Helgarpósturinn - 19.09.1980, Síða 20

20
FÖstudagur 19. september 1980.
he/garpásturinn
G/æst/r gestir
Þaö var i ágúst 1978 að ég var
staddur i HUsinu i Kaupmanna-
höfn. Ég var að hlusta á Doug vin
okkar Raney i Vognporten og með
honum léku danskir stórdjass-
istar, Bent Jædig á tenor, Ole
KockHansen á pianó, Mads Vind-
ing á bassa og Bjame Rostvold á
trommur. 1 pásunni spurðu þeir
mig hvort ég ætlaði ekki að koma
uppá loft, þar sem Musikkaffið er
til húsa, og hlusta á nýju grúpp-
una hans Tómasar. Það gerði ég
og þar sat Thomas Clausen við
flygilinn og lék með hljómsveit
sinni Mirror. Þar vom Jan zum
Vohrde á saxa og flautu, Aage
Tanggard á trommur einsog nú,
stofna sem vaxið hafa í skugga
fjallsins.
Mirror hefur breytt um svip frá
þvi ég heyrði þá I upphafi ferils
þeirra sumarið 78. Tónlist Tóm-
asar er keimlik, en Allan málar
allt nýjum litum, davisiskur
blærinn er svalur og hreinn og
magnar tónagaldurinn. Það þarf
ekki nema einn trompet til að
breyta heilli hljómsveit þegar
slikur snillingur sem Allan Botsc-
hinsky blæs. Rýþmaleikurinn er
lika björbreyttur. Ole Skipper er
ágætur bassaleikari en enginn
virtúós. Það er Bo Stiefs aftur-
ámóti.Síðustu árin hef ur hann I æ
rikari mæli snúið sér að raf-
1 mSBíSf'
Jazz
eftir Vernharð Linnet

höndum hans, en ekki var ama-
legra þegar hann lagði hann frá
sér og blés i ílygilhomið, flauels-
tónninn meðblástursslæðunni var
slikur að einum djassgeggjara
varð að orði: „Hann blæs eins og
Webster”.
Jan zum Vorde og Aage Tang-
gaard eru traustir hljóðfæra-
leikarar og það er Thomas
Clausen lika, sérilagi þegar hann
sest við flygilinn en það gerði
hann of sjaldan þetta mánudags-
kvöld.Stfll hans spannar áhrif frá
Tyner til Jarretts, en hann er
sjálfstæöur hljóðfæraleikari þótt
persónuleg einkenni hans séu
ekki sterk, enn sem komið er.
011 verkin sem hljómsveitin
flutti voru eftir hljómsveitastjór-
ann Tómas. Þau eru i þeim stfl er
hæst ber i nútimadjassi, ljóðræn,
svifandi og stundum rokkuð. Ein-
staka sinnum var ljóðrænan i
anda Niels-Hennings og Kenneth
Knudsen, semsagt evrópski skól-
inn einsog hann gerist bestur.
Þvi miður var heldur f ámennt á
þessum fyrstu tónleikum þeirra,
en vonandi rætist úr þvi.
Stemmningin var heldur þung, en
þegar þeim tókst best ur) og
kraftbirtingin lýsti salinn var
ljómi i hugunum og þeir fáu sem
hlustuðu á Bo og Tómas spinna
hugleiðingar um Goodbye Pork-
pie Hat eftir meistara Mingus
héldu glaðir úti nóttina.
