Læknablaðið : fylgirit - 07.05.2014, Blaðsíða 17

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 7 9
LÆKNAblaðið 2014/100 17
Inngangur: Mesenchymal stofnfrumur (MSCs) eru fjölhæfar frumur
sem geta sérhæft sig yfir í bein-, brjósk- og fitufrumur og hafa einnig
hæfni til ónæmismótunar og eru því góður kostur fyrir vefjalækningar.
Erfiðlega hefur gengið að rannsaka frumurnar vegna meðal annars líf-
tíma og gjafabreytileika. Nýlega tókst að sérhæfa fósturstofnfrumur yfir í
mesenchymal forverafrumur (hES-MP) og sýnt hefur verið fram á að þær
hafi svipaða eiginleika og MSCs hvað varðar útlit, svipgerðartjáningu
og fleira. hES-MP frumur gætu verið lausnin að þeim vandamálum sem
hrjá rannsóknir á MSCs. Kálfasermi (FBS) er mest notaða ræktunaríbætið
fyrir ræktanir á stofnfrumum. Það telst ekki fýsilegur kostur í læknis-
fræðilegar meðferðir vegna smithættu og siðferðislegra vandamála.
Útrunnin blóðflögulýsöt (HPLO; human platelet lysates outdated) gætu
mögulega gegnt hlutverki kálfasermis og hefur notkun þess reynst vel
á MSCs.
Markmið: Markmiðin með þessu verkefni voru að ákvarða áhrif HPLO
á brjósksérhæfingu hES-MP frumna og bera saman áhrif HPLO á brjósk-
sérhæfingu milli MSC og hES-MP frumna
Aðferðir: MSC og hES-MP frumur voru sérhæfðar í 3D brjóskkúlur með
þremur mismunandi brjósksérhæfingarætum: 10% FBS, 10% HPLO eða
ætis án ræktunaríbætis, og metnar eftir 7, 14, 28 og 35 dag með GAG
prófi, vefajlitunum og RT-qPCR.
Niðurstöður: Niðurstöður benda til þess að bæði MSC og hES-MP
brjóskkúlurnar, ræktaðar í 10% HPLO framleiða meira utanfrumuefni en
brjóskkúlurnar úr ætum sem ekki innihéldur HPLO.
Ályktun: Út frá þessum niðurstöðum má álykta að hægt sé að nota
HPLO sem ræktunaríbæti í brjósksérhæfingaræti og gefur einnig betra
brjósksérhæfingu en bæði æti með FBS og æti án ræktunaríbætis.
31 Áhrif Interleuki-6 á beinsérhæfingu og YKL-40 tjáningu
mesenchymal stofnfruma úr beinmerg
Ramona Lieder1,2, Ólafur E. Sigurjónsson1,2
1Blóðbanks Landspítala, 2heilbrigðis- og taugaverkfræðistofnun HR
oes@landspitali.is
Inngangur: Mesenchymal stofnfrumur (MSC) er hægt að einangra úr
vefjum fullorðinna einstaklinga og eru áhugaverðar frumur til notk-
unar í frumumeðferðar úrræðum í framtíðinni sérstaklega vegna hæfni
þeirra til sérhæfingar í brjósk-, fitu- og beinvef. Einnig hefur verið sýnt
fram á í fjölmörgum rannsóknum að MSC frumur hafi hæfni til að móta
ónæmissvar og taka þannig þátt í endurnýjun á vefjum með “trophic”
áhrifum fremur en sérhæfingu. Talið er að kítínasa líka próteinið YKL-
40 taki þátt í að draga úr skemmdum sem verða á utanfrumuefni vegna
bólguvaldandi vaxtarþátta, ekki er hins vegar vitað með hvaða hætti slíkt
á sér stað. Interleukin-6 (IL-6), bólguvaldandi vaxtarþáttur sem talinn er
taka þátt í beinummyndun með því að hafa áhrif á sérhæfingu og fjölgun
beinfruma og beinátfruma tengist mögulega inn í stjórnun á YKL-40
Markmið: Markmið þessarar rannsóknar var að kann áhrif IL-6 á tján-
ingu YKL-40 og beinsérhæfingu MSC fruma.
Aðferðir: MSC frumur úr beinmerg voru sérhæfðar með og án IL-6 (5ng/
mL) og beinsérhæfing könnuð með Von kossa litun, Alizarin red litun og
Q-PCR. YKL-40 tjáning var könnuð með Q-PCR.
Niðurstöður: IL-6 í sérhæfingarætinu leiddi til aukningar á tjáningu á
YKL-40 og aukinnar steinefnamyndunar við beinsérhæfingu. Hins vegar
voru þessar niðurstöður ekki tölfræðilega marktækar þegar bornar voru
saman MSC frumur úr fleiri en einum gjafa.
