Helgarpósturinn - 13.08.1982, Qupperneq 14

14
Steingrímur Hermannsson samgöngu- og sjávarútvegsráðherra hefur
verið mikið skammaður umævina. Og mikið að undanförnu. Hann er
skammaður fyrir að skipta áætlunarleiðum f lugfélaganna, of stóran
skipastól/ ranga fiskveiðistefnu, 60—80% verðbólgu, þorskleysi og
slæmtveður. Eða hérumbil.
Við ætluðum að ræða þessi mál og f leiri við hann þegar við óskuðum
eftir viðtali við ráðherrann. Hann tók því fyrst með semingi en lét svo
undan; sagði eitthvað á þá leið, að það væri eiginlega búið að tala nóg um
hann í bili. Svo hittumst við á skrifstof u hans í sjávarútvegsráðuneytinu
í lok vinnudags.
Það kom okkur eiginlega mest á óvart hvað hann er hávaxinn og
sterklegur. Ekki óáþekkur amerískum fótboltaspilara, — en liprari. Og
svo er hann með loðnar, rauðar augnabrúnir.
Við byrjuðum á að spyrja hann hvort hann hefði skýringu á öllum
skömmunum, sem á honum hafa dunið að undanförnu.
»
Föstudagur 13. ágúst 1982 Jíposturinn.
„Það er ekkert gaman að vera ráðherra
og láta skamma sig i bak og fyrir. Það
gleymist æði fljótt, sem jafnvel er viður-
kennt á liðandi stundu. Ég hef oft sagt við
sjálfan mig, að mér hefði verið nær að
standa við það, sem ég hét sjálfum mér og
minni fjölskyldu fyrir tuttugu árum — að
fara aldrei úti pólitik. Ég ætlaði að vera
verkfræðingur og hafa það gott eins og min-
ir kollegar margir hafa það. Eiga sinn fri-
tima og geta fariö á skiði án þess aö Helg-
arpósturinn og fleiri blöð skrifi um það ...
vitanlega er þaö miklu skemmtilegra. Hins
vegar er það svo, aö ég hef áhuga á þjóð-
málum og hef vanist þvi að standa upp á
fundum og segja álit mitt á hlutunum. Þá
endar það gjarnan meö því, að maður gefur
litla puttann og svo er höndin horfin áöur en
nokkur veit af. Þá verður ekki snúið til
baka. Ekki er þá um nema eitt aö ræöa; aö
standa sig i þvi starfi. Ég er ákveðinn i að
gera það. Þótt sumum sýnist kannski aö ég
geri það ekki, þá er ég aö reyna það.
— Stundum fær maður á tilfinninguna, að
það s é nokk sama um hvaða málaflokka þú
fjallar — alltaf er að reka upp vein fólk,
sem telur þig hafa troðið sér um tær. Hvað
veldur? Er það eitthvað i þinum karakter?
„Það er einnig sagt um mig að ég sé allt
of greiðvikinn við ýmsa, sem hingað koma,
láti þá fá skip og hitt og þetta. En ef ég lit til
baka yfir minn feril hér i ráðuneytinu, þá
finnst mér ánægjulegt til þess að hugsa, að
mér hafi tekist aö leysa vanda manna og
hópa. Ég hef mikla ánægju af starfi meö
ýmsum hagsmunaaðilum t.d. i sjávarút-
vegi. Menn hafa viljað gleyma þvi fljótt, aö
um þá fiskveiðistefnu, sem nú er,hefur ver-
iö samkomulag. 1 minni tið her i sjávarút-
vegsráðuneytinu hefur í fyrsta skipti verið
gengið frá stefnu i þorskveiðimálum fyrir
áramót, það hefur verið gert um miðjan
desember tvö ár i röö og veriö samkomulag
i þeim fjölmenna hópi, sem um þau mál
hefur fjallað.
