Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 291
Materialet
289
urigtigt. Se nærmere ÅBM, NÅN og Hq. samt en sammenfatning af dis-
kussionen om ordet hos Elmevik (1971, spec. s. 80, jf. s. 79-80). Ordet
forekommer ikke i de ældste islandske håndskrifter. I undersøgelsen er
det kun registreret i statutter. -Æ.b.: JBapt2A 879 (hskr. c. 1350). - okr-
karl m. ‘ågerkarl’ (4): Okrkarlar ero forbodadir DI 2:127, [1275] >
1600-t.373 Gno. d.s. (lovtekster, F), gida. okerkarl, fsv. okerkarl. - okr-
samligr adj. ‘urimelig på grund af åger’ (1): med okursamligri ficar
vtheimtan DI 6:245, 1479 > c. 1750 (skriftemål),
okrankr —> krankr
okrenktr -» krenkja
okvittr —> kvittr
olukka f. ‘fortræd; puds’ (2): giora haunum eina hueria vlucku [...]
giora fyw nefndum filipus hueria ulucku er gizur villdi IslDipl 407,
1450. Dannet til lukka (ikke belagt i de undersøgte tekster). Mno. d.s.
(vluckæ DN 3:519, 1433); < mnty. lukke, jf. mnty. un(ge)Iukke. - Æ.b.:
lukka forekommer i et helgendigt fra 1300-tallet (Skjd. A, 2:513) samt i
Bår5489 36 (hskr. c. 1450), unge håndskrifter af borsteins [>åttr stangar-
hoggs (fra 1600-tallet og senere)374 m.fl. ret unge tekster (bl.a. rimur).
En omlydt biform (sjælden, ikke i yngre islandsk) forekommer fx i
Flateyjarbok: olykka HroFlat 74 (hskr. c. 1387-1395); den svarer til or-
dets form i østnordisk, gida. ulykke (i Jyske lov), fsv. olykka. (Jf. også
mno. vlikke DN 21:239, 1428). Den omlydte form stammer fra sidefor-
men mnty. lukke. Se ÅBM, de Vries u. lukka og lykka, NÅN, Hq. - Her-
til sammensætningen olukkuvænligr adj. vel ‘som afstedkommer noget
dårligt’ (1): pat er olvcku uænligt DI 5:485, [1467] (privatbrev).375
omak —> mak
omakliga, omakligr —> makliga
omåladr —> måla
373 Fra en liste over sager som biskoppens godsbestyrer sørger for (forekommer to gan-
ge). De andre to belæg er fra bispestatutter (1326 og c. 1391). Okrkarl forekommer også i
lovtekster, fx i kirkelov om åger fra 1269, DI 2:57, [1269] > c. 1300.
374 efogæfa mm gengi rtkara en lukka pin (OS tang” 84); dette tekststed mangler i det ene-
ste håndskrift fra før reformationen.
375 Brevet handler bl.a. om ran og tyveri. Konteksten er følgende: “|x)tt loptur hafi
nockum kuækling firir mier pat er litiis uert hia ollu odru. Enn huer hann er sem hann reyf-
ar eda ræner heilaug klaustur eda firir saklausum monnum pat er olvcku uænligt”, om-
trent: ‘selvom Loptr spiller mig et puds, så er det småting sammenlignet med alt andet. Det
han er (gør), når han røver fra hellige klostre eller uskyldige mennesker, det er alvorlige-
re’.