhængigt af det. Det er temmelig almindeligt i 1500-tallet og sene-
re, men sikre, ældre belæg end de ovennævnte er ikke fundet i islandsk.
ONPhar nogle belæg fra norske dokumenter fra 1300-tallet. To islandske
belæg, perf.part. lénar (f.nom.pl.) ‘tilladt’ i riddersagaen Adomass saga
(“j borgvm Jteim er {teint woru lenar j at vera” Adon 194, hskr. c. 1450-
1500) og perf.part. lent (n.nom.sg.) ‘lånt, udlånt’ i en islandsk ordsprogs-
samling fra 1400-tallet (“ecki er lan leingur en lent er” Kålund 1884-1891
[1886]: 160), bør snarest betragtes som hørende til verbet Ijd (jf. Noreen
1923, §483, anmærkning; Valtyr GuSmundsson 1922:134, note 7).
léttigyllini -» gyllini
lidugr adj. ‘fri, ubunden’ (c. 25): Skolo leigu prestar allir lidugir af
pessu (om betaling af pavetiende) DI 2:612, [1326] > c. 1350 (bpst.);
hon [o: kirken] er lidug oc akallzlaus vid eyrar kirkiu DI 3:108, [1355] >
1601 (inv.); kuitta. frealsa. lidugha. aakierolausa DI 3:133, 1359 >
apogr. Betydningslån. Gno. d.s. (DN 1:73, 1292), gida. lithigh, fsv. li-
dhug her.35i Den ældste betydning var ‘smidig, let bevægelig’, den nye
betydning stammer nok fra middelnedertysk: lidich, led(d)ich ‘fri, tom,
uoptagen; uvirksom’ (jf- ÅBM, Hq., NÅN). Ordet er almindeligt i ord-
forbindelsen kvittr ok lidugr. - ONP har 125-130 belæg på ordet i denne
betydning; deraf er over 25 fra norske diplomer (1292-1376) og
omkr. 15 fra islandske diplomer (1355-1443). De øvrige er fra diverse
tekster, såsom Marlu saga (Mar240a 423), Vitae Patrum (VP 560),
bispesagaer, riddersagaer; få fra islændingesagaer (Gr 235, Hallfr61 77).
Hkakult —> kult
Hkasalun -> salun
linlak n. ‘linnedlagen’ (3): linlokin (pi.) IslDipl 126, 1396 (inv., Hol-
ar); linlaka lausre IslDipl 206, 1417; lijnlok (pi.) DI 4:684, [1446] > c.
1600. Gno. d.s. (DN 6:180, 1340), også linlaken (DN 2:497, 1422?),
gida. linlaken, fsv. linlak(an)\ < mnty. linlaken eller muligvis dannet til
lak, lakan < osax. lakan eller mnty. laken,359 - Æ.b.: OH 1005 748 (hskr.
c. 1387-1395). - Jf. også skarlak/skarlat, sparlak.
358 Fx Idsa, lidhuga oc quitta (1387, Sdw.).
359 Linlakan etc. nævnes ikke i de etymologiske ordbøger. - Om isl. lak n. siger ÅBM:
“To. ur ml|i. laken"-, NÅN og Hq. udviser større forsigtighed med hensyn til da. lagen, sv.
lakan: “sandsynligvis glt. lån fra oldsaks. lakan [...], mnty. laken” (NÅN), “I nord. spr.
trol. gammelt lån från fsax. el. mity.” (Hq.).