Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 328
326
Middelnedertyske låneord
sæi n. ‘fint uldent stof’ (Falk 1919:55, note 2) (9): kanntara kapu med
gulu sæi DI 2:635, [1327] > 1601 (inv.). Gno. d.s. (DN 15:11,
1321/1323), gida. saye{n) (Marquardsen 1908:430), fsv. saiarv, < mnty.
saie, sage (samme bet.) eller ofra. saie (samme bet.) < miat. saium, saia,
saga (samme bet.), lat. sagurn ‘kåbe’ (ÅBM; direkte fra oldfransk ifølge
Fischer 1909:82). Ordet forekommer mest eller udelukkende i måldag-
ar. - sæikåpa f. ‘kåbe af sæd (2): sæekapa [sarkapa hskr.] DI 4:13,
[1378] > 1601 (inv., det andet belæg er i en maldagi fra samme kirke
1397, se DI 4:147). - fuglasæi ‘sæi (sandsynligvis) med indvævede fug-
lefigurer’441 (1): alltarisklæde [...] med fuglasæi DI 5:548, 1469 > apogr.
(kirkeregning).
tabla, tafla f. ‘altertavle’, antagelig af typen antemensale (fyrirbrik)
eller superfrontale (yfirbrfk) (6): rabla DI 2:468, 1318-c. 1400 > 1639
(inv.); toflu yfir alltare DI 2:637, [1327] > 1601 (inv.). Gno. tabla (‘al-
tertavle’: Jtern Jons stuku sua mykit godz at geraszt mæghi medr sæme-
ligh tabla ok skialbrikiaszt vmhueruis stukuna DN 4:155, 1326), gida.
tafle ‘tavle; billede’,442 fsv. tafla ‘tavle (med skrift eller billede)’; <
mnty. tafele, tavele < lat. tabula (NÅN, Hq.); ÅBM omtaler ikke et mel-
lemled mellem nordisk og latin; de Vries betragter tafla som en afled-
ning til tafl (jf. anmærkning nedenfor). Selve ordet forekommer i bet.
‘brik i brætspil’ fx i Vpluspå 61 og er således for gammelt til at være lånt
gennem middelnedertysk. I 1200-1300-tallet fik ordet bet. ‘altertavle’,
men om det er sket ved påvirkning udefra, er svært at sige; for nær-
værende vil det dog anses for sandsynligt. I ældre tekster forekommer
undertiden ordformen tabola, tabula, bøjet efter islandske regler (se ek-
sempler i F/F 4).
Anmærkning: Af samme oprindelse er ordet tafl n. ‘kvadratisk felt; spille-
bræt, brætspil, skak’ som er et gammelt lån fra vestgermansk, muligvis
førkristent (Jakob Benediktsson 1964:94; Haugen 1976:165), og snarest
stammer fra oe. tæfl eller fra tysk (jf. ohty. zabal) < lat. tabula. ÅBM og
de Vries nævner dog mnty. taffel som et muligt mellemled443 hvilket næp-
pe kan stemme eftersom ordet forekommer så tidligt som i AM 249 1 fol.,
441 Jf. adj. fuglofinn (norsk) ‘med indvævede fuglefigurer’: klædd xinum hiup hins bezta
bliaz [.. ,]fuglvofnum oc gullvofnum ElisA 73; jf. også s. 86: mottull [...] ofinn storumfugl-
um.
442 Jf. fx altere, tajfler oc anden kircens ornamente (K 4:320, ænyda.).
443 Det bør dog huskes at de Vries ofte ikke skelner mellem middelnedertysk og oldsak-
sisk.