Víkurfréttir - 19.10.2022, Blaðsíða 12

SKÓLINN, UMHVERFIÐ, NÁTTÚRAN
Í fyrstu reglugerð skólans, frá 1872, er náttúrufræði
ekki skyldunámsgrein í almennri kennslu fyrir ófermd
börn en heimilt er, ef aðstæður leyfa, að veita þeim
tilsögn í landafræði og að auki náttúrusögu í „sérstakri
kennslu“ fyrir fermd börn. Í reglugerð skólans frá 1912
segir að kenndar skuli þrjár vikustundir í náttúru-
fræði og þrjár í landafræði og eftir það er prófað í
þessum greinum. Í ágúst 1916 bókar skólanefndin að
eðlisfræðiáhöld o.fl. vanti við skólann og samþykkir
að bæta þar úr.
Myndin er af náttúrufræðibók
Bjarna Sæmundssonar (4. útg. 1909)
sem kennd var í skólum landsins í
hálfa öld. Þar er fræðsla um eðlis-
fræði, grjót, dýr, plöntur og manns-
líkamann. Sumir kennarar flettu
gjarna fram hjá blaðsíðunum um
æxlun mannsins.
Menntamálaráðuneytið sam-
þykkti 1968 áætlun um eflingu eðlis-
og efnafræðikennslu fyrir ellefu til
sextán ára unglinga. Árið 1970 var
hafin tilraunakennsla, útgáfa náms-
efnis, sala kennslutækja og námskeið
fyrir kennara. Sumir í Vatnsleysu-
strandarhreppi voru fljótir að kveikja
á perunni, eins og sjá má á svohljóð-
andi bréfi dags. 11. mars 1970: „Til
hreppsnefndar Vatnsleysustrandar-
hrepps. Í tilefni þess að Verkalýðs-
félag Vatnsleysustrandarhrepps varð
25 ára gamalt 29. desember síðast-
liðinn, ákvað félagið á aðalfundi 7.
mars síðastliðinn, að færa Brunn-
astaðaskóla að gjöf kennslutæki í
eðlis og efnafræði. Kennslutæki þessi
hafa þegar verið keypt og afhendast
hér með skólanum til eignar. Vogum,
11. mars 1970. Fyrir hönd Verkalýðs-
félags Vatnsleysustrandarhrepps.
Jón Bjarnason, formaður.“ Pétur G.
Jónsson, oddviti, þakkaði fyrir hönd
hreppsins og lagði til að skólanefndin
sendi verkalýðsfélaginu viðurkenn-
ingu með þakkarorðum.
Í fyrsta áfanga Stóru-Vogaskóla
1979 var aðstaða til að kenna nátt-
úrufræði og í þriðja áfanganum frá
2005 er vel búin náttúrufræðistofa.
Umsjónarkennarar kenna yngri
bekkjum náttúrufræði en frá 2000
hafa líffræðingar kennt mið- og
unglingastigi. Um árabil spreytti 7.
bekkur sig á krufningu brjóstholslíf-
færa úr svínum en þeim svipar mjög
til líffæra mannsins. Myndin er úr
slíkum tíma árið 2008. Nemandinn
fyrir miðju kennir nú íþróttir við
skólann.
Halla Jóna og Særún tóku saman á
10. áratugnum hugmyndir að útivist-
arferðum í nágrenni skólans. Farið
var gangandi frá skólanum í sumar
ferðirnar og á skólabílnum á fjar-
lægari staði, svo sem í Lambafellsgjá,
Keili, sleðaferðir á Svartsengisfell og
skautaferðir á Seltjörn.
Halla fékk gamlar konur til að
mæta í tíma og kenna handbragð
og lét börnin banka upp á hjá eldri
íbúum til að gleðja þá, segja eitthvað
fallegt eða gefa smá gjafir. Börnin
gerðust litlir leiðsögumenn og
undirbjuggu að segja frá ákveðnum
stöðum. Helga Ragnarsdóttir kom
með hesta og teymdi undir og fleira
mætti nefna.
Árið 1988 hófu skólarnir á Suður-
nesjum uppgræðslu- og gróðursetn-
ingarátak í maímánuði, sem nefnt
var Vordagar Vigdísar til heiðurs
þáverandi forseta. Yngstu nem-
endur Stóru-Vogaskóla hafa nær öll
ár síðan sáð grasfræi og áburði og
grætt þannig upp moldarflög í ná-
grenni þéttbýlisins. Lengst af hefur
Landgræðslan lagt til áburð og
grasfræ. Nemendur á miðstigi hafa
gróðursett trjáplöntur frá Yrkjusjóði,
hin síðari ár við Háabjalla, og gera
enn á hverju vori í umsjá Skógfells.
Myndin sýnir nemendur gróðursetja
birki vorið 2007.
Síðastliðinn áratug hefur skólinn
tekið þátt í grænfánanum, alþjóð-
legu umhverfismenntaverkefni. Þá er
valin umhverfisnefnd skipuð kenn-
urum og nemendum sem markar
umhverfisstefnu skólans. Græn-
fáninn er viðurkenning til skóla sem
vinna að sjálfbærnimenntun á ein-
hvern hátt.
