Freyja - 01.12.1898, Blaðsíða 5

átkoœðisrétturinn g'æti í ficitiim t:l-
fellum gjöi't.
Engurn hefur komið til hugar
að kalla ljósmóðurstörf óheiðarleg,
né þær konur óheiðarlegar er hafa
þau ii hendi; ekki heldur eru laun
fyrir slíka vinnu illa þegin af fjöl-
skyldum þeiria, né heldur eru börn
þeirra almennt ver uppalin en ann-
a.ra, og þó hafa þau störf ótakmark-
aða fjarveru þeirra í íör með sér.
Af öllum stórsyndum þessara
tíma, er engin tiifinnanlegri en hin
pólitíska roti.unarsýki, sem allflest-
ir kannast við gegnum mútur, svik-
ín stjórnarloforð meö fl. og fl. Af
hverju skyldi þetta vera? Hér er þó
sannarlega ekki kvennfólkinu um að
kenna. Hinn átakaniegi sannleikur
er sá: Eins og Spartar forðum, tóku
drengina frá móðurhnjánum og ólu
þá upþ á ríkisins kostnað, í ríkisins
þarfir: þannig taka karlmenn þess-
aratíma sonu sina frá knjíimmæðra
sinna, og kenna þeim stjórnarfar
landsins. En liið spartverska dreng-
ivndi á ekki heima hjá hinum póli
tísku kennurum þessara tíma, og
þessvegna þróast þessi pólitíska
rotnunarsýki. A þessa námsgiein
hefur konan lítil eða engin áhrif, af
því að hún hefur aldrei lært hana.
Og þó á konan—móðirin að leggja
grundvöllinn undir lífsstarf barns-
ins.
Sá setn ætlar sér að kenna skóla,
verður að taka próf í öllum þeim
námsgreinum sem hann á að kenna,
og st md'ist það próf, ella fær hann
ekki að kenna, að ninnsta kosti ekki
nema vissann tíma. En móðirin áað
vera aðstoðarkennari og ráðanaut-
ur barnsins; á að búa það undir
skóla lífsins, stríðsins og starfsem-
innar; og þómáhúnekki sjálf'kunna
þau höfuðatriði sem nauðsynleg eru
til þess að leggja þennann grund-
völl réttílega. Hvílík mótsögn, hví-
lík fáviska!
Öll sönn mikilmeuni hafa við-
urkennt á öllum tímum, og munu
gjöra það framvegis, að þeir eigi
mikilmennsku sfna, og umfram allt
mannkosti, mæðrum sínum að þalcka
eins mikið, og í mörgum tilfellum
meir en feðrunum, það eru aðeins
smámennin sem þurfa að troða á
hæíileikum mæðra, svstra og eigin-
FREYJA, DECEMBER 1898.
kvenna sinna, til þess að geta hald-
ið sínu.
Yelferð og menning þjóðauna,
byggist á þvi að móðirin viti sjálf
öll þau grundvallar atriði sem henni
er ætlað að kenna tarriinu, ekki
sem dauðann bókstaf, heldur af eig
in reynzlu; svo að hún sjálf hafi
brennandi áhuga samfara fullkom-
inni þekkingu á ollu sem synir
hennar og dætur eiga að læra til-
þess að verða sannir menn og sann-
ar konur; uppbyggileg fyrir hið
borgaralega félag sem þau lifa og
starfa í.
Bókafregn.
Að dœma hart, það er
harla létt-
en liitt er örðugra’ að
dœina rétt. —J. O.
VALIÐ.—Ný skáldsaga eftir Snæ
Snæland. Þegar vér lásum þessa
sögu, fundum vér skjótt að hún var
,íslenzk‘ n.l. lyndiseinkunnir sögu-
persónanna. Þær efu sumar fagrar,
sumar lélegar, eins oggengur. Frið-
geir er merkur, staðfastur og vand-
aður maður. Nokkrum kann að
finnast að hann sé daufur
í ástamálum; en einmitt það ætl-
um vér íslenzkan sérkennileika.
Friðg. er móttækilegur og sívak-
andi fyrir hinu fagra, sanna og góða.
Skylduræknin er honum leiðar-
stjarna; fyrir henni komst eigingirni
ekki að. Vér ætlum að af slíkum
karakter inegi mikið gott læra.
