Heima er bezt - 01.12.2002, Side 16

fjárhúsin á túninu og horfði á þá bræður mína, Hjört og
Magnús, vera að láta inn ærnar. Veðrið var yndislega
gott, alauð jörð og frostlaust, dúnalogn og byrjað að
rökkva. Sú vindátt, sem erfiðust er í Skagafirði,
norðanáttin, hún er ekki til í Norðurárdal. Hann liggur í
víðum boga milli hárra fjalla, til austurs og norðausturs,
frá miðju héraðinu. Þar er því alltaf skjól fyrir
norðanáttinni. Þótt stórhríð sé niðri í Blönduhlíð er logn
og blíða í Norðurárdal. Fyrir norðaustan- og austanáttinni
er dalurinn hins vegar opinn og er hún versta áttin þar.
En þetta var nú útúrdúr.
Já, ég stóð þarna þegjandi í kvöldhúminu, þar sem
ekkert heyrðist nema niður árinnar við túnfótinn.
Sjálfsagt hef ég verið fullur tilhlökkunar og kyrrðin í
kringum mig var svo þung og hljóð, sem verða mátti. Ég
vissi að það átti að fara að þvo mér um allan skrokkinn
og það átti að gerast úti í ijósi því þar var svo hlýtt og
notalegt.
Vitanlega vissi ég ekki hvaða gjafir eða jólagjöf ég
fengi, en þær gjafir, sem við helst gátum átt von á og
tiltækar voru, var ekki glingur úr kaupstaðnum. Það gátu
verið bryddaðir sauðskinnsskór, kannski nýir sokkar eða
vettlingar, eða jafnvel ekki annað en íleppar í skóna
manns. Og þó reyndist það annað í þetta skiptið. Þetta var
gjöf, sem ég man ekki eftir að hafa fyllst annarri eins
gleði yfir að fá. Hver var hún?
Gjöfin, sem aldrei gleymist
Ég hafði tekið eftir því um kvöldið að elsta bróður
minn vantaði í hópinn. Hann sást ekki í baðstofunni og
undraðist ég það. En er allir voru búnir að borða og höfðu
látið diskana sína upp á hillur, sem voru yfir rúmunum,
kom bróðir minn inn í baðstofuna. Það kom í ljós að
hann hafði verið sendur út í Ytri-kot, en það er hálftíma
gangur á milli bæjanna. Mamma hafði tekið við
einhverju sem hann kom með. Það var á flatri fjöl og
vandlega breitt yfir.
Við krakkarnir hópuðumst kringum hana er hún kom
með þessa dularfullu byrði inn í baðstofuna, full forvitni
og eftirvæntingar. Þegar hún lyfti dúknum ofan af fjölinni
þá komu í ljós 6 kerti, mjallahvít tólgarkerti. Foreldrar
mínir áttu ekki form til þess að steypa í kerti en þau voru
til á Ytri-kotum, þar sem móðurbróðir minn og kona hans
bjuggu. Þau áttu form, sem hægt var að steypa í tvö kerti
samtímis.
Við krakkarnir fengum nú sitt kertið hvert. Ég minnist
þess ekki að hafa öðru sinni orðið jafn innilega glaður og
við þennan atburð í gömlu baðstofunni á Fremri-kotum.
Og svo fékk ég að kveikja á kertinu mínu og bera það um
alla baðstofuna og lýsa í hvern krók og kima. En mest
gaman af öllu fannst mér að horfa á ljósið. Ég gat starað
á það langtímum saman og satt að segja fannst mér
tilveran kringum mig hverfa. Ég sá ekkert, skynjaði
ekkert nema þetta bjarta, geislandi ljós. Og ljósið mitt
fékk ég að hafa á kertinu mínu þar til ég var háttaður.
Þetta þætti sjálfsagt ekki merkileg jólagjöf nú á dögum
Fremri-kotabœrinn um aldamótin 1900.
en mér var þetta nú sú mesta dýrðargjöf, sem hugsast gat.
Skemmtanir
Klukka 6 á aðfangadagskvöld byrjaði jólahelgin. Þá
áttu allir að vera komnir inn, búnir að þvo sér og hafa
fataskipti. Á aðfangadagskvöldið mátti aldrei neinn galsi
heyrast í okkur krökkunum og engin vinna að fara fram
nema sú allra nauðsynlegasta. Það var fyst á jóladaginn
eða jóladagskvöldið, sem við máttum fara að skemmta
okkur, svo sem að spila á spil, en stundum var reynt að
gefa okkur spil í jólagjöf og þá öllum sameiginlega.
Heimsóknir voru engar um jólin meðan ég var á
Fremri-kotum nema á meðan móðurbróðir minn bjó á
Ytri-kotum. Þá kom fólkið þaðan stundum og þá var
gripið í spilin. En eftir að faðir okkar dó og móðir okkar
flutti niður í Blönduhlíð, var meira um heimsóknir bæja á
milli á þessari mestu hátíð ársins, enda var þar styttra á
milli bæja en í Norðurárdal. Þannig var spilamennskan
svo til eina skemmtunin á jólunum í bernsku minni, bæði
hjá okkur krökkunum og fullorðna fólkinu. Það þætti
fábreytt skemmtanalíf nú en við þetta undi fólkið sér, og
var ánægt.
Og það var svo sem ekki heldur fjölbreytninni fyrir að
fara í spilunum. Aðallega var spilað „púkk“ og „lú“ eða
„pottur“. Einkum var púkkið vinsælt, því í því gátu svo
margir tekið þátt.
Frumstæð ljósfæri
Ljósfæri í bernsku minni á Fremri-kotum voru nú ekki
merkileg. Ég man eftir grútarkolunni, sem var látin bera
birtu í baðstofunni en í bernsku minni var hún um það bil
528 Heima er bezt