Bob Magnusson
Ekki hafa þeir Mirrorfélagar
fyrr kvatt ísland en Bob
Magnusson kemur hingað ásamt
fjölskyldu sinni. Bob er einsog
kunnugt er, einn af efnilegustu
djassbassaleikurum Bandarikj-
anna, góður kompónisti og útsetj-
ari. Það er óneitanlega spennandi
að fá slikan mann til að vinna
með Islenskum djassleikurum, en
Bob mun dvelja hér i viku. Með
honum leika Viðar Alfreðsson á
ýmis málmblásturshljóðfæri,
Rúnar Georgsson á saxafóna og
flautu, Guðmundur Ingólfsson á
pianó og Guðmundur Steingrims-
son á trommur. Tónlistin sem
þeir leika mun skiptast I tvö horn,
annarsvegar tónverk eftir Bob,
sem hannhefur útsett fyrir þessa
islensku hljómsveit sina og hins-
vegar Islensk þjóðlög sem
Gunnar Reynir Sveinsson hefur
útsett fyrir hljómsveitina. Bob er
mjög spenntur að glima við þjóð-
lög forfeðra sinna i djassbúningi
og eitt er vist, að þetta er eitt
veigamesta verkefni sem is-
lenskir djassleikarar hafa fengið
að glima við og verður ekki siður
spennandi að heýra hvernig þeim
vegnar í þeirri glimu en að hlusta
á bassasnillinginn Bob Magnus-
son slá strengina.
enbassaleikarinn var Ole Skipper
Mosegárd og trompetleikari
fyrirfannst enginn. Hljómsveit
þessa sáum við i dönskum sjón-
varpsþætti á sl. vetri ásamt
hljömsveit gamals íslandsfara,
Yusef Lateefs. Samnefnda plötu
hafa þeir llka gefið út (CBS
84105). Mirror sem við hlýddum á
hérlendis i vikunni á vegum Nord-
Jazz og Jazzdeildar fih. var
afturámóti dálitið öðruvisi hljóm-
sveit en fyrsti Spegill Tómasar.
Bo Stief hefur tekið sæti Mose-
gárds og gamli jálkurinn Allan
Botschinsky blæs i trompetinn.
Hann var einn kappanna i hinum
fræga Jazzkvintett 60, og er vafa-
litið einn fremsti blásari Dana.
Bo Stief er jafnaldri Niels-
Hennings, einn hinna sterku
magnsbassanum og er nú i hópi
fremstu rafmagnsbassaleikara
heims. Þetta var I annað skipti
sem Bo kom fram með Mirror og
renndi engan grun i slikt sem
heyrði hann á Hótel Sögu sl.
mánudagskvöld. Svo öruggt var
samspil hans við félaga sina og
kraftmikið. Þvi er ekki að neita
að undirritaður saknaði gamla
kontrabassans þegar Bo hóf að
leika á ebenhardskan plötubassa.
Djúpi glissandinn hans Bo, sem
marraði þartil timinn stóð kyrr
eitt augnablik, heyrðist aldrei. En
hvað um það, hann lék einsog sá
sem valdið hefur.
„Allanspiller skidegodt,” sagði
Niels-Henning einu sinni við
undirritaðan og það eru orð að
sönnu. Trompettinn leikur i
Mirror leika á Hótel Sögu — þegar þeim tókst best upp og kraftbirt ingin lýsti salinn var ljómi i hugunum,
segir Vernharður m.a. I umsögn sinni. Mynd: Ella.
Nístandi ku/di
Þjóðleikhúsið sýnir Snjó eftir
Kjartan Ragnarsson.
Leikstjóri: Sveinn Einarsson.
Leikmynd: Magnús Tómasson.
Lýsing: Páll Ragnarsson.
Leikendur: Lilja Guðrún
Þorvaldsdóttir, Pétur Einars-
son, Rúrik Haraldsson,
Erlingur Gislason og Brfet
Héðinsdóttir.
Kjartan Ragnarsson hefur
vakið verulega athygli fyrir
leikverk sin á siðustu árum.
Samkenni þessara verka hans
hafa verið léttleiki og húmor i
betra lagi, ásamt með frumlegri
harmleiki hans, án þess að það
virkaði á nokkurn hátt trufl-
andi.
Fimm persónur koma fram i
þessu verki. Einar er gamall
hjartveikur héraðslæknir i af-
skekktu sjávarplássi, hjarta-
sérfræðingurinn Haraldur leys-
ir þann gamla af, kona hans
Lára hjúkrar Einari og styttir
honum stundir. Auk þeirra taka
þau Disa, húshjálp i læknis-
bústaðnum, og Magnús bilstjóri
læknisins, þátt i leiknum.
