Milli mála - 2022, Page 193
MILLI MÁLA
192 Milli mála 14/1/2022
Allt frá þessum tímamótum hafa áherslur kvikmyndagerðarfólks
snúist um það að beina sjónum að atburðum og aðstæðum sem það
gat samsamað sig eða höfðu beina reynslu af.24 Það skiptir því máli
að nemendur viti og skilji að í verkum þeirra er tilteknu nærum-
hverfi gefið líf á skjánum og það staðbundna og þjóðlega er gert al-
þjóðlegt með tilvísun í sameiginlega mannlega reynslu, tilfinningar
og skynjun. Fræðileg álitamál, sem snúa að sjálfsmyndum þjóða eða
þjóðfélagshópa, og vangaveltur um staðalmyndir og ímyndarsköpun
færa kennurum hentugt og viðeigandi kennsluefni upp í hendurnar.
Ekki hvað síst vegna þess að það er heimafólk sem segir sína eigin
sögu og kvikmyndir frá hinum mörgu og ólíku löndum álfunnar,
sem hverfast um forvitnilegt umhverfi og framandi aðstæður, verða
þannig ákjósanlegt kennsluefni um menningu, tungumál og sam-
tíma álfunnar.
Að „lesa“ menningu samtímans
Það sem kalla má samtímann í kvikmyndagerð Rómönsku-Ameríku,
þ.e. tímabilið frá 1990, mætti með sanni kalla blómaskeið (Hart
2004, 127).25 Sé sjónum beint að mexíkóskri kvikmyndagerð og
athyglinni sérstaklega beint að menningu og málsniði Mexíkóa ber
fyrst að nefna myndina Kryddlegin hjörtu (s. Como agua para chocolate),26
sem frumsýnd var árið 1993, enda er hún til merkis um að um-
hverfið hafði breyst og að heimaiðnaðurinn hafði náð fullum þroska.
Þótt færa megi rök fyrir því að myndin haldi á lofti stöðluðum
ímyndum af körlum og konum, sem og af samskiptum Mexíkó og
Bandaríkjanna, þá tókst aðstandendum hennar að glæða umfjöllun
um fjölskyldu- og hversdagslíf kvenna, stjórnmál og stéttskiptingu,
og jafnvel mexíkóska matargerð nýju lífi sem vakti athygli langt
út fyrir álfuna. Síðari tíma kvikmyndir eins og myndin Hundaástir
(s. Amores perros, 2000), sem fléttar haglega saman sögum fólks
sem lifir og hrærist í stórborgarsamfélagi Mexíkóborgar, hafa víða
24 Myndirnar Madeinusa (s. Madeinusa, Perú, 2005) og Róma (s. Roma, Mexíkó, 2018) varpa ljósi á líf
og aðstæður ungra kvenna af indíánaættum. Sú fyrri á sér stað í fjallaþorpi í Perú, sú síðari fjallar
um líf þjónustustúlku í borg.
25 Uppgangurinn ræðst m.a. af því sem hann kallar „de-nationalization of the screen“.
26 Myndin byggir á samnefndri skáldsögu Lauru Esquivel. Hún kom út hjá Ísafold í íslenskri þýð-
ingu Sigríðar Elvu Sigurðardóttur árið 1992.
INNSÝN OG AUKIN FÆRNI: AÐ „LESA“ MENNINGU ÞJÓÐA MEÐ AÐSTOÐ KVIKMYNDA
10.33112/millimala.14.1.9