Helgarpósturinn - 19.09.1980, Blaðsíða 10

10
_________________MYNTSÖFNUN:
Óþekktin leiddi hann út
í myntsöfnun
Rætt við Anton Holt formann
Myntsafnarafélagsins
Föstudagur 19. september 1980. _he/garpÓSÝUrÍnrL-
VIÐARSOFNUN:
Hefur safnað á 16.
hundruð viðarsýna
Rætt við Harald Ágústsson en hjá hon-
um hefur söfnun snúist i fræðimennsku
Haraldur viö viöarsafniö sitt.
keyptan kassa meö 50 viöarsýn-
um og þar meö var söfnunin hafin
fyrir alvöru”, sagöi Haraldur.
Viöarsýnin eru i þunnum plöt-
um og er hvert þeirra merkt teg-
undar- og ættarheiti og hvaöan
lenskur einir sem fannst á Leyn-
ingshólum i Eyjafiröi. Og sér-
stæöasta sýniö er um 10 milljón
ára gamalt tré af tegundinni
Kaliforniurauðviöur. Það er
steinkennt en ber þó enn glögg
„Áhuginn vaknaöi þegar ég var
5 ára. Ég var óþekkur og mér var
gefin krukka af peningum til aö
vera þægur og á ég ennþá 3 pen-
inga úr henni i safni minu”, sagöi
Anton Holt formaöur Mynt-
safnaraféiags íslands en hann á
óþekktinni aö þakka aö hann á nú
eitt besta sérsafn af myntum hér
á landi.
„Reyndar byrjaöi ég ekki
söfnunina fyrir alvöru fyrr en
fyrir um 10 árum, en þá fór ég aö
kaupa eintök inn i safniö. Ég var
heppinn aö byrja þó þetta
snemma áður en verðiö á mynt-
inni rauk upp úr öllu valdi bæöi
hér heima og erlendis”, sagöi
Anton.
„Yfirleitt er það svo meö safn-
ara aö þeir byrja aö safna öllu en
einskoröa sig slöan viö ákveöiö
sviö. Mitt sérsviö i myntsöfnuner
annarsvegar islenskir brauö- og
vörupeningar og hinsvegar enskir
peningar”.
Anton á besta safn hérlendis af
enskri mynt. Hann á t.d. eintök af
svo til allri mynt sem gefin hefur
veriö út á Englandi frá aldamót-
um og Irska mynt frá árinu 1928.
Hann leggur einnig áherslu á að
eignast a.m.k. einn pening meö
mynd af hverjum konungi Eng-
lands og lika peninga meö mynd-
um af konungum Danmerkur og
íslands.
Og innan þess sérsviös sem
Anton hefur markaö sér i mynt-
söfnuninni er breska heimsveldið
eins og þaö leggur sig þar á meöal
indversku rikin. „Þaö cr bæöi
kostur og galli viö mitt safn hvaö
sérhæfinginnær yfir vittsviö. Ég
ætla þó aöreyna aö einskoröa mig
viö timabiliö frá 800—1700 og
kemur vel til greina aö skipta á
aöalsafninu og myntum frá þeim
tima. Minnka safniö en sérhæfa
það meira um leið”, sagöi Anton.
„Ég hef mestan áhuga á þeim
peningum sem hægt er aö tengja
viö söguna. Háif ánægjan þegar
maöur fær nýjan pening er aö
lesa um hann næstu mánuði.
Þannig kemst maöur i snertingu
viö söguna og best er að vita um
uppruna hvers penings og frá
hverjum hann er kominn. Fyrir
mér er þetta grundvallaratriöi”,
sagöi Anton en hann er aö ijúka
magisterprófi I sögu víö Háskól-
ann.
,,Hjá sumum myntsöfnurum
hefur þetta þróast þannig að
safniö hefur oröiö aö vikja fyrir
bókmenntunum i kring um þaö.
Sumir eiga ekkert safn en lesa sér
aöeins til og nota almennings-
söfn”.
Flest söfn eru mæld i fjölda ein-
inga eöa eftir verðmætum en
Anton hefur ekki lagt slikt mat á
safn sitt. „Ég hef ekki hugmynd
um hvaöég á mörg eintök. Ég hef
aidrei taliö safniö og mun llklega
aldrei gera þaö. Ég er ekki aö
þessu I fjárfestingarskyni. Veröið
skiptir mig engu máli. Ég held
jafn mikið upp á pening sem er
mjög verömætur. Mesta gleöin
felst I þvi aö fá pening sem maöur
hefur leitaö lengi aö”.
Anton ásamt hiuta af myntsafn-
inu.