Héraðið sem persónurnar
hrærast I er einangrað á vetr-
* *
Leiklist
iJBL eftir Sigurð Svavarsson

flókinni atburðarás. Það var þvi
meö blöndnum huga sem undir-
ritaður sótti sýninguna á nýj-
asta verki hans, Snjó, sem aug-
ljóslega er af öðrum toga, al-
varleg umfjöllun um eilifðar-
málin þar sem áherslan hlaut aö
hvlla meira á sjálfri orðræðunni
en atburðarásinni. Maöur velti
þvi fyrir sér hvort Kjartan væri
að flýja gamansemina vegna
þess að honum þættu slikar leik-
bókmenntir á einhvern hátt
ómerkilegri en aðrar alvarlegri.
Sýningin gerði þessar vanga-
veltur að engu. Kjartan sýndi
það og sannaöi i þessu verki að
hann er ekki einungis öðrum
fundvisari á húmor og atburða-
rás, heldur einnig fullfær um að
skrifa prýðilegan alvarlegan
texta. Hann er einfaldlega búinn
aö vera svo lengi i partýinu með
áhorfendum sinum að það var
þroska hans nauösynlegt að
sýna alvöru og einlægni, eins og
hann hefur sjálfur sagt.
Þegar fjallað er um jafn
vinsælt og áleitið efni og
dauöann og viöhorf fólks til hans
og jafnframt hugleiða sigurvilja
mannsins og framagirni, er
erfitt að vera mjög frumlegur.
Það er þó erfitt að sjá aö
Kjartan sé undir einhverjum
beinum áhrifum. Framsetning
hans minnti mig einna helst á
Ibsen og hina borgaralegu
um. Snjórinn lokar öllum
leiöum, skriðuhættan er stöðug
og vá er sífellt fyrir dyrum.
Snjórinn er fyrirferðarmesta
táknið I verkinu. Návist hans
minnir stöðugt á dauðann, enda
likindin augljós.
Einar kallinn flýði prófessors-
embætti „fyrir sunnan” til að
setjast að á þessum stað.Hann
virðist hafa snúið baki við
nútimanum aö miklu leyti, enda
er umfjöllunin um eillfðarmálin
aldrei slitin algerlega úr tengsl-
um við nútimaþjóðfélagið og
ógnarlegt mannlif þess. Hvenær
snúast velferðarvopnin I höndum
okkar og tortima lifinu? Þetta
eráleitnasta spurning verksins.
Fólkið er orðið svo niðangurs-
lega grimmt og kalt, getur á
engan hátt hent reiður á tilfinn-
ingum sinum. Það sem er álitið
ekta er falskt, lifslygin er
stöðugt nærri. Það er þvi næsta
eðlilegt að tengja ástina i öllum
sinum myndum inn iumfjöllun-
ina. Hversu mikils virði eru þær
tilfinningar sem venjulega eru
tengdar ástinni i veröld
nútimamannsins?
Tveir „ástar” þrihyrningar
eru áberandi i leiknum. Fólkið
kynnist nýjum hliöum ástarinn-
arog fótunum erendalega kippt
undan sambúð þeirra Haraldar
ogLáruvBlekkingarnar verða að
vikja. 1 þessu sambandi eru
viöhorf kvennanna tveggja
forvitnilegust. Lára sem i mörg
ár hefur verið þrúguð af hag-
nýtis- og öryggissjónarmiðum
sins borgaralega hjónabands
gleðst innilega er tilfinningarn-
ar ryðja allri skynsemi úr vegi.
Hún likir sjálfri sér við stórfljót
sem „ryður sig, ekki af klaka,
heldur mörgum hagnýtum
vatnsaflsstöðvum”. Á meðan
Lára upplifir þessa frelsun
reynir einstæða móðirin Disa að
þröngva sér i þá aðstöðu er Lára
flýr. Þött þær hafist ólikt að
stöllurnar eru þær þó næsta llk-
ar þegar öll kurl eru komin til
grafar.
