Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Blaðsíða 307
Materialet
305
af konteksten om betydningen er ‘tilstrækkelig ... ’ eller ‘ønskelig ...
Følgende belæg er registreret, udover de ovennævnte: luka væl ok ræidod-
liga vora pæninga IslDipl 280, 1431 (JE); vel og reidugliga at komazt
f)eim goduilia DI 6:546, 1485 > apogr.; at giora reiduliga sinna uegna ok
stadarins DI 6:677, 1489; giallde uel ok reiduliga allar minar uisar
skullder DI 7:474, 1500. -Æ.b.: Glum564 57 (hskr. c. 1390-1425).
reikna vb. ‘regne’ (c. 20): prestarnir Reikni eptir DI 2:277, 1290 >
c. 1360-1400 (æbpst.); voru reiknut stadarfe j hollti DI 2:581, 1326 >
1598 (inv.); ræikna gods kirkiunnar IslDipl 13, 1339 (kirkeoverrækkel-
se); lata Ræiknaz skiluisliga DI 2:354, 1306 > c. 1360 (æbpst.); slijkt
sem reiknadist DI 2:410, [1317] > 1600-t. (inv.); reiknadezst pat
DI 3:699, 1405 > apogr. Gno. d.s. (reiknazt DN 2:97, 1312), gida. rækne,
fsv. rækna; < mnty. rekenen (ÅBM, NÅN, Hq.). Reikna er blandt de
mere almindelige låneord i diplomerne. Det optræder først i diplomer
efter c. 1320, men nogle belæg er fundet i statutter fra c. 1300 og deref-
ter. Ordet forekommer i de fleste genrer, men ikke i de ældste tekster.
Eksempel: EBpA 222 (hskr. c. 1350-1365), Stj1 181 (hskr. c. 1360-
1370), OH 1005 768 (hskr. c. 1387-1395), Gr 164 (hskr. c. 1500). (Om
diftongen i oldislandsk og gammelnorsk se anmærkning ved leikr). -
oreiknadr adj. (perf.part.) ‘ikke medregnet’ (4): oreyknud pordo
DI 3:535, e. 1394 > 1639 (inv.); eim stendur oreiknad IslDipl 361, 1443
(jf. note ved bihof); smabusgagn oreiknad DI 6:78, 1476 > apogr. Gno.
d. s. (vreiknad DN 4:353, 1366), gida. urækneth, fsv. oræknadher. - af-
reikna vb. ‘fraregne’ (8): afreiknadre allre portione DI 3:176, [1360-
1389] > 1639 (inv.); ad af reiknadum skulldum peim IslDipl 109, 1393.
Mno. d.s. (Skal! [...] kostnadher af ræiknas DN 1:438, 1405), gida. af-
rækne, fsv. afrækna; < (eller svarende til) mnty. afrekenen (jf. L&B).
Sammensætningen omtales ikke i etymologiske ordbøger. - tilreikna
vb. ‘iberegne, tillægge’ (8): med til ræiknudum halfum sydri stæin-
stodum IslDipl 99, 1391. Gida. tilrekne, fsv. tilrækna; sandsynligvis
dannet efter en ikke belagt middelnedertysk modsvarighed til hty. zu-
rechnen (mnty. *tdrekenen) (NÅN, Hq.). - utreikna vb. ‘regne (ud)’
(1): at utreiknadri heimanfylgiu DI 3:706, 1405 > c. 1720-1740. Gno.
d.s. (wtreiknizst DN 9:131, [1338]). Ænyda. udregne, fsv. utrækna. Sam-
mensætningen omtales ikke i etymologiske ordbøger. - reikningr m.
‘regning, beregning, regnskab’ (c. 20): efter Reikninghe audunar IslDipl
10, 1330. Gno. d.s. (reikning m./f. akk. DN 3:86, 1309), gida. rækning,