Austurglugginn - 26.11.2020, Blaðsíða 8

8 Fimmtudagur 26. nóvember AUSTUR · GLUGGINN
Héraðsbúinn Björg Björnsdóttir
sendi nýverið frá sér sína fyrstu
ljóðabók, Árhringur – ljóðræna
dagsins. Bókin byggir á verkefni
Bjargar þar sem hún skrifaði eina
ljóðrænu á dag í heilt ár. Veðurfarið
og náttúruöflin eru meðal þess sem
hefur haft mikil áhrif á ljóðagerð
Bjargar.
„Ég hef alltaf haft mjög gaman af að
skrifa. Síðustu ár hefur það ágerst að
mig langar að finna skrifum mínum
farveg en mér gekk það misjafnlega.
Ég prófaði ýmislegt en fann ekki
alveg réttu leiðina.
Árið 2017 fékk ég að lesa yfir
MA ritgerð æskuvinkonu minnar
frá Egilsstöðum, Herborgar
Eðvaldsdóttur, úr Listaháskólanum.
Hún fjallaði um hvernig væri hægt
að nota flæði í listsköpun. Flæðið er
hugsað þannig að þú ert ekki með
neina fyrirfram ákveðna hugmynd,
heldur reynir að láta efniviðinn
eða það sem þú hefur fyrir framan
þig ráða ferðinni, til dæmis innan
tveggja tíma. Þessi aðferð á að örva
hugmyndavinnu og sköpunina. Ég
hreifst af þessu því ég var vön að
leggja af stað með ákveðinn ramma
þegar ég var að skrifa og vita hvar ég
vildi enda,“ segir Björg.
#ljóðrænadagsins
Björg ákvað því að setja sér það
markmið að á hverjum degi í heilt
ár myndi hún skrifa eina ljóðrænu út
frá því sem henni kæmi í hug þann
daginn og birta á Twitter undir
myllumerkinu #ljóðrænadagsins.
Innlegg á samfélagsmiðlinum máttu
ekki vera lengri en 140 slög, en sú
lengd var reyndar tvöfölduð fljótlega
eftir að Björg hófst handa þann 6.
nóvember 2017. „Mér fannst mjög
spennandi að þurfa að halda mig
innan þessa forms en hafa samt pláss
fyrir myllumerkið.
Markmiðið var alltaf að komast
af stað með markvissum hætti í
skapandi ferli. Fyrstu dagana tók
ég þessu mjög alvarlega, frá því ég
vaknaði um morguninn þar til ég fór
að sofa um kvöldið var ég að hugsa
um ljóðrænuna, breyta og laga. Síðan
sjóaðist ég. Þá gat ég átt ljóðrænuna
eftir þegar ég var komin upp í rúm.
Ég lokaði augunum og hugsaði um
hvernig dagurinn hefði verið, svo
greip maður eitt orð eða mynd sem
sat eftir í huganum og reyndi að
semja um hana.“
Sveiflurnar í veðrinu og
umhverfinu
Síðasta ljóðrænan birtist 5. nóvember
2018. „Þangað til sagði ég engum
frá því hvers vegna ég væri að þessu
en það sem var mjög gaman var
að ótrúlega margir og ótrúlegasta
fólk vék að mér orði þar sem ég
var ferðinni og þakkaði mér fyrir.
Á þorrablótinu á Egilsstöðum var
þetta kallað „ljóðræpa dagsins“ sem
mér fannst mjög skemmtilegt.
Þegar ég loks upplýsti hvernig þetta
væri til komið hafði Páll Valsson,
útgáfustjóri hjá bókaforlaginu Bjarti,
samband og gaf mér undir fótinn
með að gera meira með ljóðrænuna.
Mér fannst það mjög spennandi.“
Þá hófst vinnan við að koma
ljóðunum í bókarform því Björg
vildi ekki birta ljóðrænurnar eins og
hún hafði skrifað þær á Twitter. „Þær
voru misgóðar og misáhugaverðar
– eins og lífið er,“ segir Björg. Hún
safnaði öllum ljóðrænunum saman
og fór að lesa þær yfir. „Það voru
gegnumgangandi þemu, sem komu
mér sumpart á óvart. Þessir hlutir
sem við höfum aðgang að alla daga;
árstíðirnar, veðrið, náttúruöflin,
fuglarnir, kindurnar og fólkið –
höfðu mest áhrif á hvað rataði á
blað. Það er greinilegt að umhverfið
hér hefur mikil áhrif á mann. Við
sem búum úti á landi erum kannski
meðtækilegri fyrir sveiflum í veðri
og umhverfi. Og það sem var svo
merkilegt var að þetta kallaðist oft
á við það sem bærðist innra með
manni.“
Upp úr ljóðrænunum vann
Björg eitt ljóð fyrir hvern mánuð.
