Mímir - 01.05.1984, Blaðsíða 8

ið gert of mikið úr honum í skólunum. Ég held
að málvöndun eins og hún hefur verið stunduð
hafi haft tilhneigingu til þess að koma inn hjá
mönnum röngum hugmyndum um það hvernig
menn læri mál og hvers konar fyrirbæri málið
sé. Þú nefndir „flámælið“ sem er þetta klassíska
dæmi sem alltaf er nefnt til þess að sýna hvað
skólarnir geta verið öflugir. En það er ein
spurning sem er eiginlega aldrei spurt í því sam-
bandi og hún er sú: hvað kostaði þetta? Þá á ég
ekki við hvað þetta kostaði í peningum heldur
hvað kostaði það í mannlegum þjáningum þeg-
ar var verið að berja „flámælið“ úr mönnum
austur á landi eða suður um nes?
“Flámœliö“ er málbreyting sem kemur upp.
En er víst að skólarnir hafi barið það niður.
Gceti það ekki hafa verið málbreyting sem dó út
svona af sjálfu sérfyrir tilstuðlan málkerfisins?
Það gæti náttúrulega vel verið. Og það eru
ekki bara skólarnir, heldur líka útvarp og aukin
fjölmiðlun og allt það senr alltaf er verið að tala
um í sambandi við þá hluti sem stuðla að því að
samræma mál meira sjálfkrafa heldur en annars
væri.
En hvað viltu þá segja um hugmyndir sem
eru reyndar gamlar hérlendis, það er að segja
hugmyndir um samrœmingu framburðar?
Já ég held að þetta sé miklu erfiðara en
sumir vilja vera láta. Og ef við værum til dæmis
að hugsa um það að kenna öllum í skólum
einhvern tiltekinn framburð þá held ég að það
geti komið út úr því ýmiss konar óeðlilegur
framburður. Og svo held ég líka að það sé engin
sérstök ástæða til þess að vera að samræma
framburð. Ég veit ekki af hverju við ættum
endilega að vera að því vegna þess að hér á
landi er það lítill mállýskumunur, að hann
veldur engum erfiðleikum yfirleitt. Ég held að
það sé reynsla þeirra þjóða sem lagt hafa
áherslu á samræmingu framburðar að upp
komi ákveðin vandamál, t.d. að öllum mállýsk-
um sé ekki gert jafnhátt undir höfði og fleira í
þeim dúr. Og ég hef nú aldrei skilið hvernig það
getur farið saman að sumir þeirra sem hafa haft
áhuga á samræmingu hafi líka látið að því liggja
að þeir vildu varðveita mállýskur. Ég hef alltaf
ímyndað mér að samræming framburðar hlyti
að vera í því fólgin meðal annars að útrýma
einhverjum tilteknum mállýskum. Ég held að
það væri miklu æskilegra að reyna að halda í
þessar mállýskur.
Þú minntist hérna að framan á álit fólks á
málfrœðingum, sem sagt að þeir cettu að segja
fólki til um hvað “œtti“ eða “mcetti“ segja og
hvað ekki.
Já, þetta kemur m.a. fram í því að menn álíta
stundum að það sé ástæðulaust að vera að
stuðla að rannsóknum á tungumáli, eða styðja
við þær, nema þær séu eitthvað hagnýtar og geti
stuðlað að því að bæta málið eða stöðva ein-
hverja óheillaþróun.
En þetta viðhorf stafarþað ekki að einhverju
leyti af því hvernig málfrceðin hefur verið kennd
í skólum?
Jújú.
I framhaldi af því mcetti þá spyrja hvernig á
að kenna hana og hvað á að kenna, eða á
kannski alls ekki að kenna hana?
Jú, það á endilega að kenna hana og miklu
meira heldur en er gert og þá kenna svolítið
öðruvísi málfræði heldur en lögð hefur verið
mest áhersla á. Eins og ég nefndi þarna áðan þá
held ég að það eimi allt of mikið eftir af þessu
sjónarmiði í skólamálfræði að það sé um það að
ræða að kenna mönnum málið eins og það væri
erlent mál. Náttúrulega spratt þessi málfræði-
kennsla upp úr kennslu í latínu og grísku og
kannski eðlilegt að hún hafi verið þessu marki
brennd upphaflega en ég held bæði að menn