Ályktanir: Þessar niðurstöður benda til þess að IL-6 geti mögulega tekið
þátt í stjórnun á YKL-40 við vefjaendurmyndun. Það að ákvarða hvort og
hvernig IL-6 tekur þátt í stjórnun á YKL-40 prtótein tjáningu gæti breytt
því hvernig við lítum á in vivo hlutverk YKL-40 og hjálpað til við að finna
bindil fyrir YKL-40.
32 Lýsat úr útrunnum örveruóvirkjuðum blóðflögueiningum
styður við vöxt, ónæmismótun og beinsérhæfingu mesenchymal
stofnfrumna
Sandra Mjöll Jónsdóttir Buch1,2, Hildur Sigurgrímsdóttir1, Ramona Lieder1,
Ólafur E. Sigurjónsson1,3
1Blóðbanki Landspítala, 2læknadeild HÍ, 3heilbrigðis- og taugaverkfræðistofnun HR
oes@landspitali.is
Inngangur: Fjölda blóðflögueininga er fargað árlega sökum stutts
geymslutíma. Ef örverur eru til staðar skapar fjölgun þeirra áhættu fyrir
blóðþega séu einingarnar geymdar lengur en 5 daga. Svo stuttur tími
veldur því að fjöldi eininga rennur út og þarf að farga. Slíkt er mjög
kostnaðarsamt þar sem blóðflögueiningar eru mjög dýr afurð blóðbanka.
Við höfum þróað aðferð til að nýta útrunnar blóðflögueiningar til rækt-
unar á miðlags-stofnfrumum með góðum árangri. Nýting útrunninna
blóðflaga við frumuræktun getur komið í stað kálfasermis auk þess sem
dýrmæt afurð er nýtt í staðin fyrir að vera fargað. Nýlega var kerfi til
örveruóvirkjunar með amotosalen innleitt í framleiðslu Blóðbankans.
Markmið: Að hægt sé að nota lýsat úr útrunnum örveruóvirkjuðum
blóðflögueiningum (PIPL) sem ræktunaríbæti fyrir MSC frumur.
Aðferðir: MSC frumur úr beinmerg voru ræktaðar í æti bættu með
lýsati úr útrunnum blóðflögum (HPLO) og úr PIPL. Áhrif ætis á vöxt
og útlit frumnanna var metið með fjölgunarprófi og vefjalitunum. Áhrif
á hæfni til T-frumubælingar var metið með blönduðu eitilfrumuprófi
(MLR). Hæfni til brjósk- og fitusérhæfingar var metið með vefjalitunum
en beinsérhæfing var skoðuð sérstaklega með vefjalitunum, mælingu á
alkalískum fosfatasa og qPCR á beinsérhæfingargenum.
Niðurstöður: Frumur ræktaðar í PIPL fjölguðu sér hraðar en frumur
ræktaðar í HPLO. Einnig höfðu frumur ræktaðar í PIPL betri sérhæf-
ingarhæfni til myndunar á beinfrumum og brjóskfrumum og marktæk
áhrif á hæfni frumnanna til T-frumubælingar.
Ályktanir: Hægt er að nýta útrunnar blóðflögueiningar Blóðbankans til
að útbúa roflausn sem styður við vöxt miðlags-stofnfruma í rækt. Slíkt er
fjárhagslega hagkvæmt, dregur úr notkun dýraafurða og eykur öryggi
við ræktun miðlags-stofnfruma fyrir klínísk not.
33 Súrefnismettunarprófílar í sjónhimnuæðum
Davíð Þór Bragason, Einar Stefánsson
Augndeild Landspítala
dbragason@gmail.com
Inngangur: Blóðflæði í sjónhimnuæðum er lagskipt (laminar). Við sýnum
fram á að súrefnismettun getur verið ólík í mismunandi lögum blóðs
einstakra æða. Ný mæliaðferð tekur tillit til þessa og gefur nákvæmari
niðurstöður en hefðbundin aðferð.
Markmið: Að þróa nýja og nákvæmari aðferð við súrefnismælingar í
sjónhimnuæðum.
Aðferðir: Við þróum nýja aðferð til greiningar á augnbotnamyndum
úr Oxymap súrefnismælinum. Sérhannaður hugbúnaður sem byggir á
myndvinnsluforritinu ImageJ kortleggur breytileika súrefnismettunar
innan sjónhimnuæða. Reiknilíkan sem byggir á “finite element” grein-
ingu gerir kleift að túlka mældan breytileika í samhengi við efnaskipti
súrefnis í sjónhimnunni. Við prófum aðferðina á gögnum frá heil-
brigðum sjálfboðaliðum.
Niðurstöður: Súrefnismettun í slagæðlingum er hæst í miðju æðanna og
lægri við æðavegginn, sem samrýmist flutningi súrefnis úr æðum með