Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 287
Materialet
285
ann måta skialleg og myndug DI 3:631, 1398 > 19. årh./1737; sampyck-
vvm vær brefherra jons [...] [myndu\gtt (emenderet efter andre afskrif-
ter) DI 4:251, 1417 > c. 1570; Sampyckti [...] jardarkavp stodvgtt ok
myndvgtt DI 7:513, 1500 > c. 1570. (Det ældste af belæggene er p.g.a.
dokumentets overlevering af tvivlsom værdi). Mno. d.s. (myndoghan oc
mektoghan DN 4:632, 1437), gida. myndigh, fsv. myndogher, < mnty.
miindich (ÅBM, NÅN, Hq.). - omyndugr adj. ‘umyndig, ugyldig’ (1):
giora [...] prestana omynduga DI 6:736, 1491. Gida. umyndigh, fsv.
omyndogher, jf. mnty. unmundich (WN).
moguligr adj. 1) ‘passende, velegnet’ (9): J mdghulighan tima Isl-
Dipl 144, 1401; 2) ‘mulig’ (10): pat er mogvligtt DI 3:95, 1354 >
c. 1570 (bpst.); sem honum kann mdguligt at vera DI 5:132, 1456 >
c. 1720-1740. Gno. d.s. (DN 7:165, 1337), gida. mughelik, møghelik,
fsv. møgheliker, < mnty. mogelik (ÅBM, NÅN, Hq.). I bet. 1 indgår or-
det 7 gange i forbindelsen i moguligan tima. De to andre belæg er j
meygiligum lutom DI 4:414, 1430 (JE kop.) og mdgvlegar skripter
DI 7:312, 1496 > apogr. - Æ.b.: GBpD 15 (hskr. c. 1350-1365). -
ombguligr adj. ‘uretfærdig, dårlig, forkert’ o.lign. (2): biscup olafr hefdi
omogulegra kosnad a stadnum ogframar en til ber DI 5:173, 1458 > før
1459; optliga sturladizt eg af litlu efni med omdguligri mispykt DI
6:239, [1479] > c. 1750 (skriftemål); omoguliga adv. ‘upassende’ (1):
gldddumzt eg omdgvliga med sialfri mier af pessari lymsku DI 6:246,
[1479] > c. 1750 (skriftemål). Gno. d.s. (vmoghuleght DN 7:172, 1338),
gida. umughelik, fsv. omøgheliker.-Æ.b.: omoguligr ‘umulig’ SnEW1 5
(hskr. c. 1350).
nåd f. 1) ‘nåde’ i forbindelsen N.N. med guds nåd (biskup/dboti) (c.
30): ion biskup med gvds nad DI 2:790, 1345 > c. 1375-1400 (bpst.);
wilchin medr guds ncad biskup IslDipl 25, 1352; 2) ved tiltale, ydur nåd
(2): kvngiorvm vier ydare nåd at [...] IslDipl 352, 1442. Betydningslån.
Gno. d.s.: med gudz naade biscop DN 6:104, 1320, fær. d.s. (DF 34,
1399), gida. nathe, nath, fsv. nadh; jf. mnty. van der gnåde godes, van
godes gnåden (fx i DN 6:312, 1365: Wi Haquyn van der gnade godes
køningh tho Sueden vnde tho Norweghen [...] Magnus, van godes gna-
den køninghe tho Sueden vnde Norweghen; se nærmere L&B u. genå-
den), lat. dei gratia. Den ældste betydning, ‘fred, hvile’, er verdslig og
hjemlig (etymologiske ordbøger udtrykker sig dog meget forsigtigt om
det), fx at persi vor bid skylldi werda monnum til fridar ok ncada DI
2:613, 1326 > c. 1360-1400 (bpst., om beskatning af drivhval m.m.);