Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 308
306
Middelnedertyske låneord
fsv. rækning; < mnty. rekeninge (Tomqvist 1977:83). -Æ.b.: Thom2 343
(hskr. c. 1400), AnnL 271 (c. 1362-1390), m.fl. tekster fra 1300-tallet. -
jafnadarreikningr ‘statusopgørelse’ (?) (1): efter fornu Lage. og jafn-
adar Reikninge DI 3:210, 1366 > c. 1700-1750 (brev om køb af en jord-
ejendom). - kirkjureikningr ‘kirkeregning’ (7): jord [...]/ kirkiu reikn-
ing DI 4:123, 1397 > 1600-t. (inv.); kirkiu Reikning alian DI 3:635,
1398 > apogr. - peningareikningr ‘beregning, regnskab’ (3): pann pen-
inga ræikning IslDipl 202, 1417. - portioreikningr ‘tienderegning’401
(1): Vm porcijoReiknnijnng DI 3:96, 1354 > 1601. - tiundarreikningr
‘tienderegning’ (3): nyian tiunda reikningh DI 3:406, [1387] (forvalter-
regning, Holar); lagdi yfvar til fyrer tijundar reykning. ccc. og xij aura
DI 3:534, efter 1394 > 1639 (inv.).402 - reikningsbréf n. ‘regningsbrev,
o: inventarliste’ (1): Reikni[n]ghs bref IslDipl 54, 1374 (inv.). - reikn-
ingsbrestr m. ‘manko, et underskud i et regnskab’ (2): ek hefir lokit J
Reiknings brest minum virdulighum herra [...] pridiungh J vlfsdolum
IslDipl 26, 1352. - reikningsskapr m. ‘regnskab’ (c. 20): vpp a Riettan
Reikningskap (akk.) DI 9:15, 1375 > c. 1600-1625 (vedtægt om Islands
rettigheder). Gno. d.s. (ræiknigs skapp DN 4:297, 1354), gida. ræken-
skap, fsv. rækningskaper; < mnty. rekenschap.
Anmærkning: Afreikna, tilreikna og utreikna er blot belagt i perf.part.: at
afreiknudu ..., at tilreiknudu ..., at utreiknudu ...; to gange forekommer
de to førstnævnte sammen i et formelagtigt udtryk (IslDipl 109, 1393, og
IslDipl 124, 1396).
reim f. ‘smalt bånd, snørebånd’ (1): nyian pung og tvinna og reimar
DI 6:473, [1483]. Mno. d.s. (biskop Eysteins jordebog, c. 1400, F).
Gida. rem, fsv. rem; jf. i. par ræimestøwlæ i en norsk-svensk tekst fra c.
1340 (DN 3:180), se note ved rustn. Betydningslån? Ordets oprindelse
er uklar; muligvis er to ord faldet sammen, et hjemligt reim(a) f. (ønord.
rem) ‘bånd, rem’ og mnty. remefi) ‘strimmel, reb’. Hvad østnordisk an-
går, så mener NÅN at “de nyere nord. former” stammer fra middelne-
401 Sammensætning med fremmedordet portio, kirkens fjerdedel af tienden, en forkortel-
se af portio ecclesiae\ jf. Hamre et al. (1974:289). (Jf. oreiknud portio i en måldagi fra ef-
ter 1394, DI 3:535, afskr. 1639).
402 Ordformen tiundarreikningr også i DI 3:639 (1398 > 1487). - En del andre mere eller
mindre spontane sammensætninger forekommer med reikningr som ikke er excerperet
særskilt til nærværende arbejde, fx vadmålareikningr i DI 3:406, [1387].