Fréttir - Eyjafréttir - 19.01.2023, Blaðsíða 17

19. janúar 2023 | | 17
Sigurgeir Kristjánsson var forseti
bæjarstjórnar Vestmannaeyja
þegar gosið hófst á Heimaey.
Hann boðaði til fundar í bæjar-
stjórn um morguninn kl.10:00,
23. janúar þar sem farið var yfir
þá stöðu sem upp var komin í
bæjarfélaginu. Ríkisstjórn Íslands
hélt fund daginn eftir og ákvað
að stofna fimm manna nefnd til
að fara yfir hvaða afleiðingar
náttúruhamfarirnar hefðu fyrir
þjóðarbúið og hvaða úrræði væri
helst hægt að grípa til að takast á
við afleiðingarnar.
Nefndin fundaði í Vestmanna-
eyjum þann 24. janúar. Sigurgeir
sat þann fund og marga aðra fundi
nefndarinnar sem var undanfari
Viðlagasjóðs. Guðlaugur Gíslason
og Garðar Sigurðsson tóku sæti í
stjórn Viðlagasjóðs þegar hann var
stofnaður en á stjórnarfundi mætti
Sigurgeir fyrir hönd bæjarins.
Hafnarbúðir miðpunkturinn
Verkefni bæjarstjórnar og starfs-
manna bæjarins voru ærin og
unnið að því að skipuleggja og
koma málum í ákveðinn farveg á
fastalandinu enda heilt bæjarfélag
komið á vergang og mikil óvissa
um framhaldið. Bæjarskrifstofur
Vestmannaeyjabæjar fluttust í
Hafnarbúðir í Reykjavík og þar
var í byrjun gossins einskonar
miðstöð fyrir Vestmanneyinga.
Skýrsla um starfsemi Vest-
mannaeyjabæjar í Hafnarbúðum
birtist í Bliki 1974. Þar fjallar
Georg Tryggvason m.a. um
samskipti bæjarins við Almanna-
ráð Ríkisins sem hafi verið mikil
og náin. Þar segir að um tíma
hafði bærinn haft fastan fulltrúa,
Sigurgeir Kristjánsson, forseta
bæjarstjórnar, á fundum ráðsins,
sem haldnir voru daglega. Sátu
þeir fyrstu dagana nærfellt stöðugt
á fundum allan daginn og stund-
um raunar fram á nótt.
Ábyrgð Sigurgeirs var mikil
Þetta kemur heim og saman við
upplifun ættingja Sigurgeirs sem
muna þessa tíma og hægt að segja
að hann hafi verið á kafi við vinnu
enda bar hann mikla ábyrgð sem
forseti bæjarstjórnar Vestmanna-
eyja. Aldrei taldi hann þessa
vinnu eftir sér og leit á hana sem
sjálfsagðan hlut enda lá mikið við.
Meðfram bæjarmálunum var hann
forstjóri Olíufélagsins í Vest-
mannaeyjum og sinnti því starfi í
Reykjavík tímann sem hann var
í borginni eða þangað til að fjöl-
skyldan flutti aftur til Eyja.
Eftir að gosi lauk hófst mikið
uppbyggingarstarf í Eyjum og
að ýmsu að hyggja. Það hvíldi
mikið á þeim sem voru í forsvari
fyrir bæjarfélagið. Hvort sem
það sneri að hreinsun bæjarins,
uppbyggingu og skipulagi eða
annarra þátta og stoða sem verða
að vera til staðar í hverju bæjarfé-
lagi. Bæjarbúar sýndu æðruleysi
og dug á meðan gosinu stóð og
unnu þrekvirki við uppbyggingu
eftir að því lauk.
Guðbjörg Sigurgeirsdóttir
Guðlaugur Gíslason, fyrrum bæj-
arstjóri og þáverandi þingmaður
hafði ætlað til Reykjavíkur þann
22. janúar en ekki gaf til flugs. Var
heima hjá sér, fann jarðskjálfta en
verður ekki var við neitt athuga-
vert fyrr en sonur hans, Gísli Geir
var mættur á bifreið sinni ásamt
Öddu konu sinni og þremur dætr-
um, Þórunni, Hörpu og Dröfn.