Laufey er afbragðs stúlka; hún er
ástrík, stíflynd,' trygg og nokkuð
þunglýncL Samt hefur hún sálarþrek
til að neita Sigga á Mel og séra H.
og til að standast sameinaðar árásis
móður sinnar og Þuríðar er þær vildu
gifta hana Todda. Hún gat liætt við
að fyrirfara sér, og það sem meira
er—svo gott sem beðið Friðgeirs.
Margir segja að það sé ekki íslenzkt.
Má vera; en ekki hefði Guðrún
Ósví'ursdó'tir látið sér það fyrir
brjósti brenna. Laufey hafði ástar
liita hennar, en ekki heift.
Snætríður er ágæt persóna. Vér
í’slendingar þurfum að auðga oss af
göfuglyndi- Sú dygð ætlum vér að
framar hafi verið eign hinna gömlu
forfeðra vorra, en samtíðarmanna*
Snæfríður hefur mjúklyndi Helgu
fögru. Karakter hennar hlýtur að
hafa bætandi áhrif á alla sem ei eru
blindir af sjálfsáliti.
Það,að fieiru fólki bregður fyrir í
veizlunni á H. en síðar kemur fram
í sögunni, sjáum vér eigiað sé neinn
ókostur. Margir voru boðsgestir í
veislu G. Höllusonar, og er j. Thor-
oddsen það ei til foráttu fundið.
Skáldið er sjálfrátt hvernig það
lætur atvikin berast, hvernig það
býr hugmyndirnar, aðeins að það
gjöri þær náttúrlegar. Það er engin
sönnun fyrir því að lýsing skáldsins
sé skökk á einu eða öðru, þó einhverj-
um sérvitring (og þó ekki væri sér-
vitringur) kynni að sýnast öðruvísi.
Ritdómarinn hefur aðeins rétt til að
figna að því sem er óeðlilegt, þjóð-
ernislega rangt, inUfræðislega rangt,
fagurfræðislega rangt og hugsan-
fræðislega rangt. Vér gætum sagt
sem svo, að oss þætti skorta andans
fjör, sérkennileika, eða eitthvað þ.h.
En málið álítum vér yfirleitt gott.
Þóætlum vér það lieidurólíklegt að
málæðiskonur til sveita þekktu orðið
,pestilenzía.‘ Móðir og dóttir koma
fram í röngum föllum nokkrum
sinnum, og slcoðum vér það prent-
villur; enda ber nokkuð á þeim hér
og þar gegnum bókina.
Vér ætlum að saga þessi sé nokkuð
sönn lýsing á daglega líflnu; engri
persónu oflýst, og allar hajda þær
sérkennileika sínum tíl enda. Sveita
slúður, nágrannakritur er aldrei
gjört of hlægilegt, nö hroki lélegra
embæ tismanna of fyrirlitlegur. Lý.--
ingin á lyndiseinkunnum sumra per-
sónanna eru mjög fagrar, og seínasti
kapitulinn er svo fagur, að hann
meir en bætir fyrir gallana, sem
kunna að vera á ritinu.
Áfram Snær Snæland.og allir and-
ans menn og konur. Vinnið yður
minningu, sem sé þess virði að
verða yðar bautasteinn. Og virðið
að vettugi vind þeira er vilja fót-
umtroða sérhvert vaxandi smáblóm
leikmannsins.
LÝSING.—Hið nýja kvrkjurit
Unitara, gefið út af séra M.J.Skafta-
syni. Lýsing er einörð, fróðlegogefni
margbreytt. Það er reglulegur bók-
mennta keimur að henni; málið er
náttúrlega gott, en margir kunna
miður við hina nýju réttritun; sem
útskúfar ,y‘ og ,z‘. Líklega venst
fólk bráðlega við þessa breytingu.
Vér óskum Lýsinguuni til
lukku, að hún lýsi upp hinn hálf-
rökkva trúarheim fjöldans, innleiði
ljós og sannleik, meiri mannúð og
fegurri trú.
STJARNAN.—Ársrit með alman-
aki um verkleg málefni, eftir S. B.
Jónsson. Hún er stærri en í tyrra,
betur prentuð, pappírinn betri; er
allfróðleg og nytsöm í mörgum til-
fellum, er gott tíu centa virði, og
ætti að vera á hvers manns beimili.