Læknablaðið - 01.03.2023, Blaðsíða 34

150 L ÆKNABL AÐIÐ 2023/109
V I Ð T A L
„Forvitni drífur mig áfram þegar kemur
að ME/CFS-sjúkdómnum, já og öðrum
störfum mínum yfirhöfuð,“ segir sænski
læknirinn Jonas Bergquist, prófessor í
greinandi efnafræði og taugaefnafræði
við Uppsalaháskóla.
„Doktorar og prófessorar sem
rannsaka sjúkdóminn hafa oft meiri
persónuleg tengsl við sjúkdóminn en
ég. Þeir eiga fjölskyldumeðlim, vin eða
samstarfsmann sem hefur orðið fyrir
barðinu á honum. En í tilviki mínu er
það forvitnin.“ Áhuginn hafi kviknað
þegar samstarfsmaður í Bandaríkjunum
bað hann að rannsaka sjúklinga með
síþreytueinkenni (chronic fatic syndrome) í
samanburði við aðra.
„Ég varð hálf forviða að sjá hversu
litlu hafði verið áorkað á þessu sviði,“
segir hann, og þegar rannsókn þeirra var
opinberuð hafi honum verið boðið í hóp
samstarfsmanna sem þegar höfðu rann-
sakað ME/CFS.
Sænski læknirinn Jonas Bergquist segir það hafa verið einstaka reynslu að koma á gömlu
heimavist Menntaskólans á Akureyri þar sem Akureyrarveikin kom upp fyrir 75 árum.
Hann segir langtímaveikindi eftir COVID, sem hann er að rannsaka núna, auka samkennd
með þeim sem eru með þreytuheilkenni
■ ■ ■ Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
„Forvitni drífur mig áfram“
Fylgi lífsmottóinu í rannsóknum
„Hugarfar þessa samfélags er mjög opið
og þau bjóða fólk velkomið. Það jók
áhuga minn á að rannsaka málið frekar,“
segir hann. Þá hafi hann einnig séð hve
fáir snertu á þessu málefni miðað við til
dæmis Parkinson, sem enn hafi aukið
áhuga hans. Síðan séu 10 ár liðin. En telur
Bergquist ástæðu þessa hugsanlega þá
hve erfitt er að greina sjúkdóminn?
„Örugglega,“ segir hann og telur að
einmitt það hafi vakið áhuga hans enda
lífsmottó fjölskyldu sinnar að áskoran-
ir séu til að sigrast á þeim. ME/CFS er
síþreytusjúkdómur sem dregur mátt úr
einstaklingum við hreyfingu. Sum sem
þjást af honum eru rúmliggjandi.
„Þakka má fjölmiðlum aukna vit-
undarvakningu en einnig heimildar-
myndum sem hafa verið gerðar um ME/
CFS, eins og Unrest,“ segir Bergquist.
Hann vísar til heimildarmyndar frá ár-
inu 2017 þar sem Jennifer Brea, nemandi
í Harvard, lýsir sjúkdómi sínum. „Hún
útskýrir á skiljanlegan máta hvernig er
að hafa sjúkdóminn.“ Mynd sem þessi
útrými þeirri mýtu að sjúkdómurinn sé
geðrænn. „Það er mikilvægt,“ segir hann.
Bergquist hélt tvö erindi á málþinginu
Langvarandi eftirstöðvar sýkinga á
Læknadögum. Annað um meingerð ME/
CFS-sjúkdómsins en hitt um eftirstöðvar
COVID-19 sem hann segir marga lækna
telja skylda sjúkdóma.
Mikilvægt að finna lífmerki
„Við verðum að finna góð lífmerki (bio-
marker) og mælitæki til að sjá framfarir
og spár þegar kemur að meðferð við sjúk-
dómnum,“ segir Bergquist um ME/CFS.
Spurður, eins og úr sal á málþinginu,
um áþekk sjúkdómseinkenni sem lýst
er á ólíkum málþingum Læknadaga,
svarar hann: „Það er svo margt óþekkt
en við vitum að ótal hlutir hafa áhrif á
ónæmiskerfið; hvort sem það eru eitur-
efni, ígræðslur, mygla, úrgangsefni eða
bóluefni,“ segir hann. „Þetta gæti skarast
en ég myndi þó aldrei segja þetta sama
sjúkdóminn.“
Bergquist sagði frá því í fyrirlestri
sínum að um 20 milljónir hefðu greinst
í heiminum með ME/CFS, þar af um
tvær milljónir í Bandaríkjunum. 25% geti
stundað vinnu en verji mestum tíma í
endurheimt. 50% finni miðlungsáhrif en
um 25% sýni mestu viðbrögðin. „Þau eru
bundin heima, oft rúmliggjandi.“ Erfitt
sé fyrir heilbrigðisstarfsmenn að greina
19 14 19 21 28 32
46
104
143
224
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Fjöldi
Heimild: Embætti landlæknis, samskiptaskrá heilsugæslustöðva. Febrúar 2023.
Fjöldi einstaklinga greindir eftir ICD-10
sjúkdómsgreiningarkóðanum G93.3.