Voru þau öll uppábúin og hélt
Adda á lítilli handtösku. Eftir að
hafa áttað sig á hvað var að gerast
fór Guðlaugur niður á Loftskeyta-
stöð þar sem allir símritarar voru
mættir.
„Skömmu síðar fóru formenn á
bátaflotanum að kalla loftskeyta-
stöðina upp og tilkynntu að þeir
væru búnir að kalla út skipshafnir
sínar og ætluðu sér til Þorláks-
hafnar og væru reiðubúnir að taka
með sér eins margt fólk og þeir
teldu frekast forsvaranlegt. Var
auðséð á öllu að þeir höfðu hver
um sig tekið af skarið og ákveðið
hvað gera skyldi og metið það
svo að alltof mikill ábyrgðarhluti
væri að skilja fólk eftir í bænum,
a.m.k. konur og börn.“
Um nóttina skrapp Guðlaugur
að Kirkjubæjum með einum
af lögregluþjónum bæjarins á
jeppabíl til að skoða verksum-
merkin. „Er það almesta svart-
nættismyrkur sem ég hef komið
út í þegar gosmökkurinn skall yfir
okkur á leiðinni til baka. Vindátt
breytti sér smástund og lagðist þá
gjallregnið yfir efri hluta bæjarins
og svæðið þar fyrir sunnan. Ég
held að þessi nótt hljóti að verða
ógleymanleg öllum sem staddir
voru úti í Vestmanneyjum þegar
eldgosið kom þar upp,“ segir
Guðlaugur og dáist að viðbrögð-
um bæjarbúa.
„Ég held að íbúar Vestmanneyja
hafi þessa nótt sýnt alveg ótrúlegt
þrek og sannað að Íslendingar eru
reiðubúnir að bregðast karlmann-
lega við og af fullu æðruleysi
þegar voveiflega atburði ber að
höndum. Og þótt ótrúlegt sé
heyrðist fólk jafnvel kalla sín á
milli þegar niður að höfninni var
komið:
Guðlaugur segir að skipstjórnar-
menn í Vestmanneyjum og áhafnir
þeirra hafi unnið einstætt björg-
unarafrek og full ástæða hefði
verið að sýna þeim sérstakan
sóma, t.d. með heiðursmerkjum.
Einnig hafi loftskeytastöðin og
símritarar skilað sínu.
„Nóttin þegar eldgosið kom upp
á Heimaey, er einhver sú örlaga-
ríkasta sem Vestmanneyingar hafa
lifað, ef undan er skilið þegar
Tyrkir gengu á land í Eyjum og
rændu á þriðja hundrað manns og
fluttu til framandi heimsálfu og
drápu á fjórða tug manna,“ sagði
Guðlaugur.
Þegar gosið hófst 1973 voru eftirtaldir kjörnir bæjarfulltrúar fyrir kjör-
tímabilið 1970 til 1974 en bæjarfulltrúar voru níu eins og nú.
Þeir voru Magnús H. Magnússon, bæjarstjóri og Reynir Guðsteinsson
fyrir Alþýðuflokk. Sigurgeir Kristjánsson fyrir Framsóknarflokk. Guðlaug-
ur Gíslason, Gísli Gíslason, Martin Tómasson og Guðmundur Karlsson
fyrir Sjálfstæðisflokk. Garðar Sigurðsson og Hafsteinn Stefánsson fyrir
Alþýðubandalag. Hafsteinn kom ekki til baka eftir gos og varamaður
hans hans Gunnar Sigurmundsson prentsmiðjustjóri. Vinstri menn voru
mynduðu meirihluta.
Guðlaugur Gíslason, alþingismaður Ógleymanleg nótt:
Sjómenn unnu einstætt björgunarafrek
Guðlaugur og Sigurlaug taka á móti Olaf Palme og eiginkonu hans, Lisbeth
Palme heima hjá sér í Geysi við Skólaveg. Mynd: Sigurgeir Jónasson.
Sigurgeir Kristjánsson – Forseti bæjarstjórnar í gosinu:
Heilt bæjarfélag á vergangi og mikil óvissa
Sigurgeir Kristjánsson.