Alþýðublaðið - 18.03.1939, Page 1
ÁKSHATIÐ
Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur
er í kvöld kl. 8 í Iðnó.
RITSTJÓRI: P. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKUKINN
XX. ÁRGANGUR
LAUGARDAGINN 18. marz 1939.
65. TÖLUBLAÐ.
Alþ ýðuf lokksf élagar!
Kaupið ykkur aðgöngu-
miða að árshátíð Al-
þýðuflokksfélagsins, áð-
ur en það er um seinan.
Chamberlain forsætisráðherra og kona hans.
Hferju á áð svara
kr3fu Luft~Hansa
um lendingarstaðl ?
——------—
Engin pjðð heflr samninga
am flngferðir hér á landi.
“P REGNIRNAR um að
hingað sé von þýzkra
flugmanna á vegum þýzka
flugfélgsins Luft-Hansa mun
hafa komið flestum hér al-
gerlega á óvart. Þó mun öll-
um almenningi hafa komið
enn meira á óvart þær upp-
lýsingar forsætisráðherra,
að félag þetta teldi sig hafa
„beztu-kjara-rétt“ hér á
íandi fram á árið 1940 til
flugferða hér innanlands og
til útlanda, samkvæmt bréf-
úm frá 1931 eða 1932, er hér
var fyrst tilraunaflug á veg-
um hins svonefnda Flugfé-
Iags íslands, sem mun hafa
staðið í sambandi við Luft-
Hansa.
Að vísu ec það nú svo, að
hér á landi hefir ekkert erlent
félag nú rétt til neinnar flug-
starfsemi, nema Flugfélag Akur-
Reykiavik og Haínar-
firði.
A^þýðuflokksfé-
LAG Reykjavíkur
heldur aðalfund sinn á
mánudagskvöld kl. 8V2 í
Iðnó niðri. Fer þar fram
kosning stjórnar, samþykt
reikninga og fleira, sem
heyrir undir aðalfund.
Alþýðuflokksfélag Hafn
arfjarðar heldur almennan
félagsfund á morgun kl. 4
í Bæjarþingssalnum. Á
dagskrá fundarins eru fé-
lagsmál og umxæður um
stjórnmálaviðhorfið.
eyrar, sem hefir starfrækt ann-
að slagið s. 1. ár flugferðir en
þá nánast alveg áætlunariaust og
með ríkisstyrk og ber að líta
á slíkt sem tilraunaflug eingöngu
enda eigi um annað að ræða
enn.
Luft Hansa virðist bó ekki geta
átt hér nein réttindi samkvæmt
bréfinu frá 1932 þar sem ekkert
erlent félag hefir hér nú nein
réttindi til flugferða og „beztu
kjararéttur“ þess byggist vitan-
lega á því að alþingi og ríkis-
stjórn hafi leyft einhverju erlendu
félagi öðru slíkt leyfi hér.
Þær umræður, sem á sínum
tíma fóru fram um það, að am-
.eríska félagið „Imperial Air-
ways“ fengi réttindi til að hafa
hér viðkomu á tilraunaflugi „norð
urleiðina“ milli Evrópu og Am-
eríku báru aldrei neinn árangur
og því er ekki um að ræða að
það félag hafi hér nú nein rétt-
indi.
Er því nú svo ástatt að ekkert
erlent flugfélag hefir hér nein
réttindi og eins og nú er ástatt
í heiminum væri það ekki rétt
af alþingi og ríkisstjórn að veita
neinu félagi — frá hvaða er-
lendri þjóð sem væri — leyfi
til að reka héðan eða hingað
fiugferðir.
Vér verðum að hafa það hug-
fast, að Island er hlutlaust land
í ófriði, og að nú hvílir mikil
Úfriðarblika yfir Evrópu. Vérhöf-
um og dæmin fyrir oss um það,
að réttur smáþjóðanna er ekki
mikils metinn, ef stórþjóðunum
býður svo við að horfa, og ef
vér ieyfum hér einni þjóð lend-
ingarstaði og dvöl til tilrauna-
flugs getum vér tæpast bannað
það öðrum, ef um yrði sótt.
Það er því nánast móðgun við
Fih. á 4. síðu.
Choiberlaíi boðar í stórpólitlskri ræfto
stefosbreyti
t Mzkalaodl.
Ekkert mark framar takandi á yfirlýsingum Þýzkalands
Orðrémur um, að Anthony Eden, Winston ChurehlU og
Dnff Cooper taki sæti í brezku stjörninni næstu daga.
Frá réttaritari Alþýðublaðsins. K.HÖFN í morgun.