Frá því að Fræða-/þekkingar-
setrið í Sandgerði kom til 1996 er
það heimsótt nær árlega og unnið
með fugla, spendýr og sjávarlífverur.
Einnig var þáverandi Sæfiskasafn í
Höfnum oft heimsótt fyrsta áratug
20. aldar.
Skólinn er þannig staðsettur að
auðvelt er að stunda fjölþætta úti-
kennslu í náttúrufræði. Sand- og
klettafjara og tjörn er nánast við hús-
vegg og stutt í móa og gróin hraun.
Guðrún Kristín Ragnarsdóttir, sem
kennt hefur náttúrufræðin frá 2017,
segir svo frá: „Mér finnst alltaf eitt
af skemmtilegri verkefnunum að
vinna þemaverkefni með 6. bekk
um lífríki Vogatjarnar. Þar bý ég svo
vel að hafa ýmislegt frá þér [Þor-
valdi Erni Árnasyni, pistlahöfundi]
til að vinna með. Krakkar telja sig
þekkja Vogatjörn ágætlega og hafa
flest veitt þar hornsíli og gaman að
fylgjast með þeim uppgötva hulinn
heim hins smásæja lífríkis í vatninu.
Við byrjum á að skoða gróðurfarið
og nota greiningalykla til að kynnast
helstu plöntunum. Svo útbúum við
ferskvatnsker í fiskabúri sem við
höfum í stofunni og vekur ávallt
athygli í öllum bekkjum. Farið er í
vettvangsferðir og sýnum úr lífríki
tjarnarinnar safnað í fiskabúrið og
krukkur. Svo er það rannsóknar-
vinnan. Það kemur margt í ljós þegar
nánar er skoðað í fiskabúrið, horn-
síli sýkt af bandormum, sprækar
brunnklukkur og tjarnatítur, lirfur,
blóðsugur og smákrabbadýr. Það
er skemmtilegt en einnig krefjandi
að lofa nemendum að leika lausum
hala í rannsóknarvinnunni og verða
forvitin og vinna með víðsjár og raf-
ræna smásjá til að ná myndum. En
ég hef séð breytingar á lífríkinu und-
anfarin ár. Hornsílum hefur fækkað
gríðarlega og í sumum vettvangs-
ferðum sjáum við engin. Krakkarnir
hafa ýmsar kenningar varðandi það,
eins og mengun.“
Heimildir: Bréf frá Verkalýðsfélagi Vatnsleysustrandarhrepps, fræðslumálaskrifstofunni,
hreppsskrifstofu o.fl. Reglugerð skólans frá 1872. Gjörðabók skólanefndar, árið 1912. Funda-
gerðarbók Skólaráðs 1984–2001. Grein um Vordaga Vigdísar. Umhverfisstefna Stóru-Voga-
skóla. Frásagnir Höllu Jónu Guðmundsdóttur, Særúnar Jónsdóttur og Guðrúnar Kristínar
Ragnarsdóttur.
Afmælisþættir skólans í Vogum, birtast
vikulega í Víkurfréttum og vf.is á afmælisárinu.
Þorvaldur Örn Árnason, áður kennari við skólann,
tekur saman með góðra manna hjálp.
39. ÞÁTTUR
Akurskóli í Reykjanesbæ stóð
fyrir þemadögum í síðustu viku
sem endaði svo með opnu húsi í
skólanum, þar sem haldin var sýning
á því sem nemendur höfðu verið að
bralla á þemadögunum. Eins og á
síðasta ári var það lestrarverkefnið
Skólaslit sem var viðfangsefni
þemadaganna og nemendur endur-
gerðu hluta af þeim hrylling sem er
að finna í sögunni. Þá settu nem-
endur einnig upp draugahús í anda
hrekkjavökunnar sem er síðar í
þessum mánuði.
„Það er gaman að segja frá því að
spennan og áhuginn í ár er ekki
minni en í fyrra fyrir Skólaslitum
– Dauð viðvörun. Nemendur bíða
spenntir á hverjum morgni eftir
nýjum kafla og hlusta af athygli,“
segir Sigurbjörg Róbertsdóttir,
skólastjóri Akurskóla, í samtali við
Víkurfréttir.
„Skólaslit hefur svo sannarlega
aukið áhuga nemenda á lestri og
bókmenntum og við sáum það
vel á hve spennt þau voru þegar
bókin hans Ævars kom út núna í
haust. Það var því gaman að tengja
þemað í ár aftur við Skólaslit og
nú tengdum við efnið við furður-
verurnar sem eru í sögunni. Við
hlökkum til að byggja enn frekar
ofan á þennan áhuga á lestri og nýta
í skólastarfinu,“ segir Sigurbjörg.
Svipmyndir frá Akurskóla þar sem nemendur unnu að
verkefnum tengdum við söguna Skólaslit.
Furðuverur úr Skólaslitum
mættu á þemadaga í Akurskóla
Fleiri myndir á vef Víkurfrétta, vf.is
Frá opnu húsi í Akurskóla þar sem afrakstur þemadaga var sýndur. VF-myndir: Hilmar Bragi
12 // vÍkurFrÉttir á SuðurNeSJuM