Ólavsökan - 01.07.1943, Page 4

kvarða hinna meiri, en af ýmsum eðlilegum á-
stæðum, sem Færeyingar þekkja manna bezt og
vilja við kannast, hlutum vér — og oss bar —
að ríða þar fyrr á vað og brjóta ísinn. Munu
þeir fegnir vilja feta í fótspor vor, því að þeir
eru enn minni en vér. En meðal annars vegna
þess hlutverks, er oss fslendingum áríðandi að
gerast í því góð fyrirmynd, svo að eigi leiðist
þeir, er fylgja vilja, á neina glapstigu. Þetta
er oss til handa mikið traust og á vitaskuld að
vera þeim til halds. — Færeyingar hafa reynzt
dugandi menn til allra átaka, er lífið og rás
viðburðanna hafa áskapað þeim. Vér höfum,
frændurnir, að ýmsu átt líkum örlögum að
mæta, í daglega lífinu, á liðnum öldum og fram
til þessa. Að sumu leyti hafa atvinnuhættir ver-
ið eins með báðum; því valda landshættir og
aðrar aðstæður. Þeir hafa einatt sem vér átt allt
sitt undir ,,gæftum“ og „árferði", og erfiðleik-
arnir hafa þá sízt verið minni þar. Þær aflraun-
ir, sem einstaklingarnir á Færeyjum hafa að
jafnaði á liðnum tímum þurft að kljást við, á
sjó og landi, hafa stælt þá og aukið þeim ásmeg-
in til nýrra dáða. En inn á við og út á við hefir
þar oftast verið við ramman reip að draga á
ýmsa lund, svo fámennri þjóð á klettaeyj-
um úti í reginhafi og fátækri að veraldargæð-
um, en þó — og það hefir bjargað — svo auð-
ugri að kjarki og þrautseigju!
-----Á síðustu árum hefir reynt mjög á þessa
eiginleika með Færeyingum eigi síður en ís-
lendingum. Vér höfum hvorirtveggja lent á
flæðiskeri heimsstyrjaldanna beggja og orðið að
bjargast eins og bezt hefir gengið. Færeyingar
hafa eðlilega átt erfiðara uppdráttar af sjálfs-
dáðum. Vér íslendingar vorum þess um komnir,
bæði í ófriðnum 1914—18 og eigi miður nú síð-
an 1939 að annast sjálfir alla útvegu, er til
bjargar máttu verða. Báðar þjóðirnarhafafram
að þessum tíma lifað í sambandi við aðra stærri,
sem í rauninni fékk eigi sjálfri sér björg veitt
til hlítar, er til kom og eins og vita mátti, hvað
þá heldur, að nokkur stoð gæti öðrum veitzt fyr-
ir hennar atbeina á þeim örlagatímum, er nú
hafa yfir allt mannkyn dunið. Héðan af verða
hinir íslenzku og færeysku frændur að treysta
hjálp forsjónarinnar og reiða sig á eigin mátt
og megin til þess að standa, en hníga eigi í öldu-
rót heimsatburða né verða vörgum að bráð. Vér
höfum þegar, íslendingar, tekið af skarið í þeim
efnum. En geta Færeyingar það?
Sú spurning er og verður um hríð hið mikla
áhyggjuefni, fyrst og fremst Færeyingum sjálf-
um, en einnig öllum frændum þeirra og vinum.
Þeir hafa háð sína þjóðernisbaráttu með áþekk-
um viðfangsefnum og vér áður fyrr og staðið
þó miklu verr að vígi. Fyrst varð að bjarga
þeim meginverðmætum, sem allt annað í fari
sérstakrar þjóðar grundvallast á. Þjóðerni Fær-
eyinga er nú viðurkennt af öllum mönnum með
réttu ráði. Tunga þeirra, færeyskan, hin ná-
skyldasta hinu forna máli Norðurlandaþjóð-
anna næst íslenzkunni, hefir hlotið sinn viður-
kennda frumsess meðal þeirra sjálfra, en hið
aðflutta víkur. Menning hverskonar þróast þar
með eðlilegum hætti: Vísindi, skáldskapur, list-
ir og verkleg tækni. — Frumherjarnir hverfa
eða gerast nú aldurhnignir, svo sem hinn ó-
trauði baráttumaður JóannesPatursson, enaðrir
koma til og fylla í skörðin, hvað sem innanlands
reipdrætti kann að líða, sem einnig hefir brunn-
ið við hjá oss, því að menn getur vitanlega
greint á um það, hvað tímabært er í þann og
þann svipinn. — En hér á íslandi hefir síðan
1918 enginn flokkaskipting verið um sjálfstæð-
ismál vort út af fyrir sig; það er og hlýtur að
vera allra íslendinga mál. Svo má og fara með
Færeyingum, um þeirra frelsismál, og er það
von allra, að þá bresti þar aldrei góða forustu,
enda mun nú þess verða brýn nauðsyn á næst-
unni, því að mörg veður eru í lofti.
★
Það er að vísu svo, að þegar fslendingar eða
Norðmenn koma fyrsta sinni til Færeyja, verð-
ur fyrir þeim víðast hvar áþekkt landslag —
fjöll og vogar — eins og á sumum stöðum í
þeirra heimalandi. En þó að skylt sé þeim einn-
ig færeyska fólkið, hefir þeim samt mörgum
virzt sem yfir því hvíldi sérstakur og að sínu
leyti nokkuð annarlegur blær, í senn þýður og
viðkunnanlegur, en eins og blandaður draum-
kenndri angurværð. Er ég á fyrsta tug þess-
arar aldar ungur leit Færeyjar og tók sem
ferðamaður þátt í þjóðlegum skemmtunum
byggðamanna — síðar hefi ég margan þaðan
fyrir hitt hraktan af hafi og hrjáðan af brimi
við skipreika á suðurströnd íslands —, þá var
fyrir mínum sjónum sem Eyjarnar í eiginleg-
um og óeiginlegum skilningi væru að koma „út
úr þokunni". Óg þjóðin á sömu lund. Vér vórum
sjálfir á voru landi þá eigi heldur komnir langt
4
ÓLAVS0KAN