Það var lika taliö gott af sumum, þegar
VARft VERHFRÆftlNGUR TIL A»
Mínar taupr i fínu lagí
,,í pólitikinni er þetta ekki óvenjulegt”
sagði hann. „Ég minnist þess tima þegar
ég ólst upp i föðurhúsum, þá var ekki
óvenjulegt að sjá skammir um stjórnmála-
menn og ég er út af fyrir sig ekkert óhress
með það. Við, sem erum i stjórnmálum,
höfum á vissan hátt lagt okkur undir slíkt,
en hitt verð ég að segja, að sumt, sem er
skrifað, er aö minu mati skrifað af mjög lit-
illi þekkingu. Það finnst mér alltaf leiðin-
legt að sjá. Ég hef oft sagt við slika menn:
Hvers vegna komið þið ekki og kynnið ykk-
ur málin? Ég ' var til dæmis nýverið
skammaður i leiðara fyrir að senda ekki
þrjátiu skip á kolmunna. Af hverju kemur
maðurinn ekki og kynnir sér málin? Það er
enginn grundvöllur fyrir kolmunnaveiðum
eins og er. Nú er verið að útbúa þrjú skip á
kolmunna; þeir sem best þekkja til gagn-
rýna jafnvel það, og telja þrjú skip of mörg,
— það ætti ekki að senda nema eitt skip til
að byrja með. Svo skrifa menn leiðara og
láta lesa fyrir alþjóð, og segja að maðurinn
sé fifl, ef ekki eitthvað þaðan af verra, af
þvi að hann sendi ekki þrjátiu skip á kol-
munnaveiðar. Það er þetta sem mér
gremst, en ekki að menn skammi mig
persónulega út af fyrir sig — það er vafa-
laust einnig vegna þess, að ég er formaður
Framsóknarflokksins og oft liggur pólitik
að baki — en mér þykir leitt þegar ég sé
hreina endaleysu skrifaða i leiðurum, sem
siðan eru lesnir fyrir alþjóð i útvarpi.”
— En þú sefur rólegur fyrir þessu öllu?
„Já, ég sef mjög vel. Minar taugar eru i
finu lagi.”
— En er ekki þessi hamagangur óþægi-
legur fyrir þig og heimilislifið?
„Ja, það er kannski ekki sist fyrir fjöl-
skylduna, stundum. En af þvi þú spyrð um
það, þá kemur mér i hug leiðari i Morgun-
blaðinu, þar sem mér var undir rós kennt
um flugsiysiö, sem var á dögunum. Slikt fer
vitanlega illa i fjölskylduna. Þetta er auð-
vitað alveg gjörsamlega rakalaust, þetta
mál á sér miklu lengri aðdraganda, sem
skoða þarf ef kenna á einhverjum um, sem
ég vil ekki gera.”
BlekKtur irekar en plainður
— Það vakti talsveröa athygli i vor, þegar
þú sagðir um kaupin á togaranum Einari
Benediktssyni, að þið hefðuð verið plataðir.
Hvað kom þér tii að segja það?
„Ég er sammála þvi, að það er ekki vel til
orða tekið, þvi „plat” er ekki gott orö, þótt
allir noti það mjög oft. En málið snerist um
þaö, aö ef upplýsingarnar, sem lágu fyrir
viðskiptaráöuneytinu og við vorum hér i
sjávarútvegsráðuneytinu beðnir að gefa
umsögn um, voru rangar, sem ekki hefur
enn verið sannað, þá höfum við veriö
blekktir. Við getum notað þaö orð frekar ef
menn vilja. Plataöur er eins ég sagöi ekki
gott orð, og sumir gera meira úr þvi en
málefninu.