HAMBERLAIN forsætisráðherra Breta hélt stórpóli-
tíska ræðu í Birmingham í gærkveldi um samnings-
rof Hitlers gagnvart Tékkóslóvakíu, sem hafði inni að
halda þær alvarlegustu ásakanir, sem brezkur forsætis-
ráðherra hefir nokkru sinni á friðartímum borið fram gegn
stjórnarforseta eða þjóðhöfðingja erlends ríkis.
Hann sakaði Hitler um að hafa svikið loforð sín og
skuldbindingar og dró enga dul á það, að sá tími væri nú
á enda, að nokkur tæki mark á yfirlýsingum þýzku stjórr
arinnar.
Það er skoðun manna, að Chamberlain hafi með þess-
ari ræðu breytt algerlega uin stefnu gagnvart Þýzkalandi
og viljað gefa til kynna, að hann teldi allar tilraunir til frið-
samlegrar sambúðar og samninga við það vonlausar héðan
í frá. Og þess er getið til, að hann hafi, áður en hann hélt
ræðuna, fengið fullvissanir Bandaríkjanna og Sovét-Rúss-
lands um það, að þau myndu ekki sitja hjá, ef til ófriðar
kæmi.
Sterkur orðrómur gekk um það í London í gærkveldi,
eftir að Chamberlain hafði haldið ræðuna, að stórkostlegar
breytingar væru í aðsigi á brezku stjórninni í samræmi
við hina nýju stefnu, og myndu þeir Anthony Eden,
Winston Churchill og Duff-Cooper innan skamms taká
sæti í henni, en þeir hafa, eins og kunnugt er, innan
brezka íhaldsflokksins verið aðalandstæðingar allra sam-
komulagstilrauna við Hitler.
Ræða Chamberlains hefir vakið ógurlega reiði á
Þýzkalandi og það er jaínvel haft við orð í Berlín að slíta
öllu stjórnmálasambandi við England. Auk þess er sagt,
að Hitler sé stórmóðgaður yfir orðum, sem Duff-Cooper
lét falla í neðri málstofu enska þingsins í gær.
Henderson, sendiherra Breta í Berlín, hefir verið
kallaður til London til þess að gefa skýrslu um viðburði
síðustu daga. Það er talið mjög vafasamt, að hann fari
aftur til Þýzkalands.
Vér metum friðinn mikils en
frelsið þó meira en friðinn
Ræða Chamberlains í Birmingliam i gærkveidi.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
Chamberlain flutti ræðu sína
i ráðhúsinu í Birmingham og
hóf mál sitt kl. 7,15 eftir ís-
lenzkum tíma. Kvaðst hann
hafa ætlað að tala um atvinnu-
mál, fjármál og viðskiftamál,
en hinir ægilegu atburðir, sem
gerst hefðu í Evrópuí vikunni,
hefðu skákað þessum hlutum til
hliðar, og hann kvaðst finna
það á sér, að bæði þeir, sem við
væru staddir, og þeir, sem á
hann hlustuðu í útvarpinu, ætl-
uðust til þess, að heyra nokkuð
um afstöðu brezku stjórnarinn-
ar til þeirra mála.
Því næst sagði hann, að einn
hlutur vaeri viss — og hann
væri sá, að almenningsálítið 1
þessu landi og öðrum löndum
hefði fengið skarpara áfall, að
því er snerti viðhorfið til Þýzka
lands, en nokkru sinni áður, síð-
an núverandi stjóm í Þýzka-
landi komst til valda, og annað
væri víst: það væri ómögulegt
að sjá fyrir afleiðingar þessara
atbiu'ða.
£g trúði einlæglega yfir-
lýsingum Hitlers.
Þá rifjaði Chamberlain upp
ferðalög sín til Berchtesgaden
og Miinchen og gagnrýni þá, er
hann hefði sætt bæði í blöðum
og á þingi, þar sem ýmsir hefðu
látið í veðri vaka, að það væri
honum að kenna, hvert afhroð
Tékkóslóvakía beið í septem-
ber.
