Arkitektúr og skipulag - 01.12.1991, Qupperneq 36

og allri bæjarstjórninni, ef svo vill verkast. Fegrun
höfuðborgarinnar ætti ekki að þurfa að vera pólitískt mál, sem
menn skiptust um eftir flokkum. Utlit borgarinnar sýnir að
ráðandi flokkar í bæjarstjórn hafa ekki látið sér annt um
fegrun og prýði borgarinnar í sinni löngu stjórnartíð. En
umræður í bæjarstjórn og fyrir bæjarstjórnarkosningar hafa
ekki heldur bent til þess, að andstöðuflokkarnir í bæjarstjóm
hafi að nokkru ráði meiri áhuga á þeim málum. Og fyrst og
fremst sýna umræðurnar og átökin um spjöllin á Örfirisey, að
frá aðalandstöðuflokkunum í bæjarstjóm a.m.k. er ekki mikilb
ar dj örfungar eða skeleggrar forustu að vænta í þessum málum.
Það er á allra vitorði, að þessir aðabandstöðuflokkar í
bæjarstjórninni eru allajafna, nema þá rétt fyrir
bæjarstjórnarkosningar, fjórða hvert ár, öllu líkari aumustu
hjáleigum hins allsráðandi meirihluta en stjórnar-
andstæðingum. Og þegar Kveldúlfi dettur í hug að fara fram
á að fá Örfirisey, að vísu ekki fyrir herstöð, heldur bara
grútarstöð, þá bólar ekki á andstöðu hjá þeim tveimur aðab
andstöðuflokkum í bæjarstjórninni, sem annars hafa talið sig
andvíga sérhagsmunaklíkum þjóðfélagsins og m.a. talið sig
litla vini Kveldúlfs. Nú minnir enginn á það, þegar Ólafur
digri vildi fá Grímsey forðum!
Hvað veldur? Hví eru nú svo margir málliðugir menn eins og
klumsa? Eru þeir allir með bita í munninum, svo að þeir megi
ekki mæla? Hverju hefir verið stungið upp í þá? En af hverju
sem þögn þeirra stafar, sýnir hún eitt öðru fremur: Allir þeir
flokkar, sem nú ætla að taka á sig ábyrgðina á því, að Örfirisey
verði fómað og gerð að grútarstöð, - þeir þekkja ekki
Reykvíkinga. Þeir vita vel, að mikill meirihluti bæjarbúa er
algerlega andvígur því, að Örfirisey verði gerð að sóðalegasta
hlutanum af bæ þeirra, í stað þess að vera prýðilegasti hluti
hans, eins og fjöldi mætra manna hefur bent á undanfarið.
En þeir ættu varlega að treysta því. Reykvíkingar eru vaknaðir
til meðvitundar um útlit og fegrun borgarinnar. Þeir munu
ekki gleyma mesta skemmdarverki, sem hægt er að vinna
gegn borg þeirra, að gera Orfirisey að grútarstöð og
Reykjavíkurhöfn að grútarpolli. Þeir, sem trúa barnalegum
fullyrðingum borgarstjórans um lyktarlausa síldarvinnslu, ættu
að spyrja þá, sem hafa verið á Siglufirði, hvort enginn óþefur
væri mögulegur á Siglufirði, þótt síldarvinnsla verksmiðjanna
þar væri„lyktarlaus“. Kunnugir gætu gefið þeim þau svör, að
versta lyktin á Siglufirði er undan bryggjunum, þar sem
síldarúrgangur og síld, sem fer í sjóinn við löndun, rotnar ár frá
ári í kyrru vatni. Vilja þeir, sem að þessu skemmdarverki
standa, líka „ábyrgjast" að engin branda fari í sjóinn af þeim
tugum milljóna mála, sem ráðgert er að landa í Örfirisey á
næstu árum? Verður síldarhreistur og síldarbrækja líka gerð
útlæg með amerískum aðferðum? Verður sjórinn í
Reykjavíkurhöfn ekki tærari og hreinni en áður? Vill
Kveldúlfur og bæjarfulltrúar ekki „ábyrgjast“ bæjarbúum, að
sjór og loft í Reykjavík verði „forklárað" og hreinsað með
einhverri amerískri aðferð?
Ef Örfirisey verður gerð að grútarstöð, gegn vilja flestra
bæjarbúa af öllum flokkum og stéttum, sýnir það borgurunum
í Reykjavík, að þeir mega ekki láta hjaðna þá öldu áhuga og
skilnings á fegrun og vemdun höfuðborgarinnar, sem hin
fyrirhuguðu skemmdarverk í Örfirisey hafa vakið.
Ekkert er hægara en að finna síldarverksmiðju annan og
heppilegri stað en Örfirisey, t.d. í Eiðsvík. Þar er gott
hafnarstæði og landrými nóg. Væri það ekki einmitt tilvalið
að hefja þar undirbúning, ef svo færi nú, að síldveiði brygðist
hér í vetur, og atvinnubótavinna yrði upptekin á ný?
Hvalfjörður er ekki eins heppilegur fyrir síldarverksmiðju
vegna þess að verði síldveiði í Faxaflóa, er svo langt að fara inn
í Hvalfjörð, því mjög er hætt við að síldin komi ekki inn í
Hvalfjörð meðan hvalveiðistöðin er þar. Eiðsvík er aftur á
móti tilvalin miðstöð fyrir allar fiskveiðar fyrir Faxaflóa, því
eftir nokkra áratugi verður Reykj avíkurhöfn ekki nema aðeins
fyrir verzlunarskipaflotann.
Enn hefi ég ekki minnzt á síðustu grútarsamþykktina um að
bræðsluskipið Hæringur liggi við Ægisgarð til að bræða þar
síld, ef eitthvað veiðist. En sá er þó stóri munurinn, að þá
verksmiðju er hægt að fjarlægja og flytja til eftir því hvar
síldin veiðist, án mikils kostnaðar. Útkoman er þá sú, að af
þeim sjö síldarverksmiðjum, sem við Faxaflóa verða, koma
þrjár í höfuðstaðinn, svo það lítur út fyrir, með þessari síðustu
ákvörðun viðvíkjandi Hæring, að verið sé að storka bæjarbúum
með öllu þessu fargani.
Menn hafa verið að stinga niður penna undanfarið í þeim
tilgangi að þagga niður í bæjarbúum þá andúð, sem almennt
ríkir um að setja síldarverksmiðju í Örfirisey, og þar á meðal
í blaði nokkru, sem kallar sig Mánudagsblað. Er þar skrifuð
löng grein um síldarverksmiðjuna í Örfirisey, og ágæti hennar
dásamað. En svo segir þar, að enginn af þeim mönnum, sem
við blaðið starfa, hafi þó vit á þessu máli, og hafi því orðið að
leita upplýsinga hjá öðrum manni, sem er vinveitur þessu
fyrirtæki og gefur því aðeins upplýsingar frá annarri hliðinni.
Er því ekki mark takandi á slíkum skrifum.
Reykvíkingar! sýnið að þið séuð vakandi á verði um vemdun
borgar ykkar fyrir skemmdarverkum. Sýnið að þið séuð einnig
vakandi á verði um það, að pólítísk spilling og klíkuháttur
setj ist ekki að í æðstu stjóm bæj armálanna. V emdið Reykj avík
fyrir spellvirkjum og spillingaröflum. Fljótið ekki sofandi að
feigðarósi, svo að nafni höfuðborgar okkar verði ekki breytt úr
Reykjavík í Grútarvík! ■
Ólafur Hvanndal
(birt með leyfi höfundaréttarhafa.)