Fréttablaðið - 08.03.2022, Blaðsíða 12

Sköpunarsmiðjan er spennandi
námskeið á vegum Stílvopnsins
þar sem markmiðið er að uppgötva
innri sköpunarkraft í gegnum ólík
listform.
„Ég hlakka svo til,“ segir Björg
Árnadóttir þegar hún minnist á
Sköpunarsmiðju sína sem haldin
verður helgina 18.-20. mars. Björg
hefur í áratugi þróað og kennt
margvísleg ritlistarnámskeið en
Sköpunarsmiðjan er af svolítið
öðrum toga. Hana sækir fólk ekki
til að tileinka sér ákveðið listform,
heldur til að uppgötva innri sköp-
unarkraft sinn og nýta hann til að
takast á við áskoranir daglegs lífs.
„Sköpunarsmiðjuna byggi ég á
hugmyndum um hlutverk flæðis
í hamingjunni og að lífið sé einn
allsherjar leiðangur í átt til aukins
þroska. Þarna eru ekki endilega
sköpuð áþreifanleg listaverk held-
ur fyrst og fremst skoðað hvað ger-
ist hið innra í sköpunarferlinu og
hvernig listsköpun eflir og þroskar.
Ég nota aðferðir ólíkra listgreina,
ritlistar, myndlistar, tónlistar,
leiklistar og sagnamennsku en
einnig sjálfsskoðunaraðferðir
eins og samtöl og speglun, leidda
hugleiðslu, ígrundun og ritúöl.
Fólk þarf ekkert að kunna – bara
að mæta! Smiðjan er öllum opin
og hana sækir fjölbreyttur hópur,
eins og reyndar öll námskeiðin
mín, fólk sem annars færi á mis við
þetta samtal fjölbreytileikans.
Eftir áratuga kennslu segir
reynslan mér að fólk vill fyrst og
fremst fá að tala saman og sú þörf
hefur aukist í kóvídinu. Stundum
miðar mér hægt með efnið af því
að tjáningarþörfin er svo rík en
það er að sjálfsögðu bara gott.
Fáumst við ekki við fyrst og fremst
við listir til að tjá okkur?“ spyr
Björg.
Öruggt umhverfi til tjáningar
Björg hóf náms- og starfsferil sinn
í Myndlista- og handíðaskóla
Íslands og útskrifaðist þaðan sem
myndlistarkennari árið 1983. Svo
lærði hún til blaðamanns í Svíþjóð
og hefur haft atvinnu af skrifum
síðan. Seinna hnýtti hún saman
menntun í ritlist og myndlist
með meistaranámi í menntunar-
fræðum skapandi greina.
„Ég hef líka verið í tónlist frá
unga aldri en það var ekki fyrr en á
síðustu árum að ég þorði að kíkja
inn á það svið sköpunar sem ég
óttast mest, leiklistina,“ segir hún.
Meðfram kennslu, rit- og stjórn-
unarstörfum hefur hún um árabil
tekið þátt í norrænum og evrópsk-
um verkefnum á sviði skapandi
greina.
„Þannig lenti ég óvart í því sem
ég vil kalla hitt háskólanámið
mitt. Þvílík gæfa að fá að taka þátt
í Grundtvig-, Erasmus+-, EES- og
Nordplus-verkefnum! Þar hef ég
aflað mér reynslu og þekkingar
en einnig fengið að kenna öðrum
mínar eigin aðferðir til að virkja
almenning til samfélagsþátttöku
og þá ekki síst jaðarsetta og ber-
skjaldaða hópa samfélagsins.
Stundum fæ ég að kenna
aðferða- og hugmyndafræði rit-
listarkennslu en finnst eiginlega
skemmtilegra að kenna smiðju
sem ég kalla „Að skapa örugg
rými“. Hún fjallar um þær aðferðir
og hugarfar sem þarf til að öryggi
og traust ríki í hópum sem vinna
náið saman. Þótt ég hafi lært
þessar aðferðir í vinnu með jaðar-
settum virka þær víðar, til dæmis
á vinnustöðum. Fyrir kemur að ég
fæ tífalt betur borgað en venjulega
fyrir margfalt auðveldari vinnu:
það er þegar ég er beðin um að
kenna stjórnendum í atvinnu-
lífinu,“ segir Björg og bætir við,
svolítið hreykin: „Það sem ég er
ánægðust með þegar ég lít yfir
farinn veg er að hópar, sem voru á
námskeiði hjá mér fyrir mörgum
árum, eru enn að hittast.“
Öllum til heilla:
Samtal um samfélagslistir
Fyrstu reynslu sína af vinnu með
jaðarsettum hópum fékk Björg
þegar hún, nýútskrifuð úr mynd-
listarámi, tók þátt í verkefni um
brothættar byggðir á slóðum Sama
í Norður-Svíþjóð.
