Fróðskaparrit - 01.01.1998, Síða 127

NYTTINNAN VISINDI 1997
133
Fylking and Fiskepigernes Fcigforening
carried on with their plan to buy the
trawler.
As a result of discussions between repre-
sentatives of the unions and Fiskeribanken
(Danish Fishery Bank) in March 1936, the
bank agreed to finance the purchase of a
trawler. Føroya Banki agreed to finance the
purchase of the properties of A/S J. Mort-
ensens Eft. in return for a 1 st priority mort-
gage and on condition that the union could
raise DKK 20,000. The union borrowed
this sum from Fiskeribanken.
On the 25th of May this new concern,
which was in the course of being estab-
lished, acquired the trawler Leivur Øssur-
son, and a short time later Mortensen’s
property was purchased. On the 3rd of June
1936, the business enterprise of the unions
was formally established and named Arbej-
dernes Trawlerdrift, a limited liability co-
operative. AT, as the enterprise came to be
called, was the only business which was
solely owned by workers.
After some initial problems AT became,
about 1941, the largest business in Tvør-
oyri and the second largest in the country. It
had a democratic management structure,
and is one of the most interesting business
undertakings of that time. When the eco-
nomic crisis hit the Faroes in 1951, AT also
got into difficulties. The actual reasons for
these difficulties are explained in the text.
The business was restructured in 1952, but
never really recovered again, and in 1954
was consigned to history.
After the Second World War the munici-
pal council embarks on the establishment
of fish factories. The first is Tvøroyrar ís-
kr. á borðið. Hesa upphædd lántu fakfeløg-
ini frá fiskaríbankanum.
Tann 25. nrai 1936 yvirtók nýggja fyri-
tøkan undir stovnan trolaran, ið fekk navn-
ið Leivur Øssursson, og stutt eftir vórðu
ognir Mortensens keyptar. Tann 3. juni
1936 varð fyritøkan hjá fakfeløgunum
formliga stovnað og fekk navnið Arbejder-
nes Trawlerdrift a.m.b.a. AT, sum fyritøkan
nevndist, var einasta fyritøka í Føroyum,
sum arbeiðarar einsamallir áttu.
Eftir byrjanartrupulleikar gjørdist AT
umleið 1941 størsta fyritøka á Tvøroyri og
næststørsta vinnulívsfyritøka i landinum.
Fyritøkan hevði ein demokratiskan leiðslu-
bygnað, og hon er eitt hitt mest áhugaverda
vinnulívsfyribrigdið í tíðarskeiðinum. Tá
búskaparliga kreppan rakti Føroyar í 1951,
kom AT eisini í trupulleikar, og greitt er í
tekstinum frá ítøkiligu orsøkunum. Fyri-
tøkan varð endurreist á vári 1952, men hon
kom ongantíð fyri seg aftur og fór endaliga
í søguna í 1954.
Eftir annan heimsbardaga tekur komm-
unan stig til stovnseting av fiskivinnufyri-
tøkum. Fyrsta fyritøkan er Tvøroyrar Is- og
filetvirki, onnur fyritøkan er Tvøroyrar
Flakavirki, ið fór undir framleiðslu í 1976.
Virkið varð, eftir at vera komið í álvarsam-
ar búskaparligar trupulleikar eins og mong
onnur flakavirki, selt til Føroya Fiskavirk-
ingí 1993.
Einastu fyritøkur, ið fakfeløgini eiga part
í á okkara døgum, t.e. í 1996, eru trolararnir
Suðringur, sum fakfeløgini og manningin
eiga í felag, og trolarin Phoenix, sum fakfe-
løgini á Tvøroyri eiga.
Tá kolavinnan tók seg upp umleið 1934
og av álvara varð útbygd í 1938-39, varð