Mímir - 01.05.1984, Blaðsíða 23

fullkomna, því það þrái ég ekki, en segðu, að ég
megi trúa á þig, því það er hið eina sem ég þrái
að mega“ (bls. 68). í bréfum Diljár kemur
smám saman í ljós, að ást hennar er ekki algjör-
lega blind aðdáun, til þess þekkir hún Stein of
vel. Hún gerir sér t.d. grein fyrir grimmd hans,
sem er ofvaxin hennar skilningi. En um leið sér
hún í honum snillinginn, listamanninn, sem er
„hafinn yfir alt, sem er nefnt gott og rétt, lögmál
þau, sem aðrir láta háttu sína hlíta.“ (79).
Diljá er að vísu laus við grillur Steins um
skírlífi, en þegar hún les bréf Jófríðar þar sem
kemur fram það viðhorf að ástin sé allt annað
en hjónaband og ástinni sé allt leyfilegt, þá
fannst henni hún vera „slubbug um hendurnar
eins og það hefðu brotnað ofan á hana hrá egg“
(bls. 120). Lýsingar Jófríðar eru skelfing hennar
saklausu ungmeyjardraumum. Fyrir Diljá er
ástin heilög og hrein, en hjá Jófríði sér hún bara
ljótleika og fals: „Ástin sem er heilög, óumræði-
leg — hvernig ætti hinn sælasti draumur
mannshjartans að vera brot gegn ... hinu helg-
asta, sem maður veit.“ (bls. 120).
í fjórðu bók er einkum áberandi að Diljá
hundleiðist, hún er full af lífi og orku, en það
gerist ekkert:
Ég lifi ekki. Þetta er ekki líf. Þúsund sinnum
betra að lenda í óhamíngju. Þúsund sinnum
betra að glatast. Ég hata hljóðfærið í stofunni
þarna innar af; það er falskt. Ég hata þessar
skruddur, sem ég er að lesa; þær eru lognar. Ég
þoli þetta ekki leingur. Ég vaki á nætumar. Ég
verð vitlaus í þessu dauðans lífleysi. Ég fer...
(bls.231)
Það sem Diljá þráir er að kynnast lífinu, lifa
einhver ævintýri, verða eitthvað og hún þráir
ástina. Hún vissi, „að ekkert var lífinu íjær en
vær svefn milli hvítra rekkjuvoða“ (bls. 220).
Þegar Steinn kemur heim eftir um það bil
fimm ára fjarveru er Diljá orðin allt önnur en
hún var í fjórðu bók. Kona sem misst hefur tíu
mánaða gamalt bam sitt er allt önnur en ung
stúlka sem bíður þess að eitthvað fari að gerast í
lífi sínu. Það er augljóst, að hún er ekki ham-
ingjusöm kona, draumar hennar hafa ekki ræst,
þeir hafa sofnað. Hún er lífsreynd og fullorðin
fyrir aldur fram. Smám saman verður það líka
ljóst, að heimkoina Steins hefur djúp áhrif á
hana. Hún hefur lítinn sem engan skilning á
kaþólskri trú og þekking hennar á þeim stöðum
þar sem Steinn hefur verið, er takmörkuð.
Framkoma Steins er í þokkabót hryssingsleg og
óþægileg. Hún er því beinlínis hrædd í návist
hans og forðast hann til að byrja með. Þrátt fyr-
ir þetta er hún reiðubúin innst inni til að setja
sig í spor hans og reyna að skilja hann. Hún seg-
ir við vinkonu sína, Siggu Pé: „Hann kemur
aleinn, umkomulaus eins og pílagrímur utan úr
hinu ókunna,. . . einverunni þar sem eingrar
mannlegrar huggunar er að Ieita, þar sem ekk-
ert hjarta miðlar öðru hlýrri tilfinníng, þar sem
einginn vinur tekur framar þátt í raunum ein-
stæðíngsins ... “ (bls. 389). Diljá er söm við sig.
Hvaða grímu sem Steinn setur upp, reynir hún
að skyggnast bak við hana og hún tekur málstað
hans nú sem endranær. í þessu samtali verður
Siggu vinkonu hennar ljóst hvaða hug Diljá ber
til Steins: „Diljá, hvíslaði hún hrærð. Þú elskar
hann . . . (bls. 390).
Diljá er alltaf að leita að hinu sanna í veru
Steins: „Steinn, mér finnst ég ekki enn vera far-
in að tala við þig sjálfan . .. Hvers vegna meg-
um við ekki sjá þig eins og þú ert?“ (bls. 422).
Þegar hún kemur til hans um nótt og hann segir
við hana: „Guð vill, að þú lifir í flekkleysi trúrr-
ar eiginkonu ... En ég hef verið kallaður til að
deya sjálfum mér fyrir nafn Jesú Krists“ (bls.
434) svarar hún einfaldlega: „Taktu af þér
grímuna, Steinn“ og sögumaður bætir við: „því
hún var ófresk á þessari stund og sá hann nak-
inn bak við kenníngar hans“ (bls. 434).
Þessa nótt er Diljá eins og móðir jörð holdi
tekin. Hún er komin til hans af ást sem er sam-
ofin löngun til að verða móðir barnanna hans:
„Ó, hversu sæl mundi ég ekki þakka Guði, þeg-
ar ég legði hann upp að nöktum barmi mínum
og gæfi honum brjóstið. Hans vegna mundi ég
möglunarlaust taka á herðar mér hveija þá
byrði, er örlögin byndu mér.. . Steinn, öllu
býðst ég til að fórna, öllu. Það getur ekki verið
synd.“ (bls. 435). Og þegar hann spyr um hvað
23