„Síðan hef ég alltaf öðru hverju
unnið með fólki í félagsvanda,
fólki með margvíslegar greiningar,
fátæku fólki og heimilislausu,
föngum, fíklum og flóttamönnum,
bæði hérlendis og erlendis. Ég hef
enga sérhæfingu né heldur hef ég
leitast eftir vinnu með ákveðnum
hópum, heldur bara tekið því sem
til mín hefur komið. Ég vona að
ég hafi einhver áhrif á þau sem ég
fæ að vinna með en veit að sjálf
verð ég fyrir meiri umbreytandi
áhrifum. Í yfirburðastöðu minni
er ég alltaf að segja og gera eitthvað
sem er óviðeigandi í aðstæðunum
en þá er mér bara vinsamlegast
bent á það og af því læri ég,“ segir
Björg.
Um þessar mundir stýrir hún
almannaheillaverkefninu Öllum til
heilla, samtali um samfélagslistir,
verkefni sem varð til að frumkvæði
ReykjavíkurAkademíunnar, fjöl-
faglegs vettvangs fræðafólks sem
Björg er félagi í. Akademían fékk
til liðs við sig í verkefnið jafn ólíka
aðila og Öryrkjabandalagið, Lista-
háskólann, Listahátíð í Reykjavík,
List án landamæra, Reykjavíkur-
borg og Borgarleikhúsið.
„Það hefur verið gjöfult að eiga
þetta samtal um mikilvægi lista
í svo fjölbreyttum hópi. Undir-
búningur hefur staðið með hléum
í tvö ár enda hefur verkefnið risið
og hnigið í kófinu og viðburðum
þess frestað hvað eftir annað. Loks
erum við þó farin af stað með við-
burðaröð sem lýkur í tengslum við
Listahátíð í sumar. Markmiðið er
þó ekki eingöngu að búa til við-
burði í sal og á neti heldur fyrst og
fremst að blása til samtals ólíkra
aðila um mikilvægi samfélagslista.“
Samfélags– og þátttökulistir
Hugtökin samfélagslistir (e.
Community Art) og þátttökulistir
(e. Participatory Art) eru tiltölulega
lítt þekkt hérlendis en viðburða-
röðinni er ætlað að vekja athygli á
mikilvægi lista við að efla gagn-
kvæman skilning ólíkra samfélags-
hópa og varpa ljósi á margbreyti-
leikann sem oft er svo hulinn.
„Við viljum ná til sem flestra fag-
og hagaðila á sviðinu, þeirra sem
dvelja á jaðrinum og hinna betur
settu sem að sjálfsögðu glíma flest
við einhvers konar jaðarsetningu
líka. Grundvallarspurningin
er kannski hvað það sé að vera
normal. Okkar langar að fá faglært
og ófaglært listafólk í umræðuna,
fagfólk á sviði velferðar, heilbrigðis
og menntunar, fólk í stjórnmálum
og stjórnsýslu, félagasamtök og
fyrirtæki sem vinna að almanna-
heillum – já, bara öll sem áhuga
hafa á að nota umbreytingarmátt
listanna samfélaginu til heilla,“
segir Björg.
Og eftir nokkra umhugsun
útskýrir hún hvernig hún sjálf
hefur upplifað þennan umbreyt-
ingarmátt. „Skapandi ferli hafa
áhrif á innri mann. Sjálfri finnst
mér sköpun mín og listkennsla
einna mest hafa mótað mig í lífinu.
Ég óttaðist til dæmis og forðaðist
leiklistina svo að það var sannar-
lega umbreytandi reynsla að fá
fyrir nokkrum árum að standa á
sviði í Bratislava, setja mig í spor
og túlka aðra manneskju í leikriti
sem ég hafði sjálf tekið þátt í að
semja. Ég skynjaði umbreytingu í
sjálfri mér gegnum salinn og fannst
stundin jafn gefandi og ótal sál-
fræðingssamtöl. Þá er ég alls ekki
að gera lítið úr störfum sálfræðinga
heldur eingöngu að benda á að
þátttaka listum er líka ákaflega
öflugt tæki öllum til heilla,“ segir
Björg og lítur björtum augum til
betri tíma fyrir sjálfstætt starfandi
kennara að kófinu loknu. n
Nánari upplýsingar á stilvopnid.is.
Sími: 899-6917.
bjorg@stilvopnid.is.
Björgu finnst
listkennsla og
sköpun vera það
sem einna mest
hefur mótað
hana í lífinu.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ERNIR
Mikil samstaða myndast meðal nemenda og fólk sem var á námskeiði hjá
Björgu fyrir mörgum árum er sumt hvert enn að hittast. MYND/AÐSEND
Öllum til heilla – samtal um samfélagslistir, er almannaheillaverkefni um
mikilvægi sköpunar í samfélaginu. Upplýsingar á síðunni akademia.is/ollum.
Það sem ég er
ánægðust með
þegar ég lít yfir farinn
veg er að hópar, sem
voru á námskeiði hjá
mér fyrir mörgum árum,
eru enn að hittast.
2 kynningarblað A L LT 8. mars 2022 ÞRIÐJUDAGUR