Helgarpósturinn - 30.05.1985, Blaðsíða 6

INNLEND YFIRSYN
a Bændur telja að hin nýja
landbúnaðarstefna
stjórnarinnar sé árás á
samvinnufélögin og ótt-
ast of mikla valdatil-
færslu frá búnaðarfé-
lögunum yfir til ráð-
herra.
f Framsóknarþingmenn
fastir fyrir.
Landbúnaðarsullumbull?
Framsóknarflokkurinn fer nú fyrir breyt-
ingum í landbúnaðarmálum. Samstarfið við
Sjálfstæðisflokkinn hefur alið af sér
gjörbreytta landbúnaðarstefnu sem hefur
litið dagsins ljós í nýju stjórnarfrumvarpi um
framleiðsluráð sem nú liggur fyrir þingi.
Þingflokkur Framsóknarmanna hefur semsé
komist að samkomulagi við sjálf-
stæðismenn, en aftur á móti virðist frum-
varpið valda meiri háttar ágreiningi í
Framsóknarflokknum sjálfum. Svo er aftur
spurning hvort hann kristallast í hinum
margþvælda frasa: dreifbýli — þéttbýli, hvort
þetta auki miðstýringu þéttbýlisins á
dreifbýlinu.
Þingmenn Framsóknar virðast ánægðir
með frumvarpið. Þannig sagði Gudmundur
Bjarnason, ritari Framsóknarflokksins, í
samtali við HP: „Mér sýnist ástandið í
iandbúnaðarmáium í dag vera þannig að
nauðsynlegt sé að taka á ýmsum málum,
bæði hvað varðar stjórnun og framleiðslu,
sem þetta frumvarp gerir. Fyrir nokkrum
árum var samþykkt ákveðið kvótakerfi í
landbúnaðinum sem hefur ekki virkað nógu
vel. Þess vegna sýnist mér að nauðsynlegt sé
að taka enn ákveðnar á þeim málum. Þarna
er ákvæði um svokallaðan svæðakvóta sem
ég held að sé spor í rétta átt, að úthluta
svæðum ákveðið framleiðslumagn. Það er
þá ekki miðstýring, þá er verið að setja vald
heim í héruð, en þar verða menn þá að vera
reiðubúnir til að axla þá ábyrgð."
í sama streng tóku þeir Páll Pétursson,
formaður þingflokks Framsóknar, og Finnur
/ngólfsson, formaður Sambands ungra
framsóknarmanna og aðstoðarmaður sjáv-
arútvegsráðherra. Finnur sagði ennfremur í
samtali við HP: „Bændur hafa t.d. deilt um
að verið sé að taka valdið frá hags-
munasamtökunum yfir til ráðuneytis um
ákvörðun á framleiðslumagni. Ég er ein-
dreginn stuðningsmaður þess að það sé gert.
Síðan er það í höndum ráðherra hverju sinni
hversu mikið samráð hann vill hafa við
hagsmunasamtökin. í því kvótakerfi sem nú
er við lýði er alltof mikil eftirgjöf. En við
höfum ekki látið undan í sjávarútveginum.
Þar voru settar ákveðnar reglur sem
forsendur kvótastækkunar og eftir þeim er
stranglega farið.“
Já, það er óhætt að segja að bændur séu
uggandi um sinn hag. Þeir óttast aðallega að
völdin færist frá búnaðarfélögunum til
landbúnaðarráðu neytisins. Stéttarsamband
bænda efndi til aukaþings um leið og
frumvarpið var tilbúið frá stjórnarflokkun-
um og samþykkti harða gagnrýni á það.
Bændur víða um land hafa líka mótmælt þvi
harðlega, t.d. í Austur-Húnavatnssýslu.
