Helgarpósturinn - 08.01.1987, Síða 24

Hetjuímyndin
er eitt umfjöllunarefna Rauöhœröa riddarans
sem Leikfélag Akureyrar frumsýnir á föstu-
dagskvöld, slungið verðlaunaverk eftir Banda-
ríkjamanninn Mark Medoff.
Leikfélag Akureyrar frumsýnir
nœstkomandi föstudagskuöld
bandaríska leikverkiö Hvenœr kem-
uröu aftur rauöhœrði riddari? Höf-
undur verksins er Mark Medoff, sem
meðal annars er þekktur hérlendis
af verki sínu Guö gafmér eyra, sem
Þorsteinn Gunnarsson setti upp hjá
Iðnó fyrir fáeinum misserum.
Pétur Einarsson er leikstjórinn
nyrðra á nýju ári: „Medoff er af
þeirri kynslóð bandarískra karl-
Pétur: „Leikhús gefur lifandi samband
þar sem fleira kemur til en augu og eyru."
Smartmynd.
manna sem börðust í Víetnam.
Hann segir sjálfur — ennþá — að
byssan sé ímynd samfélagsins. Byss-
an er greinileg í langflestum verka
hans. Og hún er það svo sannarlega
í Rauðhærða riddaranum" segir
Pétur.
Þetta er raunsætt verk. Það gerist
fast að 70 á gömlum skyndibitastað
(diner), þessum með löngu barborð-
in og glansið í bak sem óðum eru að
hverfa. Verkinu hefur einmitt verið
líkt við tvö önnur þekkt dinerverk,
The Iceman Cometh eftir Eugene
O'Neil og Petrified Forest eftir
Robert E. Sherwood.
Pétur segir verkið fást fyrst og
fremst við hetjuímyndina; draum-
inn og veruleikann sem togast á í
manninum. Medoff skrifi þetta ekki
í klassískum vandamálastíl, heldur
láti hann áhorfendum eftir sinn eig-
in skilning á persónu og inntaki án
þess að vera að skýra allt sjálfur út
til hlítar.
Leikhússtjórinn á Akureyri fer þá
leið í uppsetningu Riddarans að færa
sviðið eins nærri áhorfendum og
unnt er. Leikmyndin er skökk hjá
Erni Inga og til dæmis stingst eitt
horn hennar fram í sal. Leikurinn
gerist í návígi við samkomuhúsgest-
ina: „Það dásamlega við leikhús er
að það gefur miklu fyllri upplifun en
til dæmis sjónvarp. Það gefur lifandi
Höfundurinn
Nafn: Mark Medoff.
Fœddur. 18. mars 1940 í Mt.
Carmel, lllinois.
Heimili: Albuquerque, New
Mexico.
Heimilishagir: Kvæntur Stephanie
Medoff, 2 dætur.
Nám: MA, gráða í enskum bók-
menntum og leikhúsfræðum frá
Miami-háskóla og Stanford-há-
skóla í Kaiiforníu.
Störf: Lengst af prófessorsstaða í
ensku við ríkisháskólann í New
Mexico og síðar fastráðið leik-
skáld og forstöðumaður leiklistar-
deildar sama skóla.
Verk: Hóf leikritun á seinni hluta
sjöunda áratugar. Á að baki nokk-
uð á annan tug sviðsverka, þar af
teljast þau frægari vera When 'you
comin' back red rider (1973) og
Children of a lesser God (1980).
Leikstjórn og leikur: Hefur fært
upp all mörg verka sinna og leikið
að minnsta kosti í einu þeirra,
fyrstu uppfærslu á Red rider (sem
Teddý) og fékk leikverðlaun fyrir.
Verðlaun: Fyrir Red rider m.a.
Dramadesk-verðlaunin, Obie-
verðlaunin, Joseph Jefferson-
verðiaunin og Guggenheim-styrk.
Sýningar á Islandi: Guð gaf mér
eyra (Children of a lesser God) í
Iðnó 1984, Þorsteinn Gunnarsson
leikstýrði. Hvenær kemurðu aftur
rauðhærði riddari? (When ’you
comin’ back red rider?) í Nem-
endaleikhúsinu 1986, Stefán Bald-
ursson leikstýrði.
Atriði úr uppfærslu Réturs Einarssonar á Rauðhærða riddaranum á Akureyri.
samband þar sem fleira kemur til en
augu og eyru."