„Ég hef litiö snert á þessu
siöastliöin 7 ár en þaö kostaði ó-
hemju mikla vinnu aö saga þetta
til, hefla og skrásetja”, sagöi
Haraldur Ágústsson Iðnskóla-
kennari en hann á eitt sérstæö-
asta safn á islandi. Haraldur
safnar viöarsýnum og á hann nú á
16. hundraö viöarsýni hvarvetna
aö úr heiminum. Safn hans er þaö
stærsta sinnar tegundar i einka-
eign á Noröurlöndum.
Haraldur hefur á seinni árum
helgaöi sig ritstörfum og fræöi-
mennsku og sagöi hann aö hann
myndi framvegis einbeita sér
meir aö þvi en söfnuninni sjálfri.
„Ég kenni viöarfræöi viö Iön-
skólann og er læröur húsgagna-
smiöur og kom safninu m.a.
upp I tengslum viö kennsluna.
Ég byrjaði ekki á þessu skipulega
fyrr en árið 1964. Þá Ias ég grein I
þýsku timariti hvernig hægt væri
aö byggja sllkt safn upp. Þar var
einnig bent á hvar hægt væri aö fá
þaö er komiö. Ennfremur er
hvert viöarsýni tölusett eftir viö-
arlexikoni þannig aö fljótlegt er
aö finna allar upplýsingar um
hverja viöartegund. Auk þess
hefur Haraldur gert fullkomna
spjaldskrá yfir safnið.
„Þaö sem gerir þessa söfnun
lifandi og skemmtilega er aö hægt
er að sjá á sýnunum hvaö tegund-
ir vaxa mishratt eftir löndum og
jafnvel er mismunandi litur á
trjám eftir þvi i hvaöa löndum
tegundirnar vaxa.”
t heiminum eru til um 25 þús-
und trjákenndar plöntur auk ým-
issa afbrigöa þannig aö mögu-
leikarnir til aö vikka út safniö eru
nánast ótæmandi. „Ég hef lagt
mestu áherslu á barrtrén en af
þeim eru ekki til nema um 500-600
tegundir og þar af um 94 tegundir
af furu”, sagði Haraldur.
Meöal fágætra sýna I safni
Haraldar er 15 milljón ára gamalt
sýni af Musterisviö. Einnig er I
safninu 7 þusund ára gamall is-
viðareinkenni og er nokkurs kon-
ar millistig milli viöar og surtar-
brands. Fjórða stigiö i þessari
þróun er viöarsteinn. Rauöviöur-
inn fannst i Gilsnámu i Bolungar-
vík og sagöi Haraldur aö hann
vissi ekki til að rauöviöur i þessu
ástandi hafi fundist nokkurs
staöar nema hér á landi.
Haraldur hefur skrifaö 6-7 bæk-
ur og kver um viöarfræöi og fyrir
ritstörfin hlotnaöist honum sá
heiöur aö gerast félagi I Alþjóöa-
sambandi viöarliffræöinga en i þvi
félagi eru aöeins um 200-300
manns, allt visindamenn.
„I þessum bókum hef ég aðeins
notaö Islensk orö yfir heiti og hug-
tök I viðarfræði. Ég hef oröiö aö
búa til ný orö og gefiö eldri oröum
nýja merkingu og skipta nýyröi
sem ég hef búiö til hundruöum
bæði I viöarfræöi og öörum grein-
um sem ég hef kennt”, sagöi Har-
alduren öll nýyröi hans hafa hlot-
iö samþykki Oröabókar Háskól-
ans.
Verðlistar, handbækur og félög safnara
Eftir að ég fór aö skrifa þætti
um söfnun almennt, hefur fjöldi
fólks haft samband viö mig eöa
komiö i verslun mina aö Lauga-
vegi 15, og spurt um handbækur
eða verölista yfir hin ýmsu söfn-
unarsviö. Einnig hefur veriö
spurt um félög sem starfandi
eru á þessu eöa hinu áhugasviö-
inu.
Ég hefi þvi fengið handbækur
um ýmiss konar efni, og hef til
sölu. Flestar þessar bækur eru á
ensku, en benda má á aö
Politiken hefur gefiö út mikiö af
ýmiss konar handbókum á
dönsku, og fást þær I flestum
bókaverslunum.
Frímerki og frímerkja-
söfnun
Handbækur og verölistar á
þessu sviöi skipta hundruöum.