Valdimar Gudmannsson bóndi að Bakkakoti
í Húnavatnssýslu komst svo að orði í samtali
við HP: „Við erum hræddir við frjálsræðið
sem frumvarpið felur í sér. Samkvæmt því
getur hver sem er komið sér upp
sláturhúsum, mjólkurbúum og fleiru sem
getur riðlað öllu okkar skipulagi. Þetta
frumvarp er að hluta til árás á
samvinnufélögin í landinu." Um fyrirhugað
vald ráðherra sagði Valdimar ennfremur:
„Ekki vildi ég búa við landbúnaðarráðherra
úr Alþýðuflokki sem hefði slík völd.“
Snorri Þorvaldsson bóndi á Akurey II
skammt frá Hvolsvelli tók í sama streng í
samtali við HP: „Menn eru hræddir við
frjálsræðið, það eru peningamenn sem hafa
áhuga á að eyðileggja samvinnufyrirtæki
bænda." Og enn annar bóndi sem HP hafði
samband við gekk svo langt að kalla
frumvarpið „frjálshyggjufrumvarp".
Finnur Ingólfsson taldi að þarna hefði
klárlega myndast ákveðin togstreita á milli
dreifbýlis og þéttbýiis, þótt hann gæti ekki
séð að frumvarpið um framleiðsluráð fæli
beinlínis í sér þéttbýlissjónarmið. En hann
taldi að gagnrýni bændanna væri ekki alltaf
nægilega vel grunduð. „Mér virðist af
sumum mótmælanna að aðstandendur
þeirra geti varla hafa lesið frumvarpið. Mikið
af mótmælunum var komið áður en búið var
að senda þetta til allra bænda í landinu,"
sagði hann í samtali við blaðið.
Bændur eru hvað sem öðru líður uggandi
um sinn hag, finnst að Steingrímur
forsætisráðherra hafa gengið einum of langt
til samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn í
landbúnaðarmálum. Sumir áttu bágt með að
trúa því að dreifbýlisþingmenn Fram-
eftir Jóhönnu Sveinsdóttur
sóknarfiokksins væru ánægðir með frum-
varpið.
En þeir þingmenn Framsóknar sem HP
hafði samband við létu ekki annað í ljós. „Ég
kannast ekki við neina togstreitu í þingflokki
framsóknarmanna," sagði Páll Pétursson.
„Vissulega hef ég verið ósammála Steingrími
um ýmsa hluti. En mér finnst mjög gott að
vinna með Steingrími og ég held að hann sé
ekkert einmana í sinni pólitík. Við eigum við
ýmsan vanda að stríða og eðlilegt að menn
leiti kannski ólíkra lausna og verði ekki alltaf
sammála."
Stjórnarflokkunum þykir sem kvótakerfið
hafi reynst vel í sjávarútveginum, þar er
öllum málum miðstýrt af ráðherra. Ef til vill
hafa menn haft það í huga við mótun
frumvarpsins um framleiðsluráð landbún-
aðarins. Fljótt á litið virðist það hálfgert
sullumbull: sambland af miðstýringu ríkis-
valdsins og galopnum einkarekstri.
Nú er frumvarp þetta í nefnd og nokkuð
ljóst að það verður ekki samþykkt á þessu
þingi sem nú er að líða undir lok. Bændur
munu halda ótrauðir áfram að gagnrýna
frumvarpið því „við erum hræddir um að
frumvarpið taki of mikið mið af framboði og
eftirspurn, einkanlega vegna þess að
niðurgreiðslur fara dvínandi og því er hætt
við að verðsveiflur á landbúnaðarvörum
verði allt of miklar. Það er ekki einungis
mjög óhagkvæmt fyrir bændur heldur
einnig fyrir neytendur, eins og Snorri Þor-
valdsson komst að orði í samtali sínu við
blaðið.
En hvað svo sem líður yfirlýsingum sumra
dreifbýlisþingmanna Framsóknar um
stuðning við breytta stefnu í landbún-
aðarmálum má telja fullvíst, að mótmæli
bænda eigi eftir að dynja á þeim. Og ef þessi
mótmælaalda á enn eftir að vaxa er „gefið
mál, að hún á eftir að hafa áhrif inn í
þingflokk Framsóknar," eins og einn
heimildamanna blaðsins staðhæfði.
ERLEND YFIRSYN
Á sjöunda tímanum að morgni fyrra
sunnudags réðust fimm vopnaðir menn úr
Amal, liði shiíta í Líbanon, inn í flóttamanna-
búðir Palestínumanna, Sabra að nafni, og
höfðu palestínskan pilt á brott með sér.