Þetta er annað dæmi, finnst mér, um
lélegan málflutning. Nú, við ræddum það
við viðskiptaráöherra og vorum sammála
um aö botn þyrfti að fást i máliö og þvi var
það sent rannsóknarlögreglunni. Ég skal
ekkert um það segja hvernig fer. Stað-
reyndin er sú, að þeir fjölmörgu útgerðar-
menn, sem hingaö hafa komið og gefið
munnlegar upplýsingar um skip sem þeir
eiga og svo framvegis, hafa aldrei — nema
ef tii vill i þessu tilfelli — farið með rangt
mál. En ég er þannig gerður, að ég vil
treysta mönnum i lengstu lög, eða þangað
tilég stend þá að öðru.”
— Er ekki talsverð ásókn manna hingað
til að þrýsta á um eigin hagsmunamál.
Sumir kannski óprúttnir, sem vilja piata
valdamenn?
„Ja, eins og ég segi, hef ég aldrei staðið
neinn að þvi, nema kannski þessa ungu
menn, sem ég er þó ekkert að fullyrða um.
En mér er kunnugt um að byggðasjóður
hafði lánað þessum mönnum peninga út á
það sama skip, sem nú er haldið fram að
þeir hafi ekki átt. Þá hefur byggðasjóöur
lika verið „plataður”, þótt þeir vilji ekki
viðurkenna það.”
Verður að jalna sherðinguna
— Ef við förum inn á annað: þú sagðir i
margfrægu viðtali við Timann i vor, að það
væri ekki til eyrir i landinu til kauphækk-
ana. Svo gerist það skömmu siðar, að sam-
ið er um 4% grunnkaupshækkanir. Hvaöa
verkun hefur það — bæði fyrir þig sjálfan
og svo þjóðarbúið?
„Það virkar að sjálfsögðu þannig, eins og
komið er fram i tölum Þjóðhagsstofnunar,
að i staðinn fyrir 60% verðbólgu, sem er vit-
anlega allt of mikið, verðum við með
75—80% verðbólgu. Það þýðir svo að gripa
verður til miklu róttækari aðgerða, ef menn
vilja þá ekki bara gefast upp við að fást við
þennan verðbólguvanda. Vitanlega verkar
þetta neikvætt. Maður segir oft við sjálfan
sig sem svo, að þetta þýði ekkert, leyfum
þeim bara aö sullast áfram i 70—80% verð-
bólgu — sem hlýtur að leiða til stöðvunar.
Þá uppskerum við eflaust hrun verð-
bólgunnar um leið..”
— Hrynur þá allt?
„Já. Þá hrynur allt. Ef menn vilja ekki
trúa þvi að svona framkoma getur aldrei
leitt til kjarabóta... Þaðgetur ekki gert það.
Ég hef vitaskuld mikla samúð með þeim,
sem hafa lægstu launin, sex eða sjö þúsund
krónur á mánuði. Það lifir ekki nokkur
maður á þvi, það er ajveg ljóst. Ég hef hvað
eftir annað sagt, og segi enn, að við verðum
að finna einhverja leið til að hækka þau
laun. Niðurstaðan hefur hins vegar alltaf
orðið sú, að hækkanirnar hafa gengið upp i
gegnum kerfiö og þá fá þeir launahæstu
flestar krónur.
— Þið framsóknarmenn lögðuð fram til-
lögur i efnahagsmálum nú i sumar. Samt
bólar ekki á neinum aðgerðum...
„Ja, við lögðum fram tillögur 23. júli en
við viðurkennum að um ákaflega viðkvæm
mál er að ræða. Það verður ekki hlaupið i
aö skerða lifskjörin. Slika skerðingu verður
að jafna út. Ég hef aldrei ætlast til að menn
leystu þessi vandamál á einni nóttu eða fá-
einum dögum.
Hitt er svo staðreynd, að búið er að vinna
að þessum málum allt frá þvi i vor. Það
hafa gert menn á vegum rikisstjórnarinn-
ar, Þjóðhagsstofnunar, og innan stjórnar-
flokkanna. Málið liggur þvi i rauninni mjög
ljóst fyrir.”