Þaö sem hverjum safnara er
nauösyn er verölisti yfir þaö
sviö frimerkjasöfnunar sem
hann hefur valiö sér. Verölistinn
„Islensk Frlmerki”, hefur veriö
gefinn út af Isafoldarprent-
smiöju frá árinu 1958, og kemur
ný útgáfa á hverju hausti. Má
segja aöum svipaö leyti byrji aö
lifna yfir frimerkjaklúbbum og
söfnurum almennt, eftir sumar-
frlin. I þessum verölista er
skráö markaösverö allra
islenskra frimerkja sem út hafa
komiö frá 1873 og til dagsins i
dag. Auk þess eru skráöar i
þessum lista upplýsingar um út-
gáfudag hinna einstöku merkja
og upplag þeirra. Einnig verö á
fyrsta dags umslögum, afbrigöi
ýmiss konar og sérstimplanir,
og ýmislegt annaö sem safnara
er nauösyn aö vita um. Ef menn
vilja lista yfir frimerki frá
Noröurlöndum er hinn sænski
verðlisti „FACIT”, lang full-
komnasti listinn. FACIT er
venjulega um 700 blaöslöur og
þar er aö finna nákvæma skrán-
ingu á öllum frimerkjum
Noröurlanda frá upphafi. Danir
gefa út verðlista sem er nokkuö
vinsæll hér á landi, en þaö er
AFA verölistinn. Hægt er aö fá
hann yfir dönsk frimerki ein-
göngu, eöa yfir öll Noröurlönd-
in. Einnig er útgáfa af AFA sem
er yfir alla Evrópu, og er sú út-
gáfa i 2 bindum. Annað er fyrir
Vestur-Evrópu og hitt bindið
fyrir Austur-Evrópu. Stanley
Gibbons-fyrirtækiö i Englandi
gefur út alheims verölista og
lista yfir einstök lönd, sama
máli gegnir um Michel-fyrir-
tækiö I Þýskalandi.
Þegar islenska frlmerkiö varö
100 ára, gaf Póststjórnin út bók
„Islensk frlmerki I 100 ár”.
Þessi bók sem Jón Aöalsteinn
Jónsson samdi er giæsilegt verk
og óskabók frimerkjasafnara.
Þó verð hennar sé nú yfir
30.000.- er hún vel þess viröi.
Nú eru á boöstölum hand-
öækur um frimerkjasöfnun al-
mennt, stimplasöfnun, upp-
byggingu frímerkjasafna,
skipulag motlv-safna,
frlmerkjasýningar, póstsögu og
fleira.
Félag frlmerkjasafnara gaf
áriö 1973 út handbók um Islensk
frimerki frá 1922—1973 og mun
vera væntanlegur viöauki og
jafnframt hlutar yfir frlmerki
fyrir 1922. Þessi handbók er enn
fáanleg og kostar aöeins 5000 kr
og mæli ég meö henni fyrir alla
sem safna Islenskum frimerkj-
um.
Já, ég nefni Félag frimerkja-
safnara. Þetta ágæta félag er
stofnaö 1957 og hefur veriö
glfurleg lyftistöng fyrir frl-
merkjasöfnun hér á landi Þaö
hefur reglulega fundi yfir
vetrarmánuöina og sérstakt
félagsherbergi er opiö fyrir
félagsmenn tvisvar i viku. A
laugardögum er herbergiö opiö
fyrir almenning þar sem
menn geta fengið upplýsingar
um flest er aö frimerkjasöfnun
litur. Einnig eru þar til aflestr-
ar handbækur og verölistar.
Herbergi þetta er aö
Amtmannsstig 2, og er opiö
milli kl. 3 og 6 á hverjum
laugardagseftirmiödegi.
A fundum félagsins eru fyrir-
lestrar, kvikmyndasýningar
uppboöo.fl. Félagiö gengst fyrir
frlmerkjasýningum og gefur út
sérstök fyrsta dags umslög.
Utan Reykjavikur eru starf-
andi margir áhugamanna-
klúbbar safnara, og fyrir
nokkrum árum var stofnað
Landssamband frlmerkjasafn-
ara, og eru i þvl flestallir frl-
merkjaklúbbar landsins.
Mynt og seölasöfnun
Sá listi yfir myntir og seðla
sem mest er notaöur hér á landi
er „Islenskar myntir” eftir
Finn Kolbeinsson. Listi þessi
hefur komiö út nú um nokkurra
ára skeiö og hefur upplýsinga-
lega batnaö meö hverju árinu.
Hann skráir verö og upplagstöl-
ur á öllum islenskum myntum
frá 1922. Einnig er skráning á
vörupeningum, brauöpeningum
og öllum islenskum seölum frá
1885.
