Mímir - 01.05.1984, Page 50

Ef til vill er líf mannsins ekkert annað en
haust, bið, endalaus bið eftir næsta sumri. Lífið
er sem hin eilífa hringrás árstíðanna, tilgangs-
laust vegna þess að manneskjan veit ekki eftir
hveiju hún bíður. Sólskinsbletturinn táknar
vonina, trúna — hið eina sem gefur lífinu gildi
er þessi sólskinsblettur, sem þó er svo langt
undan. Athyglisverð er lýsing á hugsunum Urr-
iða bls. 97. Hann finnur ákveðna samsvörun
með lífi sínu og hringrás lækjarins.
... hvað fyrr í vetur hafði verið líkt komið fyrir
honum sjálfum og þessum læk. Honum fannst
hann hafa sjálfviljugur hneppt lífið og framtíðina í
bönd sem voru undin úr hans eigin kvíða. (97)
Lengi mætti áfram telja ef ætti að lýsa áhrif-
um hverrar og einnar umhverfis/veðurlýsingar
bókarinnar, ég læt mér nægja eina umhverfis-
lýsingu, sem jafnframt ertákn:
Það var ljós niðri í mýrinni hlaut að vera bær.
Hann skimaði eftir fleiri ljósum en það voru ekki
fleiri ljós. (84)
Ljósið í mýrinni táknar von Urriða, þar býr
gamall vinur sem ef til vill skilur og hjálpar.
Vonin skapareftirvæntingu:
... og Urriði var rokinn án þess að ansa (93).
og hún gleður mannsins hjarta, samlíðunin er
svo mikilvæg í lífinu:
Hann var enn með brosið á vörunum þegar
hann kom inn í stofuna. (94)
En vonin dó — og maðurinn dó. Hann varð
fyrir vonbrigðum, skilningsleysið mætti honum
einnig þarna. Það endurspeglast í orðum Guð-
jóns: „Var hann ekki orðinn dáldið tæpur?“
(137)
Ein aðalstemning bókarinnar er hin stig-
magnandi ógn og váboði, og skipta umhverfis-
lýsingamar þar meginmáli. Þögnin var sem
Andardráttur einhvers sem er í felum og veit af
óvini sínum innan seilingar. Kannski var það
lognið sem hræddist storminn. (109)
4
Mörg helstu tákn bókarinnar endurspegla
þennan váboða. Kápumyndin sýnir krunkandi
hrafn í bláhvítu köldu umhverfi. Sagt er um
hrafninn að hann „krunki einhverjum illspá“. í
heiðinni trú var hrafninn fugl Óðins. Og ef
Óðni mislíkaði eitthvað sendi hann hrafna sína
tvo á vettvang, Hugin og Munin. Þá vissu
fornir kappar að herra þeirra var misboðið.
Kápumyndin er reyndar bein vísun í kaflann
þar sem fulltrúinn og Dabbi finna lík Urriða
(134—137). Þar og í örlagakaflanum um för
Urriða og Sigrúnar (95—104) mynda hrafnamir
eins konar umgjörð og tengja kaflana saman.
Við lesendur fáum á tilfinninguna að eitthvað
miðurgott sé í uppsiglingu:
Hann langaði að vita um hvað þeir væru að
krunka. Þeim lá mikið á hjarta og var ekki að
heyra að þeim væri til efs það væri satt og rétt. ^
Þetta voru gáfaðir fuglar. Hann hafði heyrt þeir
vissu örlög manna en það gerði enga stoð úr því
enginn skildi þá. Það voru helst heilagir menn í
bókum sem höfðu lært fuglamál.... En nú til
dags var enginn heilagur og enginn til að ráða lífs-
gátuna úr rómi fuglsins. Það var þá helst páfinn
sem var heilagur en það var farið að þreyta menn
svo þeir vildu skjóta hann. (99)
Einn kostur bókarinnar er sá að þrátt fyrir
háalvarlega grátlega tilfinningalegt efni jaðrar
það aldrei við væmni eða mærð. I klausunni
hér að ofan þar sem umræðuefnið er lífsvand-
inn sjálfur örlar á bitru háði, íróníu. Þegar Sig-
rún og Urriði skilja við lækinn, skiljast fuglamir
einnig.
Hún sneri við og gekk áleiðis að bænum. Það
kom hrafn á móti henni ofan frá fjallinu og flaug
hátt. Hún heyrði ekki vængjatakið, bara óþreyju-
fullt gargið og henni fannst vera reiði í röddinni.
Félagi hans neðan úr mýrinni sást hvergi og ans- i
aði ekki hrópunum. (104)
För Dabba og fulltrúans út í mýrina byggist
einnig upp á tákninu sem felst í hrafninum, hér
er hann aðeins einn:
50