Fréttablaðið - 28.03.2023, Qupperneq 22

Fyrsti sjúk lingurinn sem
lagðist inn á Klepp árið
1907 var ekki út skrifaður
þaðan fyrr en árið 1955.
Hann er þarna í 48 ár á
spítalanum og það urðu
ör lög mjög margra.
Merkisatburðir |
Þetta gerðist | | 28. mars 1978
Vesturhlíð 2 | Fossvogi | s. 551 1266 | utfor@utfor.is | utfor.is
VIÐ ÞJÓNUM ALLAN SÓLARHRINGINN
Útfararþjónusta
í yfir 70 ár
Sólarhringsvakt: 581 3300 & 565 5892
Komum til aðstandenda og ræðum skipulag sé þess óskað
Sverrir Einarsson
S: 896 8242
Jón G. Bjarnason
S: 793 4455
Jóhanna
Eiríksdóttir
Útfararstofa Íslands
www.utforin.is w Auðbrekku 1, Kópavogi
Útfararstofa Hafnarfjarðar
www.utfararstofa.is w Dofrahellu 9b, Hafnarfirði
Vilhjálmur Vilhjálmsson.
Einn ástsælasti söngvari þjóðarinnar,
Vilhjálmur Vilhjálmsson, lést fyrir
fjörutíu og fimm árum í umferðarslysi
í Lúxemborg. Vilhjálmur var búsettur
þar ytra ásamt fjölskyldu sinni og
starfaði sem flugmaður á vegum
Cargolux. Hann var aðeins 32 ára
gamall.
Vilhjálmur ætlaði sér aldrei að
verða dægurlagasöngvari. Hann fór í
háskólanám í lögfræði og læknisfræði
við Háskóla Íslands, en hóf síðar flug-
nám sem hann lauk í Lúxemborg árið
1970. að námi loknu fékk Vilhjálmur
starf hjá arnarflugi sem flugmaður, og
einnig sem flugkennari hjá Flugskóla
Helga Jónssonar.
Fyrstu skrefin í söngheiminum steig
Vilhjálmur í menntaskólanum á akur-
eyri, en síðar söng hann með hljóm-
sveitum magnúsar Ingimarssonar,
Ingimars Eydals og Ólafs Gauks.
Á ferli sínum söng Vilhjálmur inn á
fjórar plötur með Elly systur sinni,
sendi frá sér sólóplötur og söng þrjú
lög inn á plötu með mannakornum.
síðasta plata hans, með sínu nefi, kom
út árið 1976.
Það má með sanni segja að hugljúf
tenórrödd Vilhjálms hafi í áranna rás
smogið inn að hjartarótum þjóðar-
innar, en fjöldi laga hans halda minn-
ingu söngvarans vinsæla á lofti enn
þann dag í dag. Lög á borð við Lítill
drengur, söknuður, Þú átt mig ein og
Bíddu pabbi eru fyrir löngu orðin
órjúfanlegur hluti af tónlistarmenn-
ingu þjóðarinnar. n
Ástsæll söngvari lést
1875 Öskjugos hefst. Það er talið eitt mesta öskugos
á Íslandi eftir að land byggðist. Þegar gosið hafði
staðið í hálfan annan sólarhring urðu menn varir við
gosmökkinn í svíþjóð. Gosið varð til þess að mikill
fjöldi íbúa á austfjörðum fluttist til Vesturheims á
næstu árum.
1909 safnahúsið við Hverfisgötu (nú Þjóðmenningar-
húsið) er vígt. Í upphafi hýsti húsið Forngripasafnið,
Landsbókasafnið, Landsskjalasafnið og Náttúru-
gripasafnið.
1963 Kvikmyndin Fuglarnir (e. The Birds) eftir alfred
Hitchcock er frumsýnd í Bandaríkjunum.
2004 Fellibylurinn Katarína, fyrsti hitabeltisfellibylur
sem skráður hefur verið í suður-atlantshafi, kemur
á land í Brasilíu.
2007 Frumvarp um Vatnajökulsþjóðgarð er samþykkt á
alþingi.
2018 Leiðtogi Norður-Kóreu, Kim Jong-un fer í opinbera
heimsókn til Kína til fundar við Xi Jinping. Þetta er
í fyrsta sinn sem hann fer úr landi eftir að hann tók
við embætti árið 2011.
2019 Íslenska flugfélagið WOW verður gjaldþrota.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
Margrét Þóra Jónsdóttir
kaupkona,
lést þann 25. mars.
