Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 300
298
Middelnedertyske låneord
pottr m. ‘gryde’ (c. 20): pottur DI 2:460, 1318-c. 1400 > 1639 (inv.);
pottr IslDipl 103, 1392 (liste over en kirkes ejendomme). Gno. d.s. (DN
3:49, c. 1300), fær. d.s. (DF 39, 1403 > 1407), gida. potte, fsv. potta (<
dansk); < mnty. pot, put (de Yries, NÅN, Hq.). Er ellers af usikker op-
rindelse, muligvis fra ofra. pot < miat. pottus ‘drikkebæger’; andre me-
ner at ordet er germansk (se de etymologiske ordbøger). ÅBM synes at
mene at ordet er hjemligt i de nordiske sprog. -Æ.b.: AugA 141 (hskr. c.
1340). - fjordungspottr ‘gryde (af en vis størrelse)’ (1 ):fiordungs pottr
DI 5:557, 1470. - pottausa f. ‘øse’ (2): pott ocpottausu (akk.) DI 5:597,
[c. 1470] > 1601 (inv.).
prelåti m. ‘prælat’ (15): prelatar prestar ok læikmænn IslDipl 341,
1440 (JE); prelatar ok prestar IslDipl 371, 1444. Mno. d.s. (DN 8:381,
1453), gida. prælat(e), fsv. prelate, prelater, < lat. praelåtus, substantive-
ret perf.part. af praeferre ‘bære foran; foretrække’, evt. gennem mnty.
prélåte (AJ, Hq., jf. WN). ÅBM kender kun til belæg fra 1500-tallet og
betragter ordet i islandsk som et lån fra dansk. ODS tager ikke stilling til
et mellemled mellem latin (miat. prælatus) og dansk (NÅN omtaler ikke
ordet). Lat. praelåtus bruges i latinsksprogede breve på lignende måde,
og ordet kan antagelig også være taget op direkte fra latin.389 De fleste af
belæggene forekommer i vendingen prelatar ok prestar (én gang sam-
men med biskupar).
prof n. ‘undersøgelse; bevis, bekræftelse’ (c. 30): profat taka DI 2:210,
[1281] > c. 1360-1400 (bpst.); at so fdllnu profi DI 3:10, 1309 > før 1896;
at suafelldumprofum teknum IslDipl 7, 1311. Gno. d.s. (DN 5:42, 1303),
fær. d.s. (DF 36, 1403 > 1407), gida. prov, ænysv. prov (proff 1628, prob
1594, Hq.); < mnty. prove < miat. proba (ÅBM, NÅN, Hq.). ONP har c. 60
belæg, omkr. halvdelen fra islandske diplomer. - Æ.b.: HåkFris 436 (hskr.
c. 1300-1325). - profaleidsla f. ‘fremførelse af beviser, vidneførsel’ (4):
profualeislavr [sic] DI 5:677,1472 (i et lovcitat). - prof(a)taka f. ‘under-
søgelse, vidneførsel’ (4): proftoku (akk.) DI 3:308, 1376 > apogr.; profa-
tdkvm (dat.pl.) IslDipl 145, [1401 ]. - lagaprof n. ‘lovlig bevisførelse, lov-
ligt bevis’ (3): laga profi (dat.) DI 2:494,1320 > apogr. (vidnesbyrd, skre-
vet i Norge); laga profi (dat.) DI 2:653, [c. 1330-1360] > c. 1375-1400
(formular). - Æ.b.: Nik II (HMS 2:104, hskr. c. 1375-1400). - profa vb.
389 Jf. fx følgende i et latinsksproget norsk brev fra 1309 (DN 9:103-104), om stadfæstel-
se af valg af en ærkedegn på Orknøeme: [...] sibi et ecclesie Orchadensi in prelatum et pa-
storem concorditer ‘[har valgt] ham, for sig selv og kirken på Orknøerne, til prælat og
præst i fuld enighed’.