Goðasteinn - 01.09.1964, Page 65

Þórður Tómasson:
Ájrip iil’ íiypyiliirsöiíH Skíifln
Byggðarsaga Skóga er nær 1050 ára gömul, að ætla má. Hcr
verður reynt að rekja ágrip hennar eftir strjálum heimildum
fyrri alda.
í Landnámabók segir á þessa leið í gerð Hauks lögmanns:
„Þrasi var son Þórólfs Hornabrjóts. Hann fór af Hörðalandi til
íslands cg nam land milli Jökulsár og Kalaklofsár og bjó á Bjalla-
brekku. Þar heita nú Þrasastaðir, skammt austur frá forsinum, en
leiði Þrasa er fyrir vestan Forsá, heldur nær ánni, í Drangshlíð,
undir gnúpinum, og er skriða áhlaupin". Sturlubók Landnámu
hefur það eitt um bústað Þrasa að segja, að hann hafi búið í
Skógum inum eystrum. Frásögn Hauksbókar bendir ótvírætt til
arfsagna og örnefna, sem til hafa verið á 13. öld.
Alþekkt er frásögn Landnámabókar um viðskipti Loðmundar
ins gamla á Sólhcimum og Þrasa, er þeir veittu Jökulsá hvor á
annan. Segir þar orðrétt: ,,í þeim vatnagangi varð Sólheimasand-
ur“. Skal það haft hér fyrir satt, þótt þjóðsagnablær sé annars
mikilj á frásögninni. Enginn efi er á því, að mikið eldgos hefur
brotizt út í grennd við Eyjafjöll á landnámsöld. Fyrir fáum árum
var grafinn djúpur framræsluskurður við landnámsbýlið Holt undir
Eyjaíjöllum. Sást þar glöggt mót byggðar og óbyggðar í skurð-
stálinu. I sama dýpi var auðrakið allþykkt lag svartrar, fíngerðrar
cldfjallaösku.
Skal nú leitað frekari fræðslu í nútímaörnefnum og staðháttum.
Örnefnið Þrasastaðir er fallið í fyrnzku. Öðru máli gegnir um
Bjalla og Bjallabrekku. Örnefnið Bjalli þekkist í Eystri- og Ytri-
Skógum. Til skamms tíma var brekkan ofan við bæinn í Ytri-
Skógum nefnd Bjallabrekka. Orð Hauksbókar og staðhættir mæla
með því, að einhvers staðar í þeirri brekku séu rústir Þrasastaða
faldar í jörðu. Ekki er hægt að benda á líkur fyrir mannabústað
Goðasteinn
°3