Nokkru síðar komu þeir aftur með piltinn, og
var þá ljóst að honum hafði verið misþyrmt.
Varð það til þess að palestínskur varðmaður
skaut einn af fimmmenningunum úr Amal til
bana.
Þessi atburður var upphaf bardaga sem
síðan hafa staðið nær látlaust í suðurhverf-
um Beirut, höfuðborgar Líbanons. Borgar-
hlutinn er að mestu byggður shiítum, en þar
standa einnig þrennar flóttamannabúðir
Palestínumanna, auk Sabra nefnast þær
Chatila og Bourj Barajneh. Talið er að í þess-
um þrennum búðum hafist við um 120.000
manns.
Eftir tíu daga atlögu Amal að flóttamanna-
búðunum, verjast Palestínumenn í þeim öll-
um enn af hörku. í fyrradag megnuðu verj-
endur Sabra að ná aftur nokkrum stöðvum
af Amal í gagnsókn. Voru þá fjórir dagar
liðnir, frá því forusta shiíta tilkynnti að Amal
hefði náð bæði Sabra og Chatila á sitt vald.
Nabib Berri, leiðtogi líbanskra shiíta og yf-
irmaður Amal, hefur lýst yfir að markmið
sinna manna sé að hindra að Palestínumenn
geti dreift sér frá Beirut til suðurhéraða Líb-
anons, en þar tekur Amal nú við yfirráðum
víðast hvar jafnóðum og ísraelsher hörfar.
Jasser Arafat, yfirmaður PLO, Frelsissam-
taka Palestínumanna, sakar Berri um að
heyja útrýmingarstríð gegn Palestínumönn-
um í samráði við Sýrlendinga og ísraels-
menn. í upphafi átakanna lýsti Sýrlands-
stjórn yfir, að leiðin til að stöðva bardaga um
flóttamannabúðirnar væri að Palestínu-
menn á hennar snærum tækju við yfirráðum
í búðunum af fylgismönnum PLO.
Raunin hefur orðið sú, að atlaga Amal að
flóttamannabúðunum hefur sameinað þorra
Palestínumanna í Líbanon á ný, undir fána
PLO og forustu Jassers Arafats. Palestínu-
menn sem gengið höfðu í sveitir á mála hjá
Sýrlendingum, koma til flóttamannabúð-
anna með vopn sín til að taka þátt í viðureign
sem þeir líta á sem baráttu allra Palestínu-
manna fyrir tilveru sinni. í hæðum á valdi
eftir Magnús Torfa Ólafsson
Þeir sem gengið höfðu til
liðs við Sýrlendinga standa
nú með Arafat
Atlagan að flóttamannabúðum
þjappar Palestínumönnum saman
drúsa hafa palestínskar sveitir yfir að ráða
eldflaugavörpum og fallbyssum, sem Sýr-
lendingar fengu þeim í hendur. Undanfarna
daga hefur þessum vopnum verið beitt til
árása á borgarhverfi shiíta, til að liðsinna um-
setnum sveitum PLO í flóttamannabúðun-
um. Fulltrúi PLO í London komst svo að orði
í fyrradag: „Nú sjá allir, að Sýrlendingar eru
ekki aðeins á móti PLO undir núverandi for-
ustu, þeir eru andsnúnir málstað Palestínu-
manna."
Það sem mestu skiptir fyrir stöðu Palest-
inumanna í Líbanon til langframa, er að
komið hefur á daginn að þeir standa ekki
einir uppi í landinu. Drúsar, sem til skamms
tíma voru vopnabræður shiíta í valdabarátt-
unni í landinu, hafa snúist á sveif með PLO,
og sama máli gegnir um súnnía, en Amal
hefur á síðustu vikum þrengt mjög hlut
þeirra í Vestur-Beirut og gersigrað Mara-
bitoun, vopnaðar sveitir súnnía.