— Ljóst fyrir hvaö þarf að gera?
„Mjög ljóst liggur fyrir hver staðan er og
ég held að út af fyrir sig sé enginn ágrein-
ingur um það. Þaö er þvi tvennt sem þarf
aö ákveða: i fyrsta lagi hvaða markmið
menn sætta sig við,og þau þurfa að vera
bæði um viðskiptahallann— sem er okkar
hættulegasta vandamál i dag, viö þolum
ekki viðskiptahalla þegar 20% af þjóðar-
tekjunum fara i að greiða erlendar skuldir
— svo þurfa menn að ákveða hvaða verð-
bólgustig menn vilja þola. Mjög liklegt er
aö einhverju verði að fórna þar ef á að
halda fullri atvinnu. Svo verða menn að
koma sér saman um leiöir. Þessa dagana
er verið aö samræma þær hugmyndir, sem
komið hafa frá okkur og hinum, sem aðild
eiga að rikisstjórninni. Ég er i sjálfu sér
sáttur við það ef niðurstaða liggur fyrir um
miðjan þennan mánuð.”
— En ef sú niðurstaða liggur ekki fyrir
þá. Er það mjög svekkjandi?
„Ég verö að sjálfsögðu fyrir vonbrigðum
og met þá hlutina i því ljósi. Auðvitað veld-
ur það vonbrigðum en maður er nú svo van-
ur þvi i pólitikinni.”
Önnur slörl miklu skemmlílri
— Hvort er þá gaman eð svekkjandi að
vera ráðherra?
Nú, um þetta starf sem slikt hvort það sé
skemmtilegt eöa valdi vonbrigöum þá vil
ég svara þvi aö önnur störf eru miklu
skemmtilegri og miklu slður svekkjandi.
Hins vegar er margt i stjórnmálum, sem ég
hef haft ánægju af — til dæmis að kynnast
fólki. Ég hef haft mjög gaman af þvi að
kynnast fólki á Vestfjörðum, mönnum sem
búa við allt aðrar aðstæður en ég hef kynnst
sem Reykvikingur. Mjög fróðlegt. Vitan-
lega eru tvær hliðar á pólitik.”
— Það má segja aö þú sért fæddur inn i
pólitik. Faðir þinn, Hermann Jónasson, var
foringi i Framsóknarflokknum og ráð-
herra. Megum við þá búast við að börnin
þin taki við af þér?
„Það vona ég ekki. Hann lagði aldrei að
mér að fara i stjórnmál og ég sagöi honum
þegar ég var i menntaskóla, að ég ætlaði að
gerast verkfræðingur til að tryggja það að
ég færi aldrei i pólitik þvi mér sýndust helst
lögfræðingar þar. Svo gerðist ég verkfræð-
ingur og likaði það starf mjög vel .:. en hér
er ég nú samt i dag.”
ég baröist sem mest i þvi að Flugleiðir
fengju mikla aðstoð til að félagið gæti hald-
iö áfram Atlantshafsfluginu. Það gerði ég
þrátt fyrir aö mér yröi ljóst fljótlega að
viða var og er pottur brotinn i rekstri þess
félags og margt sem þyrfti að laga. Margt
hefur lagast — til dæmis samskipti starfs-
fólks og stjórnenda. Sannast sagna var
sorglegt að koma inn i þau mál á þessum
tima.
flokksbræður og greiöasemi
Nú, ég veit ekki við hverja þú átt þegar
þú talar um að ég troði fólki um tær...
kannski Steindórsmenn? Mér var engin
ánægja i þvi aö standa i málaferlum viö þá.
Ég gat hreinlega ekki annað, sannfæringar
minnar vegna, þegar ég hafði legið yfir lög-
um og greinargerðum með lögunum — þar
segir svo skýrt og skorinort, að atvinnuleyfi
skuli ekki ganga kaupum og sölum og að
samgönguráðuneytið skuli setja reglur sem