Norræn jól : ársrit Norræna félagsins - 01.12.1947, Blaðsíða 51

Norrœn jól
hæðinni miðri, í nákvæmri stærðfræðilegri — geometrískri — afstöðu við brunn-
inn. Það er fljótlegast að segja, að steinsúlan er á við fjögrahæða hús, höggin úr
einum steindrang, hinu gráhvíta Iðufjarðargraníti, sem Vigeland valdi í þessi
tröllauknu verk sín, eftir langar rannsóknir sem hann gerði sjálfur. Það er heilt
æfintýri, hvernig þetta heljarbákn var flutt á sinn stað, drangurinn fyrst höggvinn
úr bjarginu, dreginn á flottrjám að landi í Osló, síðan hengdur í trönur og mjakað
langan veg upp á þessa hæð, hálfan þumlung við hvert átak, en ekki þurfti til
nema sex menn og einn lítinn mótor. Steinninn var fersterndur, þegar hann reis
þarna fyrst í sinni miklu tign. Og margur hefur harmað það sárlega að Vigeland
skyldi svifta steindranginn því formi. En hann var búinn að móta súluna í gibs,
hundrað tuttugu og einn mannslíkama, sem drangurinn er byggður úr, þegar
hann var fullger. Neðst stórvaxnir menn, liggjandi í dauðadvala; síðan færist líf
í hinu kyrru líkami, allir þrá og teygja sig upp til ljóssins og lífsins, flest konur,
allt í friði og höfugri ró, hvergi barátta, hvergi réttur hins sterka; efst uppi lítil
börn, yndislegir, ungir líkamir, með furðu barnsins í augum.
Vigeland var tæp tvö ár að móta þetta heljarverk í gibs, í þrem bútum, Síðan
var drangurin reistur og gert utan um hann hús. Það hús stóð meir en fjórtán ár.
í fjórtán ár hjuggu steinhöggsmennirnir dranginn, dag eftir dag, áður verkinu
væri lokið. En svo vandlega er þetta verk hugsað og gert, að hvergi geti sezt
vatn í gróp, svo að hvergi frjósi og springi, en allur flötur steinsins gljáfægður
sem marmari.
En yndisleik barnsaugans í efstu lögum drangsins verður áhorfandinn að
sjá af ljósmyndum, og allt hið fagra limalag um hann nær allan. Þetta segir sig
sjálft, vegna hæðarinnar. En undarlegt að nokkur listamaður skuli hafa gengið
svo frá listaverki sínu. (Síðar meir hljóta að verða settir upp sjónaukar fyrir
gesti í hæfilegri fjarlægð frá dranginum!).
Umhverfis dranginn á að koma fjöldi af höggmyndum, þrjátíu og sex stórar
hópmyndir. Er þá allt talið? Nei, fjarri fer því. Frogner-garðurinn nær að fag-
urri götu x vesturhluta bæjarins, Kirkeveien. Þar er geysimikið hlið inn í garðinn,
járngrindur, gerðar (þ. e. teiknaðar) af Vigeland. En það var ein hin mesta
íþrótt meistarans að gera listaverk úr járnteinum. Frá hliðinu liggur breiður
vegur og langur í áttina að brunninum. En þar voru frá fornu fari tjarnir tvær
og lækur á milli.
Þessi litli lækur gaf Vigeland nýtt og óvænt verkefni. Yfir þessa lækjarsytru
49