Meiri andstæður eru fólgnar I
fari læknanna tveggja. Einar
gamli er efasemdamaöur. Hann
hefur kynnst göllum þjóðfélags-
ins og reynir að flýja það,
stöðugt þjakaður af nálægð
dauðans. Haraldur hjartasér-
fræðingur þekkir einnig
þjóðfélagið en velur allt aðra
leið en Einar. Hann er ákveðinn
i að spjara sig og i þeirri baráttu
eru öll meðul leyfileg.
Sú mynd mannlifsins sem
Kjartan dregur upp i þessu
verki er harla dökk. Þó finnst
mér eins og hann bjóði
áhorfandanum upp á hugsan-
legan valkost I persónu
Magnúsar bilstjóra. Hann lifir i
sátt við llfið og náttúruna. Hann
er skynsamur og veit að snjór-
inn felur I sér meiri ógn en svo
að ieyfilegt sé að dást að honum.
Tilfinningar hans viröast einnig
heilar, a.m.k. eins og þær
birtast við lát sonar hans.
Magnús er e.t.v. ekki mjög
nútlmalegur valkostur, en engu
að síður rökréttur. Undir lok
leiksins likir Haraldur sér við
skjalaskáp þar sem allt er I
óreiðu. Hver veit nema þarna
felist von, kannski verður hægt
að taka til i skápnum?
Það má öllum vera ljóst að
þetta verk gerir miklar kröfur
til leikenda og leikstjóra. Ég fæ
ekki betur séð en að Sveini
Einarssyni takist að mæta þess-
um kröfum að mestu.
Leikendurnir lögðu sig alla
fram og stóðu sig aldrei betur en
á þeim stöðum er mest reyndu á
skapgerðartúlkun. Þar sem
textinn sjálfur er I rauninni
uppistaða sýningarinnar fór
ekki hjá þvi að hann á stundum
viki allverulega frá þvi sem
kallast getur eðlilegt talmál.
Aldrei varð hann þó ankanna-
legur i' munni leikendanna.
Einar (Rúrik Haraldsson) og Haraidur (Erlingur Gislason) rök-
ræða I Snjó eftir Kjartan Ragnarsson — sýning til sóma, segir
Sigurður Svavarsson m.a. i umsögn sinni.
Pétur Einarsson var mjög
sannfærandi i hlutverki
Magnúsar. Þeir Rúrik og
Erlingur voru öryggið sjálft og
leikur þeirra I hinum átaka-
mikla4. þætti var eftirminnileg-
ur. Þessi þáttur þótti mér þó
veikastur frá hendi höfundar,
þar brá fyrir klisjum sem verk-
uðu innihaldslitlar. Þær Lilja
Guðrún og Briet fóru einkar vel
með hlutverk sin.
Leikmynd Magnúsar og lýs-
ing Páls færðu umhverfinu
trúverðugan og látlausan blæ. I
stuttu máli sagt þá var þessi
sýning til sóma og er vonandi
fyrirboði þess sem nýhafið
leikár ber i skauti sér.
SS
leikfélag 2/22^.
„REYKJAVjKUR WfkWft'
Að sjá til þín maður!
eftir Fanx Xaver Kroetz
þýðing: Asthildur Egilson og
Vigdis Finnbogadóttir.
leikmynd: Jón Þórisson
lýsing: Daniel Williamsson
leikstjórn: Hallmar Sigurös-
son.
Frumsýn i kvöld uppselt
2. sýn. laugardag kl. 20.30
Grá kort gilda
3. sýn. sunnudag kl. 20.30
Rauð kort gilda.
4. sýn. miðvikudag kl. 20.30.
Blá kort gilda.
Miðasala i Iðnó kl. 14- 20.30.
Simi 16620. Upplýsingasim-
svari um sýningadaga allan
sólarhringinn.
Aðgangskort
Sala aðgangskorta á leik-
sýningar vetrarins fer fram
á skrifstofu L.R. i Iðnó virka
daga kl. 14-19. Simar 13191 og
13218.
Síðasta söiuvika.
ÞJÓDLEIKHÚSID
anior
4. sýning föstudag kl. 20
5. sýning laugardag kl. 20
6. sýning sunnudag kl. 20
Litla sviðið
I öruggri borg
sýning þriðjudag,
fimmtudag.