Daninn Frovin Sieg, hefur I
mörg ár gefiö út ýmsa verölista
yfir myntir og seöla. Vinsælast-
ur er listinn yfir myntir Noröur-
landa, og kemur sá listi reglu-
lega á hverju hausti. Nýkominn
er út listinn fyrir 1981. Allt verö
sem skráö er I þeim lista er i
dönskum krónum.
Fyrir 3 árum kom út alheims
myntlisti. Listi þessi er gefinn
út I Bandarlkjunum og er eftir
Kraus, sem er myntfræöingur.
Listi þessi er yfir myntir allra
landa, og skráir i vissum tilfell-
um myntir allt aftur til ársins
1700. Nákvæmni listans I skrán-
ingu er ótrúlega mikil, og má til
dæmis nefna aö I honum er
islenska myntin skráö það
nákvæmlega aö 2 krónu pening-
ur frá 1966 er skráöur I tveimur
útgáfum (venjuleg slátta og
þykkur). 1981 útgáfa þessa lista
er nú komin út og kostar hann i
verslunum tæpar 20.000 kr t
Sama fyrirtæki,sem gefur út
myntlistann eftir Kraus, gefur
einnig út alheims seölalista eftir
seölasérfræöinginn Pick. Þessi
listi hefur komiö út annaö hvert
ár, og er nú ný útgáfa komin út.
Seölalisti þessi er eins og mynt-
list:inn,ótrúlega nákvæmur i
skráningu sinni, bæöi varöandi
útgáfur, og einnig varöandi
verölagningu seölanna.
Stanley Gibbons-fyrirtækiö
gefur útýmisskonar handbækur
um söfnun myntar og seöla.
Myntsafnarafélag íslands var
stofnaö fyrir um 10 árum, og
hefur unniö mikiö og þarft verk
fyrir myntsafnara. Þaö hefur
haldiö myntsýningar. Gefiö út
tlmarit og heldur reglulega
fundi yfir vetrarmánuöina. Nú
er féiagiö aö fá fastan samastaö
og mun opna félagsherbergi aö
Amtmannsstig 2 fljótlega. Þar
munu veröa til sýnis og afnota
fyrir félagsmenn handbækur og
verölistar um mynt og seöla-
söfnun
Spilasöfnun
Aö visu eru ekki margir spila-
safnarar sem ég veit um hér á
landi, en þó eru þeir nokkrir, og
eru söfn þeirra ótrúlega fjöl-
breytt. Flestir safna spilum eft-
ir mismunandi mannspilum.
Fara jafnvel út I aö flokka hin
venjulegu mannspil eftir
munstri i búningum mannspil-
anna. Spilasafnari, sem safnar
öllum afbrigöum spila, getur átt
safn þúsunda spila. Ef Tarot
spáspilum er bætt viö, getur
safniö oröiö ótrúlega stórt, þvi
af þeim einum eru um 300 mis-
munandi útgáfur, og einstök spil
þvi nokkur þúsund mismunandi.
1 útgáfu handbóka kemur
Stanley Gibbons enn viö sögu.
Fyrir nokkrum árum fór fyrir-
tækiö Stanley Gibbons út I aö
opna sérstaka spiladeild. Þessi
deild varö mjög vinsæl og nú eru
haldin sérstök spilauppboð
reglulega. Og aö sjálfsögöu gaf
fyrirtækiö út handbók um söfn-
un spila.
Otgáfur á Islenskum spilum
hafa veriö nokkrar, og eru
þekktust spil Muggs frá 1923 og
spil Tryggva Magnússonar frá
1930. En þaö hefur verið gefin út
úrvals bök á Islensku um spil.
SAGA SPILANNA eftir Guö-
brand Magnússon stórspila-
safnara frá Siglufiröi. Bók þessi
kom út fyrir siöustu jól, og þar
skráir Guöbrandur á mjög
skemmtilegan hátt sögu spil-
anna frá byrjun. Einnig eru þar
upplýsingar um Islensk spil,
jafnvel spil sem aldrei hafa ver-
iö gefin út hér en eru til I teikn-
ingum og tillögum frá höfund-
um. Bók sem óhætt er aö mæla
meö jafnvel handa þeim sem
aldrei spila á spil.
Sem sagt: Hverju sem þiö
safniö þá er lang oftast hægt aö
fá handbók eöa timarit um þitt
áhugasviö. Leitiö til sérversl-
ana um söfnun, eöa til stærri
bókabúöa og leitiö upplýsinga.
Skák: Guðmundur Arnlaugsson — Spll: Frlðrlk Dungai — Söfnun: Magnl R. Magnússon — Bllar: Þorgrímur Gestsson
Jg-y! Söfnun
1 dag skrlfar Magnl R. AAagnússon um söfnun