Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 312
310
Middelnedertyske låneord
merkingarlegum åhrifum” ‘verbet er sandsynligvis et låneord i denne
betydning, eller er i hvert fald under en betydningspåvirkning’. - Æ.b.:
Romv2 173 (hskr. c. 1350-1360).
Tillæg: Et defekt eksempel på subst. reyferi eller røferi ‘røver’ m. fore-
kommer i GKS 1812 4to, c. 1192 (røv[ere Furi]s). Det svarer til gida.
røvere, fsv. røvare, mnty. rover (ÅBM, NÅN). Både ÅBM og NÅN be-
tragter isl. reyfari og gida. røvere som lån fra middelnedertysk, og det
samme gør Tomqvist (1977:84), Kristensen (1906:46-47), Holst
(1903:17, 29) hvad angår både verbum og substantiv i svensk og dansk.410
riddari m. ‘ridder’ (4): lætr sig gera riddara DI 2:214, [1281] >
c. 1375-1400 (bpst.); grims porsteinssonar riddara (gen.) DI 3:704,
1405 > c. 1570. Gno. d.s. (hskr. c. 1240-1263, Holtsmark 1955:487; DN
8:74, 1319), gida. riddere, fsv. riddare; < mnty. ridder (ÅBM, NÅN,
Hq.).411 Ordet er uafhængigt af det ældre rtdari som bl.a. forekommer i
Plåcitus drapa og Homfsl (begge fra c. 1200) samt HomNo (c. 1200-
1225); det er en hjemlig dannelse til verbet nda, sandsynligvis med et
oldsaksisk/middelnedertysk ord som forbillede. (Jf. Kristensen (1906:
44) som ganske vist mener at ndari snarest er et egentligt lån fra “en vist
ældre form med enkelt d”). - Æ.b.: Magnuss saga berfætts (Mork 324, c.
1275),412 NjM 197 (hskr. c. 1330-1370). - riddarasaga f. ‘riddersaga’
(1): Riddara sogur IslDipl 125, 1396 (inv.).
rikisråd n. ‘rigsråd’ (3): Avllu woru og wiRduligu Rijkisrmde DI 9:11,
[1320] > c. 1580-1635 (brev fra islændinge til kongen); rikisins rå5 (8):
rijkisins rads brefDl 2:498, [1320] > c. 1620.413 Mno. nkisins råd (rik-
410 Raufari forekommer fx i Morkinskinna (SveinkaMork 314, c. 1275), reyfari fx i
Mariu saga (MarE 597, hskr. c. 1450-1500), Magnuss saga go5a ok Haraids harSråSa i
Flateyjarbok (MHFlat 303, hskr. c. 1387-1395) og i Vatnsdæla saga (Vatn* 17, hskr.
c. 1700).
411 Gennem middelnedertysk fra mholl. riddere ifølge NÅN.
412 Også i Codex Frisianus (Unger 1871a:273) samt i Heimskringlahåndskriftet Jøfra-
skinna (c. 1675-1700; Finnur Jonsson 1898-1901:497). Ordet forekommer to gange i sam-
me afsnit i Magnuss saga, først i en strofepart lagt i kongens mund og derefter gentaget i
en strofe tillagt kongens skjald (islændingen Eldjåm, c. 1100, jf. Skjd. A, 1:437). Det er
dog næppe sandsynligt at denne ordform har forekommet så tidligt i norrønt sprog; hvis
strofen er ægte må den snarere have indeholdt ordet rldari.
4,3 Begge citater er fra samme brev, to afskrifter; v.l. til det første belæg (Rijkisrmde) er:
Radi, hskr. fra c. 1630-1640; Rijkisens råde, hskr. fra c. 1640-1650. Belæg fra originaldi-
plomer: rikissens rad DI 6:380, 1481, rikis råds DI 6:446, 1482.