Milli mála - 2022, Page 164
MILLI MÁLA
Milli mála 14/1/2022 163
(Müller-Spitzer 2014; Nied Curcio 2017; Mas Álvarez, Santalla del
Río og Iglesias Cancela 2017; Onieva Palomar 2022; Estébanez Bueno
2022). Þessi niðurstaða þarf ekki að koma á óvart. Það er skiljanlegt
að „rafræna kynslóðin“ kjósi að nota stafræn hjálpargögn sem hún
getur nálgast á netinu/veraldarvefnum í gegnum tölvu eða snjall-
síma, tækjabúnað og tól sem eru henni töm í daglegu lífi.
Í tungumálanámi eru tvímálaorðabækur notaðar í aðstæðum sem
krefjast málskilnings eða málbeitingar, þ.e. annars vegar til að þýða
af erlenda málinu yfir á móðurmálið og gagnast þá notendum til að
skilja erlenda málið í ræðu eða riti og hins vegar til að þýða af móð-
urmálinu yfir á erlenda málið, þ.e.a.s. til að tjá sig á erlenda málinu
(Martín García 1999; Alvar Ezquerra 2003). Alla jafna er talað um
skilningsorðabækur og málbeitingarorðabækur. Á efri stigum ann-
arsmálstileinkunar kemur fyrir að nemendur skipti yfir í notkun
einmálaorðabóka en það er ekki einhlítt, eins og fram hefur komið.
Orðabók útskýrir ekki einungis merkingu orða eða gefur upp
jafnheiti þeirra á markmálinu í tilfelli tvímála- eða margmálaorða-
bóka, heldur er þar jafnframt að finna margvíslegar aðrar upp-
lýsingar, s.s. málfræðiupplýsingar (orðflokkar, kyn og beyging), upp-
lýsingar um framburð uppflettiorða, upplýsingar um stafsetningu,
skiptingu í atkvæði og upplýsingar um uppruna orða. Sett eru fram
notkunardæmi sem gefa setningafræðilegar upplýsingar, oft og iðu-
lega eru upplýsingar um merkingarleg vensl orða (samheiti og and-
heiti) í lýsingu flettunnar og orðasambönd (orðtök og orðastæður) þar
sem orðið kemur fyrir eru skýrð. Þá má í sumum orðabókum finna
upplýsingar um efnissvið og fagmörkun, stílgildismörkun og mál-
svæðismörkun orðanna. Í mörgum orðabókum er auk þess viðauki
og töflur með upplýsingum um beygingu reglulegra og óreglulegra
sagna, beygingu nafnorða og fleira í þeim dúr (Jón Hilmar Jónsson
2013; 2021). Ekki er hægt að gera því skóna að notandi orðabókar
átti sig á því hvaða fróðleik er að finna í uppflettiorðabók og því
síður að hann kunni að nýta sér upplýsingarnar sem þar koma fram.
Með réttu bendir Trap-Jensen á að „people are not born with the
skills to extract the wealth of data stored in dictionaries and other
reference works efficiently and transform it into knowledge. It takes
time to get accustomed to new ways of finding information, it may
even require formal training“ (2010, 1142), sem sagt, það er deginum
ERLA ERLENDSDÓTTIR