„Stundum tók ég línur beint upp
úr ljóðrænunum, en stundum
greip ég frekar hugmyndina og
vann með hana.“ Þessi 12 ljóð sem
nefnd eru eftir gömlu íslensku
mánaðaheitunum mynda þann
kafla sem kallast „Ár“ og að sögn
Bjargar gætu margir hér eystra
þekkt umhverfið. Snæfellið er víða
merkjanlegt í þessum ljóðum, sem
og Egilsstaðanesið til dæmis. Ég
þurfti líka stundum að kljást við Pál
með orðalag. Hann vildi til dæmis
breyta því þegar ég skrifaði „fyrir
Heiðarendann.“ Ég útskýrði fyrir
honum að svona væri talað í kringum
mig og gaf mig ekki með það.“
Hringrás kynslóðanna
Hún taldi þessi ljóð þó ekki duga til
að fylla heila bók og hélt því áfram.
Úr varð seinni hluti bókarinnar sem
heitir „Hringur.“
„Hann fjallar í raun um sömu
hluti en er innblásinn af hringrás
kynslóðanna. Ef árstíðirnar eru eilíf
hringrás sem vindur fram, sama
hverju á gengur, þá er það eins með
kynslóðirnar. Þær koma og fara.
Mér hefur alltaf þótt gaman að
skoða trjáhringi og jarðlög þar sem
maður getur séð söguna, hvort árið
hafi verið gott eða ekki. Ég held að
við séum líka með svona árhringi
innra með okkur.“
Ljóðið Hringur ber með sér að
vera ljúfsár kveðja til ástvinar, sem
er faðir Bjargar, Björn Þór Pálsson,
sem lést árið 2012. „Hann glímdi við
Alzheimer síðustu árin og þeir sem
þekkja til þess að vera aðstandandi
slíkra einstaklinga vita að það getur
verið erfið upplifun. Það getur verið
mjög erfitt þegar einstaklingur sem
maður telur sig þekkja út og inn, í
raun hverfur manni.
Þessi innblástur frá föður
mínum tengist vel inn í þessa
kynslóðahugsun. Æviskeiðunum er
oft líkt við árstíðir. Pabbi átti afmæli
22. desember, hann sagði alltaf að
sólin hefði tekið að skína daginn sem
hann fæddist. Hringurinn byrjar á
jólum og endar á jólum. Mér fannst
þessi rammi henta vel.“
Á ýmsu gekk síðan á lokaspretti
útgáfunnar. „Bókin átti fyrst að
koma út í apríl en þá geisaði covid-
faraldurinn og við ákváðum að gefa
okkur betri tíma. Ég held að þegar
uppi er staðið höfum við frestað
útgáfuhófinu þrisvar. Ég hafði orð á
því við Pál að kannski væri almættið
að segja mér eitthvað,“ segir Björg
og kímir.
Vinsæl meðal Íslendinga
erlendis
En hvaða skoðun sem almættið
kann að hafa á bók Bjargar þá
hefur hún fengið góðar viðtökur
meðal almennra lesenda og
bókagagnrýnenda. „Ég er ótrúlega
þakklát fyrir að hafa fengið að
segja frá henni bæði í Kiljunni og
Fréttablaðinu. Það er ekki sjálfgefið
að maður nái í gegn þegar maður er
ekki í höfuðborginni.
Bókin hefur selst jafnt og þétt.
Bjartur hefur boðið upp á að senda
bækur hvert á land sem er án
endurgjalds og ef fólk vill fá áritaðar
bækur þarf forlagið fyrst að senda
mér eintökin, ég skrifa inn í og sendi
svo aftur. En ég vil endilega árita
fyrir þá sem vilja og hef satt best að
segja mjög gaman af því. Ég er að
verða búin að árita á fjórða hundrað
bóka og er á föstu með Póstinum; ég
fer þangað reglulega með bókapakka!
Síðan er ótrúlega mikið um að
fólk, sem annað hvort býr erlendis
eða er að senda ættingjum erlendis,
panti bókina. Lengst hefur bókin
ferðast til Ástralíu. Þeir sem kaupa
bækurnar í slíkt segja mér að þeim
finnist svo mikið Ísland í henni.
Ég held að það séu veðra- og
náttúrulýsingarnar sem eru svo stór
hluti af daglegu lífi okkar Íslendinga.
Við tengjum það við fósturjörðina.“
En þótt þetta sé fyrsta bók Bjargar
þá verður þetta vonandi ekki sú
síðasta. „Ég er að vinna að skáldsögu.
Ég vona að það taki mig ekki 50 ár
að klára hana.“
GG
Björg Björnsdóttir með nýútkomna ljóðabók sína, Árhringur. Mynd: GG
Árhringur
Ljóðin misjöfn eins og dagarnir