Milli mála - 2022, Page 91
MILLI MÁLA
90 Milli mála 14/1/2022
incidental English exposure) sem einnig er þekkt að mismiklu marki
í öðrum löndum (DeWilde, Brysbaert og Eykmans 2019) eru mörg
íslensk börn að einhverju leyti tvítyngd. Margir ungir innflytjendur
á Íslandi standa þá frammi fyrir því að læra þrjú tungumál samtímis
fremur en tvö, þ.e. eigið móðurmál, íslensku, og ensku í ofanálag.
Sum þeirra hafa jafnvel fleiri en þrjú, t.d. ef foreldrar tala sitt hvort
móðurmálið. Hér verður sagt frá þremur greinum höfundar sem
birtust í erlendum vísindaritum á síðasta ári (2021) og fjalla um ís-
lensku-, ensku- og móðurmálskunnáttu M2 unglinga á Íslandi (Elín
Þöll Þórðardóttir 2021a; 2021b; Elín Þöll Þórðardóttir og Guðlaugur
Hávarðarson 2021).
Rannsóknir á íslenskukunnáttu M2 barna hafa stuðst við ýmis
mælitæki, svo sem orðaforðapróf, lestrarpróf, margþætt málþroska-
próf sem mæla orðaforða og málfræðiþætti, og sjálfsprottin mál-
sýni, og hafa borið saman hópa barna með íslensku sem M1
og M2 á ýmsum aldri (t.d. Elín Þöll Þórðardóttir 2020, 2021a,
2021b; Elín Þöll Þórðardóttir og Anna Guðrún Júlíusdóttir 2013;
Hjördís Hafsteinsdóttir 2020; Sigríður Ólafsdóttir o.fl. 2016). Þrátt
fyrir þessa fjölbreytni í aðferðum ber niðurstöður að sama brunni og
benda eindregið til þess að íslenskukunnátta M2 barna á Íslandi sé
mun lakari en búast mætti við þegar tekið er mið af rannsóknum
frá öðrum löndum, en af þeim má ætla að við lok barnaskóla sé
enn marktækur munur á M1 og M2 hópum í máli samfélagsins
og skólans sem nemi um einu staðalfráviki (sjá yfirlit í Elín Þöll
Þórðardóttir 2020). Á Íslandi, hins vegar, mælist yfir helmingur
M2 nema meira en tveimur staðalfrávikum fyrir neðan M1 jafnaldra
(Elín Þöll Þórðardóttir 2020; Elín Þöll Þórðardóttir og Anna Guðrún
Júlíusdóttir 2013) og að því leyti svipar þeim til tvítyngdra barna
með marga áhættuþætti, svo sem barna flóttafólks sem býr við lítið
fjárhagslegt og félagslegt öryggi og flytur oft milli staða (Jackson,
Schatschneider og Leacox 2014). Slök íslenskukunnátta M2 barna á
Íslandi kemur og fram í könnunum á námsárangri þeirra (OECD
2018) og í viðtalsrannsóknum (Gestur Guðmundsson 2013).
Máltaka barns er ávöxtur þess málsamfélags eða þeirra málsam-
félaga sem það elst upp í, en magn og gæði samskipta barnsins við
fólk sem talar hvert tungumál er sá einstaki þáttur sem langmest
áhrif hefur á hversu hratt og vel barnið nær tökum á hverju máli um
ÁHRIF ENSKU Á MÁLKUNNÁTTU UNGLINGA SEM HAFA LÆRT ÍSLENSKU SEM
FYRSTA EÐA ANNAÐ MÁL
10.33112/millimala.14.1.5