Upp í vindinn - 01.05.2009, Page 72

C02 búskapur íslenskra
háhitakerfa
HALLDÓR
ÁRMANNSSON lauk B.
Sc. prófi í efnafræði og
stærðfræði frá University
ofWales 1964 og Ph.D.
prófi í sjóefnafræði
frá The University,
Southampton 1979.
Störf: Rannsóknastofnun
iðnaðarins 1967-
1972, Orkustofnun 1977-2003, íslenskar
orkurannsóknirfrá 2003.Gistiprófessor,
Háskóla íslandsfrá 2008. Hefur unniðá vegum
Sameinuðu þjóðanna o.fl. við ráðgjöf um
jarðhita íýmsum löndum.
FRAUKEWIESE lauk
Diplom Wirtschafts
Ingenieurprófifrá
Flensburg Universitát
2008. Hluta af því námi
stundaði hún á ísiandi,
þ.e. námskeið íjarð-
og jarðeðlisfræði HÍ
september-desember
2005, og verkefnisvinnu
hjá (slenskumorkurannsóknumjanúar-júní
2006, en þá vann hún að þvíverkefni sem hér
ersagtfrá. StörfiVerkefnastjóri um orkumál hjá
Deutsche Umweltshilfe, Berlin frá 2008.
ÞRÁINN FRIÐRIKSSON
laukB.S. prófi íjarðfræði
frá Háskóla (slands
1995 og Ph.D. prófi
íjarðefnafræði og
steindafræði frá Stanford
Háskóla2003. Hann
hefurstarfað sem
jarðefnafræðingur
á (slenskum
orkurannsóknum frá 2003. Þar hefur hann m.a.
fengist við rannsóknirá koltvísýringsbúskap
jarðhitakerfa.
Grannt hefur verið fylgst með styrk koldíoxíðs í jarðhitavökva gegnum tíðina.
Koma þar til hugsanleg vandamál við vinnslu koldíoxíðríks vökva auk þess sem
styrkur koldíoxíðs veitir upplýsingar um hugsanlegt hitastig jarðhitakerfis og aðrar
grunnupplýsingar um jarðfræði sem einnig má nýta við rannsóknirá úthafshryggjum.
Má nefna upplýsingar um varmaflæði auk þess sem oft má rekja legu sprungna
eftir koldíoxíðflæði. í kjölfar umræðna um gróðurhúsáhrif og aukna áherslu á mat á
umhverfisáhrifum og aukið eftirlit með jarðhitavirkjunum hefuráhersla á rannsóknir
á koldíoxíði aukist enn. Þó er hlutur koldíoxíðsútblásturs frá jarðhita á heimsvísu
miðað við aðrar uppsprettur smár.
Þó að útblástur frá jarðhitavirkjunum sé lítill
er hann þó sums staðar marktækur hluti
heildarútblásturs, t.d. hér á Islandi. Nokkrar
deilur hafa verið uppi um það hvort slíkur
útblástur sé raunveruleg viðbót við útblástur
gróðurhúslofttegunda (Sheppard og Mroczek
2004) eða aðeins tilfærsla frá náttúrulegum
útblæstri til virkjunarútblásturs (Bertani og
Thain 2002).
Uppruni koldíoxíðs í jarðhitavatni getur
verið í kalsíti í sjávarsetlögum, lífrænum
leifum og kviku. Með athugun á hlutföllum
kolefnissamsætna í C02 má finna hver
líklegur uppruni þess er. A mynd 1 eru sýndar
niðurstöður mælinga á 13C samsætunni í
metani og koldíoxíði frá nokkrum íslenskum
jarðhitasvæðum og er uppruninn greinilega
í kviku alls staðar nema e.t.v. í Oxarfirði þar
sem jarðhitavatnið streymir upp úr þykkum
setlögum. Einnig kemur fram að gasið virðist
hafa myndast við mismunandi hita.
A Islandi sleppur jarðhitagas úr kviku en
örlög þess er það nálgast yfirborð geta verið
mismunandi. Hluti þess getur bundist í
berglögum, aðallega sem kalsít (CaC03),
hluti leysist £ grunnvatni og yfirborðsvatni,
en afgangurinn streymir til andrúmslofts
annaðhvort um gufuaugu og gasrásir eða dreift
í gegnum jarðveg. Ahugi hefur vaknað á því
hvort ekki sé unnt að binda umtalsverðan hluta
koldíoxíðútblásturs jarðhitavirkjana sem kalsít
0
-10 -
.
. - ★ Lýsuhóíl , ' ’
a -20 -
. ' . - ^.Geysir, - ' , - '
á . ' , - ' ^Reykjanes , -
X , . ' Kerlingarfjoll -in Askje ' . - ' ' - ★ Oxarfjórður .-'t Krafla 1 . ' '
- . ' '
o -30 - , - ^ Námafjall 1, . ' '
- ' ' , - ' ' ★ Krýsuvík , - ' '
- ' ' Kverkfjoll ★ - ' '
. - ' - Nesjavolllr
-40 - .-' ★ Krafla II
Lifræn setlög Kvika | Sjávarkalklög
-12 -8-4 0 4 »C ÍCOj (%o POB)
Mynd 1 Kolefni-13 í metani og koldíoxíði frá
íslenskum jarðhitasvæðum
með niðurdælingu í basalt við ákveðin skilyrði
og hvort þeirri aðferð megi beita við losun
koldíoxíðs frá iðnaði og virkjunum almennt.
I þessari grein verður leitast við að meta hve
mikið koldíoxíð berst frá kviku til yfirborðs,
hve stór hluti binst í bergi eða vatni, hve stór
hluti fer til andrúmslofts og hvort munur er
á mismunandi jarðhitasvæðum hvað þetta
varðar.
Útstreymi úr kviku
Stefán Arnórsson (1991) og Stefán
Arnórsson og Sigurður R. Gíslason
(1994) notuðu útreikninga á varmaflæði
(Guðmundur Pálmason o.fl. 1985) til að
meta heildarkoldíoxíðstreymi frá íslenskum
72 I ... upp í vindinn