Er þetta ekki full bandarískt verk
fyrir okkur, spyr ég Pétur sem svarar
strax: ,,Jú, og í rauninni var ég pínu-
lítið nervös við það í fyrstu. En verk-
ið er aðgengilegt fyrir okkur, sem
kemur til af því hvað íslendingar
þekkja orðið vel til bandarísks þjóð-
lífs.” Ög plottið? „Ungur maður sem
tekur allt í einu að halda gestum
dinersins í gíslingu. Hann flettir
skelinni ofan af þeim.“
Auk þeirra sem nefndir hafa verið
koma nálægt sýningunni Stefán
Baldursson sem þýddi verkið,
Ingvar Björnsson sem lýsir það,
Freygerður Magnúsdóttir búninga-
hönnuður og leikararnir lnga Hild-
ur Haraldsdóttir, Skúli Gautason,
Marinó Þorsteinsson, Þráinn Karls-
son, María Árnadóttir, Einar Jón
Briem, Guðjón Pedersen og Guðrún
Marinósdóttir.
-SER.
Inga Hildur
Haraldsdóttir leikur þjónustustúlk-
una Angel í Rauðhærða riddaran-
um á Akureyri og á það sammerkt
með öðrum ungum leikara nyrðra,
Skúla Gautasyni, að hafa leikið
sömu persónu þegar verkið var sett
upp hjá Nemendaleikhúsinu á út-
mánuðum í fyrra: „Mér finnst Angel
ekkert hafa breyst þó mótleikararn-
ir í öðrum persónum verksins séu
aðrir núna, nema Skúli. Hún bregst
kannski eilítið öðruvísi við — og
framgangur hennar hefur eitthvað
breyst, enda nýr leikstjóri kominn til
sögunnar. Annars er ég varla dóm-
bær á þetta sjálf, komin í nokkra
hringi með þetta.” Inga Hildur segir
að verkið sé „fjandi vel skrifað.
Medoff stefnir þarna saman gjöró-
líku fólki...” Og það sem hafi stuðað
hana mest: „Hvað það sem gerist
þróast lygilega, en er samt sennilegt
þegar allt kemur til alls.“
Stefán
Baldursson leikstýrði fyrri upp-
færslu Riddarans á íslandi, hjá Nem-
endaleikhúsinu síðasta vetur. Hon-
um finnst þetta verk vera kaldrana-
legt og afar nærgöngult. Og segir
ennfremur í stuttu máli við HP:
„Riddarinn býður af sér sanna og
sterka stemmningu. Og persónur.
Þetta er gott leikhúsverk.”
Medoff og
riddarinn
„Ég ólst upp á fimmta áratug ald-
arinnar á meðan heimurinn var
nokkurnveginn í lagi. Svo kom
Víetnam-stríðið. Ég hataði það stríð
af ástríðu. Það kom mér í vanda í há-
skólanum af því ég tók að mótmæla
því kröftuglega í kennslustundum
mínum. Tveir samkennarar mínir
kröfðust þess að ég yrði rekinn fyrir
þær sakir að kenna nemendum
mínum marxískan hugsunarhátt.
Ég fann þennan Teddý í verkinu
þegar ég var þrítugur, en þá upp-
götvaði ég að hin umdeilda herferð
þeirra Kennedys og Johnsons var
tilgangslaus. Kosning Nixons í emb-
ætti forseta nokkru síðar færði okk-
ur þriðja fals-messíasinn — mesta
öfuguggann. I rauðhærða riddaran-
um er ég sjálfur tvær persónur. Ungi
maðurinn sem enn vill eitthvað. Og
hinn sem brátt hefur kvatt allt og
alla. Einhvernveginn þannig sé ég
sjálfan mig.“
LEIKHÚSheimurinn er gjarnan
undraverður. Og svo er á Islandi
sem annarsstaðar í veröldinni þar
sem leikur er færður á svið. Núna er
þetta til dæmis svona hér heima:
Leikfélag Reykjavíkur sem á að sjálf-
sögðu í samkeppni um áhorfendur
við Þjóðleikhúsið og öfugt sýnir nú
Dag vonar í uppsetningu Stefáns
Baldurssonar á sama tíma og verk
eiginkonu hans, Þórunnar Sigurð-
ardóttir er sýnt í Þjóðleikhúsinu.
Það heitir / Smásjá, í leikstjórn Þór-
halls Sigurðssonar. Það verk verður
varla hálfnað með sinn sýningar-
tíma þegar annar keppinautur um
leikhúsunnendur frumsýnir girni-
legt gaman (reyndar í sömu götu) og
er þar átt við Þrettándakvöld Shake-
speares hjá Nemendaleikhúsinu,
líka í leikstjórn Þórhalls Sigurðsson-
ar. Kjartan Ragnarsson leikstjóri
leggur svo af stað með Djöflaeyjuna
Einars Kárasonar í L.R.-Skemmunni
vestur í bæ um það leyti sem sýning-
um fer að fækka á Kaj Munk-verk\
konu hans, Guðrúnar Ásmundsdótt-
ur, í Hallgrímskirkju, en það var
sem kunnugt er frumsýnt um síð-
ustu helgi.