Hann kvaðst aldrei hafa
vænst þess að sleppa við gagn-
rýni, en vildi benda á það, að
enginn hefði gagnrýnt sig, þeg-
ar hann fór þessar ferðir. Hann
kvaðst aldrei hafa borið á móti
því, að árangurinn af þessum
ferðum hefði verið langt frá
því, sem hann heHSi óskað. Vlð-
fangsefni þau, sem hann hefði
átt við að etja, hefðu ekki verið
ný og það hefði átt að vera bú-
ið að leysa þau fyrir löngu, en
það hefði strandað á þröngsýni
og skilningsleysi stjómmála-
manna annara landa. „Þegar
ég kom að var þetta orðið eins
og hættulegur sjúkdómur, sem
lengi hefir verið vanræktur og
þar sem uppskurður einn kem-
ur nú að haldi. Eigi að síður
náði ég fyrsta takmarkinu með
íerðum mínum, friðinum í Ev-
rópu var bjargað — og ef ég
hefði ekki fairð þær, lægju nú
þúsundir af æskumönnum Ev-
rópu á vígvöllunum.“
Þá sagði Chamberlain að
honum hefði verið mjög hug-
leikið að komast að raun um
það, hvað Hitler hefði í hyggju
og að hve miklu leyti hann væri
fáanlegur til þess að hefja sam-
vinnu á þessum grundvelli.
Andrúmsloftið hefði verið langt
frá því að vera ákjóþanlegt,
vegna þess hve alt var komið á
odd í Tékkóslóvakíu, en Jbó
hefði sér fundist, að víðrarfP:
sínar við Hitler hefðu ekki ýffr-
ið með öllu árangurslausar.
„Og ég trúði einlæglega
þeirri yfirlýsingu hans, sS
þetta væri síðasta landakrafan.
sem hann myndi gera í Evrópu,
og að hann óskaði ekki að
brjóta undir Þýzkaland önnur
þjóðemi.“
Hitler hefðí staðfest þessi
ummæli sin síðar meir í ræð-
unni í Sportpalast og viðhaft
þau orð við Chamberlain, að
hann ábyrgðist þetta.
Særðar og vonsyikiii
eins og brezka gjððln 011.
Það var þess vegna engin
Frh. á 4. síðu
Bandarikta neita að við-
nrkenna innlimnn Tékké-
slévakin í Þjzkaland!
..—-.. 1
Barðorð opinber yfirlýsing í Washington.
LONDON í morgun. FÚ.
BANDARÍKJASJTÓRN gaf
í gærkveldi út harðorða
opinbera yfirlýsingu, þar sem
hún fordæmir algerlega atferli
Þýzkalands í Tékkóslóvakíu.
Yfirlýsingin var geíin út af Mr.
Summer Wells aðstoðarutan-
ríkismálaráðherra og með sam-
þykki Rooseveltas forseta.
í tilkynningunni segir á þessa
leið:
Stjórn Bandaríkýúnna, sem
grundvölluð er á viðurkenn-
ingu mannlegra réttinda og
mannlegs frelsis og starfar
samkvæmt meginreglu Iýðræð-
isins, getur ekki látið hjá líða
að fordæma þær ráðstafanir,
sem nú hafa leitt til þess, að
uni stundarsaldr hefir frelsi og
sjálfsforræði ifullvalda ríkis
verið afmáð. Er af þessu aug-
Ijóst, að ofsafengnar lögleysur
og gerræiðsfult ofbeldi ógna
allri menningu nútímans og
skipulagi.
í sambandi við orðin „urn
stimdarsakir“, sem stauda í yf-
irlýsingunni, gefur Sumner
Wells þær skýringar, að með
þeim sé átt við það, að Banda-
rfkin muni hvorki beint né ó-
beint viðurkenna innlimun
Tékkóslóvakíu í Þýzkaland.
Hann lét þess einnig g«tlð, að
vertð væri að fhuga, hvarníg
stjórnmálasambandi Baudarfkj
anna og Tékkóslóvakfu yrði
hagað í framtíðinni.
AMegastaræð
an síðan 1914.
Dmmæli hrezkra biaði
nm ræðn CbamberlaiHL
LONDON í morgun. FÚ.
"OREZK BLÖÐ skrifa mikið
A-* um ræðu Chamberlains í
gærkveldi og eru sammála um
það, að hann hafi talað af karl-
mennsku og festu. Mörg áf
blöðimum eru sammála um það,
að ummæli hans um nauðsyn
þess að koma á náinni samvinnu
milli Bretlands og annara rikja
til viðnáms gegn ofbeldinu hafi
verið merkasti hluti ræðunnar.
í þennan streng taka „Times“
og „Yorkshire Post.“ „Times“
bendir einnig á það, að það hafi
verið líkt Chamberlain að vera
fámáll og varfærinn á miðviku-
dag, en í gærkvöldi hafi hann
sýnt það til fulls, að hann
fyllsta þátt í vonbrigðum og
harmi þjóðarinnar yflr þeím at
Ftb. i 4v aSOa.