Heilbrigðisskýrslur - 02.12.1985, Blaðsíða 23

Orsakir. 1 umferðarslysum má í yfir 90% tilfella rekja orsökina til mann-
legra mistaka fremur en til bilunar ökutækis eða umhverfisþátta. Oft eiga
neiri en einn hlut að máli og eru þeir oft misvel varðir fyrir meiðslum,
einnig kemur fyrir að menn sýni vítavert gáleysi, bæði gagnvart sjálfum sér
°9 öðrum vegfarendum. Vitað er að ölvun og akstur ökutækja fer ekki saman.
Olvun fátíð. Ölvun var skráð orsök umferðarslysa í 5.5% tilfella og al-
Qengust x slysum á gangandi vegfarendum eða 10%. Þegar varðir vegfarendur
attu i hlut var ölvun talin orsök í 5% tilvika en fátíðari við slys á vél-
ojolum, 3%, 0g á reiðhjólum, innan við 1%. Þetta er í samræmi við eldri
alyktanir um að hérlendis væri ölvun fátíð sem ein af orsökum umferðarslysa.
Árekstrar algengastir. Sé fjölda slasaðra skipt eftir eðli umferðarslysa
sest að mikill meirihluti slasaðist í árekstrum (1243 af 1882), þar af tæpur
helmingur vegna árekstra ólíkra vegfarenda (t.d. bíll ekur á gangandi veg-
faranda) og rúmur helmingur vegna árekstra milli sams konar vegfarenda. Alls
slösuðust 639 án þess að um árekstur væri að ræða.
^elmingur í bílum. Um 56% þeirra sem slösuðust voru í bílum (tæpur
helmingur voru ökumenn), 19% voru gangandi, 18% á reiðhjólum og 7% á vél-
hjolum. Af þeim farþegum sem slösuðust í bílum var rúmur helmingur í fram-
s*ti en tæpur helmingur í aftursæti. Ekki varð séð að þeir sem voru afturí
slösuðust minna en hinir. Árið 1975 var mjög sjaldgæft að fólk notaði
bilbelti.
Meiðsii eftir líkamshlutum. Heiðsli á höfði og hálsi voru tíð hjá fólki í
hilum, meiðsli á höndum og fótum hjá þeim sem slösuðust á vélhjólum og
^eiðsli á höfði hjá þeim sem slösuðust á reiðhjólum. Gangandi vegfarendur
slösuðust mest á höfði og fótum.
Innlagningartíðni var hærri meðal þeirra sem slösuðust í árekstrum en meðal
Peirra sem slösuðust án áreksturs. Beinbrot voru algengari meðal þeirra sem
slösuðust óvarðir í umferðinni, en aftur voru tognanir algengari meðal
varinna vegfarenda. Brot á höfuðkúpu og andlitsbeinum voru álíka algeng
m®ðal varinna sem óvarinna vegfarenda, sömuleiðis heilaáverkar, sár, mar og
aðrir áverkar.
air öryrkjar. Kannað var hvernig þeim sjúklingum sem lögðust inn reiddi af
^imm árum eftir slysið. Upplýsingur fengust um 205 (96%) en af þeim höfðu
latist af öðrum orsökum en umferðarslysum. Einungis 3 töldu sig hafa 75%
hða meira skerta starfsgetu, sem afleiðingu slyssins, 3 töldu sig hafa
u~75% skerðingu og 13 höfðu 15-50% skerðingu. Samkvæmt skrám Trygginga-
stofnunar ríkisins höfðu þó aðeins 3 verið metnir til örorku sem úrskurðuð
vðr 15% eða meira, en 34 taldir hafa varanlega örorku undir 15% og fengið
stysabætur í formi dagpeninga.
erkir einkennandi. Af þeim sem lögðust inn bráðri innlöan höfðu 9% mikla
verki við vinnu fimm árum eftir slysið, 35% væga verki en 56% sögðust vera
verkjalausir við vinnu. í hvíld sögðust 1% hafa mikla verki en 32% höfðu
9a hvildarverki. Varanlegir verkir voru mismunandi eftir vegfarendahópum,
P^nnig reyndust þeir sem slösuðust á vélhjólum fara verst út úr sínum
^ðslum en^ þeir sem slösuðust á reiðhjólum sluppu skárst með tilliti til
rkja. Fjórði hver taldi sig hafa varanleg lýti eftir meiðslin.
tnnutap. Vinnutap þeirra 223 sjúklinga sem lögðust inn eða létust var
þ 6350 vikur fyrstu fimm árin eftir að þeir lentu í umferðarslysunum.
u . a jalngildir starfi 24 manna í fimm ár. Þá er ótalið vinnutap allra
lrra sem ekki þurftu að leggjast inn á sjúkrahús.
21