EKKI laust við að umsækjendur
um styrk úr 55 milljóna Kvikmynda-
sjóð séu farnir að dkyrrast. Uthlutun
fer fram núna um miðjan janúar og
nokkuð ljóst að núna sjáist lítið í þá
nefndarmennina Birgir Sigurðsson,
Knút Hallsson og Friðbert Pálsson í
umsóknarstaflanum, en hann telur
sjötíu beiðnir. Nú bregður svo við að
ekki einasta umsóknirnar eru fleiri
en áður, heldur hefur aldrei verið
beðið um eins ríkulega styrki fyrir
stök verkefni. Menn eru semsé farn-
ir að hugsa stórt, eða svona í réttu
hlutfalli við digran sjóðinn.
KVIKMYNDIR
Áströlsk kímni í sérflokki
Bíóhöllin: Crocodile Dundee
(Krókódíla Dundee).
■kir-k
Áströlsk. Árgerð 1986.
Framleiðandi: John Cornell.
Leikstjórn: Peter Faiman.
Handrit: Pau Hogan, Ken Shadie,
John Cornell.
Kvikmyndun: Russel Boyd.
Aðalhlutverk: Paul Hogan, Linda
Kozlowski. John Meillon, Steve
Rackman, David Bracks, Mark
Blum o.fl.
Aftur og enn hafa Ástralir tekið
kvikmyndaheiminn með trompi.
Crocodile Dundee er í dag í hópi
hlutfallslega söluhæstu kvik-
mynda vestanhafs á nýliðnu ári,
þó svo að hún hafi ekki verið
frumsýnd þar, fyrr en tiltölulega
langt var liðið fram á haust. Svip-
aða sögu er að segja af velgengni
hennar á breska markaðnum.
Linda Kozlowski leikur unga
bandaríska blaðakonu, Sue Charl-
ton, sem er aðalfréttaritari blaðs
síns í Ástralíu. Dag nokkurn berast
henni fregnir af manni, sem á að
hafa lent á milli skolta krókódíls í
óbyggðum landsins, komið hon-
um þó fyrir kattarnef, eftir að hafa
misst uppí hann aðra löppina og
skriðið síðan sem nemur fjórum
dagleiðum til byggða.
Þykir henni kauði að sjálfsögðu
forvitnilegt fréttaefni, og fer því á
stúfana til að freista þess að ná af
honum tali. Mick Dundee (Paul
Hogan) reynist að vísu enn jafn
tvífættur og hver annar meðal-
Ástrali, en Sue kemst jafnframt að
því um síðir, að þar með eru líka
upp talin þau atriði er sammerk
eru honum og okkur hinum með-
aljónunum. Hrífst hún svo mjög af
þessu óforbetranlega hreinskilna
náttúrubarni og ævintýramanni,
að hún býður honum með sér til
New York daginn sem hann tjáir
henni að hann hafi aldrei fæti sín-
um stigið inn fyrir borgarmörk
stærri byggðarkjarna en heima-
byggðarinnar, er telur aðeins
2—300 manns.
Lágstemmd áströlsk kímni í sér-
flokki. Paul Hogan (sem einnig átti
drjúgan þátt í handritsgerð þessa
hugljúfa ærslaleiks) er hreint út
óforbetranlegur í hlutverki hins
Ijúflynda krókódílabana og mynd-
vinnsla Russel Boyds (sem á liðn-
um árum hefur ekki átt svolítinn
þátt í hversu vel fjölda ástraiskra
kvikmynda hefur miðað á heims-
markaðnum) er að vanda bæði
markviss og handbragð hennar í
öllu tilliti svo dásamlega sér-ástr-
alskt, sem það frekast getur orðið,
hversu ameríkaniseruð sem
myndin annars kann að virðast í
fljótu bragði.
-Ó.A.
AIDA íslensku óperunnar verður
ekki frumsýnd næstkomandi föstu-
dagskvöld eins og hafði staðið til
mest allan æfingartímann. Frum-
sýningin hefur verið færð aftur um
viku, sem er að nokkru leyti sárt fyr-
ir unnendur Islensku óperunnar, því
föstudaginn 9. janúar á hún einmitt
fimm ára afmæli — og því var frum-
sýning þessarar stærstu uppfærslu
óperunnar miðuð við þann dag.
Bríet Héðinsdóttir leikstjóri verksins
lætur hinsvegar listrænar kröfur
ganga fyrir tilfinningaseminni — og
hyggst nota tímann sem gefst næstu
daga til að pússa uppfærsluna enn
fínna en orðið var. Fólk bíður
spenntara fyrir vikið.
24 HELGARPÓSTURINN