Heimili og skóli - 01.12.1961, Blaðsíða 16

132
HEIMILI OG SKÓLI
meðalmenn til að tala um þessa hluti,
en allir vita þó meira um þessi mál en
unglingarnir sjálfir. Þarna megurn við
ekki gefa þeim steina fyrir brauð. En
vita unglingarnir mikið um þessa
hluti og aðra slíka, er þeir hverfa með
öllu úr skólunum okkar?
F.g held að það sé einhver mesti
styrkur lýðháskólanna dönsku, að þeir
leggja rækt við tilfinningalífið. Þeir
gefa sér góðan tíma til að sinna þeim
efnum í skólunum, og þar hangir held-
ur ekki prófsvipan yfir höfðum ung-
linganna. Skólastjórar og kennarar
framhaldsskólanna okkar þora varla að
eyða nokkrum tíma til að fjalla um
annað en námsgreinarnar. Þeim þykir
sem tíminn leyfi það ekki, og frá sjón-
armiði námsins og prófanna má segja
að svo sé. Þar er full ásett.
Menn með óræktað tilfinningalíf
eru aldrei hamingjusamir, og þeir gera
aðra óhamingjusama. En sé það rétt
að tilfinningalíf fjölmargra barna og
unglinga sé að grynnast og kólna.
Hvernig fer þá um hinar sígildu
dyggðir svo sem kærleikann, samúðina,
góðvildina, sem allt það bezta í mann-
lífinu vex upp af? Og hvemig fer þá
um samlíf mannanna. Fer það þá ekki
einnig kólnandi? Það hefur þó verið
hinn mikli draumur okkar, að það
yrði á endanum einmitt það, sem gæti
útrýmt ófriði og styrjöldum. En menn
með óræktað tilfinningalíf eru ekki að-
eins óhamingjusamir, þeir geta einnig
verið hættulegir, ef þeir komast í
mikla valdaaðstöðu. Það sanna dæmin.
Börn, sem læra utanbókar sögu,
landafræði og aðrar námsgreinar, geta
ekki á sama hátt lært af bókum, góð-
vild, hjálpsemi og samúð. Þau verða
að lifa það sjálf, en það verður allt
auðveldara, ef þau sjá aðra gera það.
Þarna veltur því mikið á fordæminu
og heimilisandanum og skólaandanum.
Það er ekki hægt að knýja það fram
frekar en fossahljóðið í landafræðinni.
En það má rækta þessar tilfinningar,
gefa þeim sem flest tækifæri til að þró-
ast, og þeim tækifærum má ekki
sleppa.
Foreldrar munu yfirleitt hljóta þá
ást barna sinna, sem þeir eiga skilið,
oftast í réttu hlutfalli við þá ást og
umhyggju, sem þeir leggja fram, en
það er vandfarið með foreldraástina.
Hún verður að vera svo ósvikin, að
börnin megi alltaf treysta henni og
finna þar öryggi í öllum erfiðleikum
bernsku og æskuáranna. An þessa ör-
yggis þróast ekki heilbrigt tilfinninga-
líf barnanna. En hún má ekki vera
svo mikil, að bömin verði háð henni
fram eftir öllum aldri.
Allt samlíf manna og sambúð öll er
háð tilfinningaafstöðu einstaklinganna
hvers til annars. Þar kemur fram innri
þörf. Ræktun tilfinningalífsins er því
ekki eingöngu einkamál. Hún er geysi-
lega mikilvæg vegna sambúðar mann-
o o o
anna yfirleitt á þessari jörð. Nálega
öll sambúðarvandamál eiga rætur að
rekja til óræktaðs tilfinningalífs, allt
frá hinu fámennasta heimili upp til
hinnar stóru fjölskyldu þjóðanna.
Tilfinningalífið stjórnar manninum
að verulegu leyti og ræður oft úrslit-
um í lífi einstaklinga, og jafnvel þjóða.
Það veltur því á miklu, að þær séu
ræktaðar og tamdar. Stjórnlaust til-
finningalíf getur verið hættulegt.
Ég vil taka tvö dæmi til skýringar.