Stuðlaberg - 01.01.2012, Blaðsíða 27

STUÐLABERG 1/2012 27
Stundum kemur fyrir að í braglínunni er
annað ljóðstafapar en það sem ber uppi stuðl-
unina. Þá standa aðrir ljóðstafir til hliðar við
hina eiginlegu ljóðstafi. Það kallast aukaljóð-
stafir. Sjá má dæmi um aukaljóðstafi í kveð-
skap frá ýmsum tímum:
enn leiðandi út fyrir Júða
undum hlaðinn, en dreyrinn dundi,
(Jón Arason)
Hér eru ljóðstafirnir e (enn), ú (út) og u
(undum) en í síðlínunni standa tvö d í áherslu-
atkvæðum og mynda aðra ljóðstafi (sjá feit-
letur).
Sveinbjörn Beinteinsson minnist á þessa
aukastuðlun í bók sinni Bragfræði og háttatal
sem út kom 1953: „Það hendir suma að hafa
tvenna stuðla í langlínum og er ljótt.“ Um
þetta tekur hann dæmi eftir Einar Benedikts-
son (Ragnar Ingi Aðalsteinsson 2012:242-3):
Þá auga manns sér allri fjarlægð fjær.
Ljóðstafirnir hér eru f í fjarlægð og fjær en
aukaljóðstafirnir, au og a í auga og allri.
Einhvern tíma hafa hagyrðingar komið
sér saman um þá reglu að ef aukaljóðstafir
standi hlið við hlið sé það brot á bragreglum.
Í öðrum tilvikum, þ.e. þegar ein eða tvær
kveður eru á milli þeirra, séu þeir ekki til mik-
illa vandræða. Þetta er álitamál eins og margt
annað sem snertir bragformið. Við skulum nú
skoða aukaljóðstafina svolítið nánar.
Allir kannast við þessa vísu:
Vorið góða, grænt og hlýtt
græðir fjör um dalinn.
Allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.
(Jónas Hallgrímsson)
Í þriðju braglínu eru tvö n í áhersluat-
kvæðum, í orðunum nú og nýtt. En þau eru
bæði í lágkveðum og heil kveða á milli þeirra.
Ekki hvarflar að þeim sem hér skrifar að halda
því fram að þessi vísa sé rangt gerð. Skoðum
annað dæmi:
hrímgaðir ellihélu lokkar ljósir,
horfinna daga frægð er týnd og misst.
(Kristján Jónsson Fjallaskáld)
Um aukaljóðstafi
Hvenær til skaða og hvenær ekki
Styttan af Jónasi Hallgrímssyni var afhjúpuð
16. nóvember 1907, þegar hundrað ár voru
frá fæðingu skáldsins.
JR