Heilbrigðisskýrslur - 02.12.1985, Page 26

Heilbrigðisvandamál. ÞÓ að hluti umferðarmálanna sé innan verksviðs
dómsmálayfirvalda þá verður ekki horft fram hjá því að slysin í umferðinni
eru fyrst og fremst heilbrigðisvandamál. Það þarf að efla þátt heilbrigðis-
stétta í mótun umferðarmenningar hér á landi. Enginn fulltrúi þeirra stétt.:
átti sæti í Umferðarráði sem er skipað 19 mönnum þar til loks einn læknir
var skipaður í ráðið fyrir nokkrum vikum. Samhliða bættri skráningu þarf að
auka rannsóknir og gera með því stjórnvöldum ljósar afleiðingar umferðar-
slysanna. Forsenda þess að hægt sé að meta arðsemi fyrirbyggjandi aðgerða
í öaráttunni gegn umferðarsiysum er að afleiðingarnar séu kunnar. Niður-
stöðum slíkra rannsókna þarf einnig að koma á framfæri við almenning þannig
að til dæmis foreldrar geti áttað sig á því hvaða hætta börnum þeirra sé
búin í umferðinni.
Betri götur. Árangursríkastar eru vafalaust aðgerðir sem koma í veg fyrir
að þær aðstæður skapist sem leitt geta til umferðarslysa. Einnig má oft á
ódýran hátt draga úr líkum á því að fólk meiðist mikið þó umferðaróhapp
verði. Fækka má slysum með því að láta leiðir vegfarenda skerast sem
minnst, t.d. með brúm yfir götur eða göngum undir þær. Einnig má draga úr
umferðarhraða við gagnbrautir með hindrunum, þröskuldum, þrengingum og
merkingum. Hikilvægt er að gangbrautir liggji sem víðast aðeins yfir eina
akrein svo að koma megi í veg fyrir slys vegna framúraksturs við þær.
Fræðsla og kennsla. Taka þarf upp kennslu í slysafræðum til prófs í grunn-
skólum. Beina þarf fræðslu, byggðri á rannsóknum, einkum til þeirra sem of
lítið hefur verið sinnt til þessa, þ.e. ungs fólks, gangandi vegfarenda,
hjólreiðafólks og foreldra. Ökukennslu bifreiðastjóra þarf að bæta og veita
aðhald við endurnýjun ökuskírteina. Varðir vegfarendur meiðast síður ef
þeir eru fast spenntir í bílum og gildir það jafnt um ung börn, börn og
fullorðna. Lögleiða þarf notkun bílbelta bæði í fram- og aftursætum, og
auka notkun þeirra, t.d. með beitingu viðurlaga ef út af er brugðið. Tak-
marka þarf notkun vélhjóla eins og hægt er og hefja vélhjólakennslu með
verklegum æfingum undir umsjón kennara. Hækka þarf lágmarksaldur til
aksturs vélhjóla um a.m.k. eitt ár og stuðla að notkun hlífðarfatnaðar úr
leðri, sem myndi fækka alvarlegum sárum og opnum beinbrotum og minnka
óhreinindi í þeim. Auk þess þarf að brýna fyrir unglingum notkun hjálma,
sem þegar hafa sannað gildi sitt við að draga úr alvarlegum höfuðáverkum.
Stuðla þarf að notkun ökuljósa á vélhjólum, og gera með því öðrum vegfar-
endum auðveldara að sjá vélhjólin í umferðinni. Þannig má fækka vélhjóla-
slysum vegna árekstra, en þau eru oft alvarleg. Léttir hjálmar myndu einnig
draga úr meiðslum á hjólreiðafólki. og æskilegt væri að lögleiða notkun
þeirra. Safnframt þyrfti að hækka aldursmörkin fyrir þá sem mega vera á
reiðhjólum í umferðinni (nú 7 ára). Útbúa þarf æfingasvæði fyrir börn á
reiðhjólum.
Kostir og gallar mælitækisins. Rannsóknin sýnir að mælitækið (eyðublað
Slysadeildar, sjá viðauka B) mælir það sem því er ætlað að mæla, en ná-
kvæmnin hvað varðar umferðarslys myndi aukast við minniháttar breytingar á
eyðublaðinu og með því að fyrirfram ákveðnum skilgreiningum væri fylgt
nákvæmlega með tilliti til flokkunar á orsökum meiðsla. Rétt væri að skrá
vegfarendahóp þess sem slasast í umferðinni um leið og aðrar upplýsingar við
fyrstu komu á Slysadeildina.
Tilgáta. Rannsóknin rennir stoðum undir þá tilgátu að heilbrigðisvandamál
vegna umferðarslysa séu vanmetin hérlendis.
24
i