Útför hennar fer fram frá Fríkirkjunni í
Reykjavík föstudaginn 31. mars kl. 11.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir.
Þeim sem vilja minnast hennar er bent á minningarsjóð
Kristjáns Eldjárns.
Ingólfur Árnason Guðrún Agnes Sveinsdóttir
Jón Árnason Sigurveig Stefánsdóttir
Marta Árnadóttir
Helga Árnadóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Nýtt geð sjúkra hús tók til starfa
á Kleppi fyrir tæp lega hundrað
árum. Geð læknir segir að stækk­
unin hafi breytt heil miklu í geð­
heil brigðis þjónustu hér á landi.
erla maria@fretta bladid.is
„Það breytti öllu að fá þessa stækkun á
húsi, því gamli Kleppur sem var stofn­
aður 1907 var í sjálfu sér orðinn allt of
lítill. Þarna fjölgaði rúmum ansi mikið
og var löngu orðið tíma bært þar sem
þörfin var svo sannar lega fyrir hendi,“
segir Óttar Guð munds son geð læknir.
Á þessum degi árið 1929 tók nýtt geð­
sjúkra hús á Kleppi til starfa.
Að sögn Óttars var með höndlunin á
Kleppi lítil sem engin til að byrja með.
Í tæp lega fimm tíu ár hafi spítalinn
þjónað hlut verki eins konar „geymslu­
stofnunar“.
„Fyrsti sjúk lingurinn sem lagðist inn
á Klepp árið 1907 var ekki út skrifaður
þaðan fyrr en árið 1955. Hann er þarna
í 48 ár á spítalanum og það urðu ör lög
mjög margra. Þeir döguðu upp á spítal­
anum og komust í sjálfu sér ekki neitt
annað,“ segir Óttar.
„Með höndlunin var nefni lega af skap­
lega lítil til að byrja með. Þetta var fyrst
og fremst geymslu stofnun fyrir lang geð­
veikt fólk, þennan þunga hóp sem var
með til dæmis geð hvarfa sýki og ekki
út skrifaðir. Þeir fylltu spítalann og krón­
ísku deildirnar urðu mjög stórar þar sem
fólk í raun bjó á spítalanum,“ segir Óttar.
Hann segir að gríðar leg breyting hafi
átt sér stað í geð heil brigðis málum upp
úr 1956 þegar ný geð lyf voru tekin í
notkun hér á landi.
„Það var allt í einu hægt að út skrifa
fólk og með höndla f leiri á göngu deild
og heima fyrir þegar lyfin koma til sög­
unnar. Aðal breytingin var í raun sú að
þessar löngu inn lagnir á geðdeild lögð­
ust af,“ segir Óttar og heldur á fram:
„Það er alveg ó trú legur munur. Þjóð­
inni hefur fjölgað en plássunum hefur
fækkað. Núna er meðal legu tími á geð­
deild fimm tán eða tuttugu dagar, en sá
sem dvaldi hvað lengst var í 48 ár.“
Að sögn Óttars hefur hlut verk Klepps
breyst mikið í áranna rás. Það sé eðli legt
og í takt við breytt lands lag í geð heil­
brigðis málum hér á landi.
„Kleppur er orðinn gjör breytt fyrir­
bæri í dag. Hann er ekki lengur þessi
bráða geð deild eins og hann var, heldur
réttar geð deild, öryggis geð deild og
endur hæfingar geð deild,“ segir Óttar.
„Sömu leiðis hafa geð heil brigðis­
mál breyst mikið. Nú er ekki lengur á­
herslan á þessa þungu geð sjúk dóma eins
og var í byrjun. Það eru fleiri greiningar
komnar, allar þessar per sónu raskanir,
á föll, þung lyndi og kvíðaraskanir,“ segir
Óttar.
„En að því sögðu er gríðar lega nauð­
syn legt að vera með stofnun á borð við
Klepp og við munum alltaf hafa þörf
fyrir slíkar stofnanir.“ n
Kleppur nauð syn legt
en gjörbreytt fyrir bæri
Óttar segir það hafa breytt heilmiklu að fá stækkun á geðsjúkrahúsinu Kleppi fyrir tæplega hundrað árum síðan. Gamli Kleppur,
sem þá hafði verið starfandi í tæplega tuttugu ár, hafi í raun verið sprunginn. fréttablaðið/anton brink
18 tímamót FRÉTTABLAÐIÐ 28. mARs 2023
ÞRIÐJUDaGUR