Alþýðublaðið - 17.07.1926, Side 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
4
höll og fareysi um alian hinn
mentaða heim blasa við auganu
frásagnir og stórmerki um lífið
í alls konar myndum listarinnar
ungu, — frásagnir og lofsöngur
um að vera til, — um að skreyta
á einhvern undursamlegan hátt —
helzt fagurt — og heilnæmt og
bjart. Petta er lis'tin unga — um
alian héim, um víða veröld, -—
úti um móa og — uppi í Listvinci-
félagshúsi.
Listvinafélag Islands er einn
laukinn í menningarlífi okkar, eins
og vera ber, og góður vottur sam-
hygðar listinni ungu, — en að-
staða félagsins er dálítið undar-
leg, — líkt og ný tegund gróðurs
í óreyndum jarðvegi. Vöxtur List-
vinafélags Islands getur að' eins
orðið góður, — ef Jistamennirnir
sjálfir eru listvinir, ef þeir unna
hugsjón þeirri, sem listin byggist
á, — að prýða, — að skrevta.
Islenzkir Iistamenn hafa nú orð-
ið samtaka um sýningu í List-
vinafélagshúsinu, þó á annan hátt
sé en í listvinafélagshúsum er-
lendra stórborga, og getur það
vel verið, að mannfæð okkar sé
þess valdandi, — en þá má með
sanni segja, að stakkur sé snið-
inn eftir vexti.
Sýni.ngin í Listvinafélagshúsinu
er að öllu jöfnu ekki verri en
vorsýningar í stórborgum ná-
grannaþjóðanna, — og þó gat
bessi sýning okkar orðið enn
meiri og fjölskrúðugri, ef þátt-
takan hefði orðið meiri, og er
það aðalgallinn, að húsið er helm-
ingi of lítið til þess að geta jboð-
ið höfuðstaðarbúum okkar inn á
jafngóða lístasýningu og tíðkast í
míHjónaborgunum. — En þessir
ágaliar eru auðvitað af þessu
sama, — að listin íslenzka er ung;
— hún á menn sína á víð og
dréif úti um alla heima, Gunn-
laug í París, Jón Stefánsson í
Höfn, Nínu í Ameríku og Kristínu
við húsmöðurstörf i Reykjavík, —
Einar Jónsson í Skjaldborg og
Guðjón í önnum víó byggingar
rttnsins.
Listin unga verður Islands háill.
Hún mun yngjast með aldrinum
eins og góðu börnin, — og hún
mun þroskast og dafna á hinum
mörgu krókaleiðum milli listvina
og sleggjudóma, — því hún á nóg
ónumið Iand til þess að frjóvga
og byggja. — Hún á nóg af Ás-
gríms bláfjöllum og voguðum lit-
um þessa merkilega brautryðj-
anda, sem ekki lætur skámmir né
skilningsleysi hafa áhrif á sjálf-
sagdar sfefnubreytingar.
Listsýningin í Reykjavík, eins
og hún er nú, er fyrstu alhliða
straumskiftin í sameiginlegri, ís-
lenzkri list, — íslenzkum listastefn-
um til bóta í allri framtíð. —
Þessi 'sýning er byltingin mikla,
sem enginn vissi um og tæplega
listamennirnir sjálfir, — atvik,
sem enginn skilur, hvernig hef-
ir átt sér stað, en sem listsýningin
glögglega ber merki um. — Og
viti það nú öll hin íslenzka borg,
að þessi listsýning er fyrsta sýn-
ingin hindurvitnalausa; — með
ölium sínum öfgum og alþýðu-
syndum er hún alúð listamann-
anna innbyrðis, — þar sem þeir
ekki metast um fleti né rúm né
heimta skatta, sem ekki eru til.
Þessi sýning er sú, — þar sem
listamennirnir sjálfir hafa gerst
milljónerar og bjóða borgarbúum
inn fyrir hundrað aura fil þess að
gefa þeim þátttöku í dýrðinni,
til þess að hafa einföldustu og
skiljanlegustu reglur fyrir alvöru-
menn þjóðarinnar, þar ■ sem hver
og éinn gestur á kost á áð verða
listvinur, listamaður og almátt-
ugur meistari, — svo framarlega
sem hann vogar og kann.
En sýning þessi er fyrst og
fremst sú, þar sem listamennirnir
horfa á annað en sjálfa sig, —
þar sem þejr í innsæi og aðdáun
horfa á listina ungu og reyna að
skilja hana.
Þessi sýning er sýning á meist-
araverkum hins fákunnandi og
broskaða hlið við hlið, — þar
sem granninn.á eld handa þeim
unga, sem langar til þess að eiga
Ijós á kerti.
Þessi sýning er vísirinn mikli
með Ijósrákina í hinum heilögu
samtöku'm, sem bæði listamenn og
þjóðirnar undrast, — samtakið
mikla, sem hugsjónamenn hefir
dreymt um í Jónsbók og annál-
um Espólíns, — sýningin, sem
er sagan um eldrítin austan frá
Dyrfjalistindi yfir Meðalland,'þar
sem foreldrar flúðu sandorpna
jörð út á annes við Reykjavík,
þar sem menningin á aö búa.
Þessi sýning er bygð upp úr
kreddum og trúgirni listamanns-
ins, — og hún er afspringur
stjórnmálaþroskans íslenzka við
erlenda skóla og íslenzkt víðsýni
í skýjum himins, yfir vanræktu
landi.
Með þessari sýningu byrjar ný,
öld á íslandi í listum, — nýr
þroski íslenzkra nýyrkjumanna
hjá listinni ungu og fyrir hana. —
Heill vkkur, listvinir!
Heill þér, listin unga!
Otvarpað í Reykjavík 6. júlí 1926.
Jóhannes Sveinsson KjarvaL
Hugleiðfnpr Tryggs
eftir Anatole France.
I.
Menn, dýr og steinar verða stór-
ir, er þeir nálgast, og gnæfa him-
inhátt, þegar þeir eru komnir að
mér. Það er ekki svo um mig. Ég
helzt jafnstór, hvar sem ég er.
II.
Þegar húsbóndi rninn réttir mér
— undir borðinu — mat, sem
hann er að því kominn að setja
upp í sig, þá gerir hann það til
þess að freista mín, svo að hann
geti hegnt mér, ef ég læt undan
freistingunni, því að ég get -ekki
trúað því, að hann myndi sýna
sjálfsafneitun mín vegna.
III.
Þefurinn af hundum er sætur
fyrir vitin.
IV. ■
Húsbóndi minn heldur mér heit-
um, þegar ég ligg fyrir aftan hann
í stórum stól. Það er vegna þess,
að hann er guð. Fyrir framan eld-
stóna er heitur steinn. Sá steinn
er guðdómlegur.
V.
Ég tala, þegar mér sýnist. Ot
úr munni húsbónda míns koma
líka skynsamleg hljóð. En mein-
íng hans er ekki eins skýr eins
og meiningin, sem kemur fram í
hljóðum raddar minnar. Hvert
hljóð, sem ég mæli, hefir sína
meiningu. Af vörum húsbónda
míns kemur margvíslegur mein-
ingarlaus hávaði. Það er erfitt en