I atlögunni að flóttamannabúðunum hefur
Amal notið fulltingis 6. stórfylkis líbanska
hersins, sem skipað er shiítum. Það hefur
beitt skriðdrekum sínum og stórskotaliði, en
þrátt fyrir það hafa Palestínumenn þraukað
í smærri búðunum, Sabra og Chatila. Það
bendir til að shiítum sé um megn að yfirbuga
vörnina í Bourj Barajneh, sem eru lang-
stærstar búðanna og best víggirtar. Verður
því ekki annað séð, en að þessari lotu í marg-
hliða borgarastyrjöld í Líbanon ljúki eins og
öðrum með völtu valdajafnvægi á takmörk-
uðu svæði að loknu hryllilegu blóðbaði.
Uppúr gæti soðið á ný, hvenær sem síbreyti-
leg bandalög stríðandi fylkinga gefa ein-
hverjum aðila færi á að hefna fyrri harma og
þykjast rétta sinn hlut, því í áratugs bræðra-
vígum hafa allir trúflokkar og valdahópar í
Líbanon beðið afhroð.
Stríðsmenn Amal hafa meinað frétta-
mönnum, svo og Rauða krossi og öðrum
líknarsveitum, aðgang að búðum Palestínu-
manna, frá því bardaginn um þær hófst. Fólk
sem sloppið hefur af vígvellinum skýrir frá
hryðjuverkum. Á fimmta tug særðra Palest-
ínumanna í sjúkraskýli voru skotnir og líkun-
um varpað í skurð. Hjúkrunarkona sem
reyndi að vernda særða var rekin í gegn með
byssusting. Hefndarmorð lét ekki á sér
standa, á sjúkrahúsi í Vestur-Beirut vann
grímuklædd sveit á tólf særðum shiítum.
Fréttamenn breska útvarpsins BBC, sem
verið hafa ótrauðastir í Beirut eins og víðar
að færa umheiminum fréttir af voveiflegum
atburðum, eru farnir úr landi. Eftir að þeim
var hótað lífláti héldu þeir áfram að greina
frá aðförum Amal.
Ýmsir aðilar leitast við að hafa milligöngu
um vopnahlé. Skýrt hefur verið frá í Líbanon
að Sýrlandsstjórn hafi lagt til að vopnahlé
taki gildi, Palestínumenn afhendi 6. stórfylki
Líbanonshers vopn sín og það taki við gæslu
í flóttamannabúðunum. Amal er samþykkt
þessum kostum, enda fælist í þeim uppgjöf
Palestínumanna, þar sem stórfylkið hefur
tekið þátt í umsátinni.
Forusta PLO lagði til í fyrradag, að friðar-
gerð yrði með þeim hætti, að eftir vopnahlé
tæki stjórnarnefnd skipuð sameiginlega af
forustumönnum þriggja helstu íslömsku trú-
flokkanna, súnníta, shiíta og drúsa, við yfir-
umsjón með flóttamannabúðunum, þar sem
stríðsmenn Palestínumanna héldu vopnum
sínum og sæju um gæsiu.
Svo er komið að áhrifamenn í Líbanon eru
teknir að skora á Sýrlandsstjórn að láta her
sinn hernema landið allt til að skakka leik
stríðandi fylkinga. Þar er fremstur í flokki
Súleiman Franjieh, leiðtogi kristinna maron-
íta í norðurhéruðunum og fyrrum forseti.
Ekki verður þess vart að Assad Sýrlandsfor-
seta þyki fýsilegt að hætta her sínum lengra
út í kviksyndið í Líbanon. Hann kýs að halda
við lýði máttlausri stjórn Amins Gemayels
forseta, fulltrúa erfðafénda Franjieh í hópi
maroníta. Þegar síðast fréttist var Gemayel
væntanlegur eina ferðina enn til Damaskus
á fund Assads.
Sýrlandsforseti virðist gera sér vonir um
að ná úrslitaáhrifum í sameinuðu Líbanon,
þegar innanlandsátökin þar hafa runnið sitt
skeið að því marki, að stríðsþreyta færi hon-
um öll spil á hendi. Skipting landsins eftir
trúflokkum kemur líka til greina, en marka-
línur yrðu seint dregnar með samkomulagi,
svo af gæti hiotist framlenging ófriðarins í
nýrri mynd.
6 HELGARPÓSTURINN