Tíminn - 09.09.1956, Blaðsíða 6

s
T í MI N N, sunnudaginn 9. september 1956.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
| Þórarinn Þórarinsson (áb.).
t Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
(! Eímar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
i> auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
}> Prentsmiðjan Edda h.f.
Mórí hefur jarmað
SÍÐAN ríkisstjórnin gaf
it bráðabirgðalögin um stöðv
itn verðlags og kaupgjalds,
hafa rithöfundar íhaldsblað
anna helzt minnt á menn,
sem vissu ekki sitt rjúkandi
ráð. Einn daginn hafa þeir
deilt á lögin á þeim grund-
velli, að þau væru ósann-
gjörn í garð bænda, en
næsta- dag hafa þeir snúið
við blaðinu og sagt, að
bændum væri tryggð betri
kjör en verkamönnum á
kostná'ð þeirra síðarnefndu-
Oft er því haldið fram, að
lögin séu bæði ranglát og
gagnlaus, en næsta dag er
kenningin svo orðin sú, að
verið sé áð framkvæma tillög
ur Sjálfstæðisflokksins!
Þannig er engin heil brú til í
þessum málflutningi íhalds-
blaðanna, heldur rekur sig
eitt á annars horn.
Eina ályktun er ótví-
:rætt hægt að draga af þess
um grautarlega málflutningi.
Hann lýsir mikilli gremju yf-
ir setningu bráðabirgðalag-
anna. Mikill vilji er þvi fyrir
hendi til þess að ófrægja
þau og torvelda framkvæmd
þeirra. En getuna vantar. Af
því stafar öll þessi grautar-
gerð.
krónunnar byrjaði fyrst fyrir
alvöru eftir að núv. foringj-
ar Sjálfstæðisflokksins hlutu
þátttöku í stjórn lanösins og
hefur aldrei verið stórfeldari
en þá sjö mánuði, sem þeir
fóru einir saman með stjórn
árið 1942. Á þeim stutta tíma
tvöfaldaðist dýrtíðin. Síðan
hefur ekki tekist að ráða nið-
urlögum hennar. Ástæðan er
ekki sízt sú, að verðbólgu-
braskarar Sjálfstæðisflokks-
ins hafa notað stjórnarað-
stöðu sína til að hindra sér-
hverja stöðvunartilraun, sem
hefur verið reynd.
Verðbólgubraskarar Sjálf-
stæðisflokksins sjá í hinum
nýju bráðabirgðalögum ein-
dregna viðleitni til að stöðva
verðbólguna. Þeir óttast, að
hún muni heppnast. Af því
stafar illskan, sem brýst út
í hinum ruglingslegu skrifum
Mbl. og Vísis. Þar gerist sama
sagan og þegar Móri jarm-
aði í þjófnum forðum daga.
Verðbólgubraskarar Sjálf-
Vtæðlsflokksins hafa reynt
að láta lita þannig út, að
þeir séu andvígir verðbólgu.
En Móri þeirra hefur sagt til
sín í hvert skipti, sem alvar-
legar tilraunir hafa verið
gerðar til að stöðva hana.
HIKLAUST má fullyrða,
að umrædd bráðabirgðalög
hafa hlotið skilning og undir
tektir alls þorra almennings.
Mönnum er ljóst, að kapp-
hlaupið milli verðlags og
kaupgjalds verður að stöðva.
Annars bíður hrun og frelsis
fcap framundan, eins og orð
ið hefur hjá þeim þjóðum,
sem hafa ekki náð taumhaldi
á fjármálum sínum. Erlendis
hafa bráðabirgðalögin líka
vakið athygli og þótt bera
vott um heilbrigða stefnu-
breytingu í augum þeirra, er
eitthvað hafa fylgst með fjár
málum íslendinga.
Hvers vegna geta þá að-
standendur Mbl. ekki unnt
ríkisstjórninni sannmælis
fyrir þessa ráðstöfun? Hvers
vegna reyna þeir þá að ó-
frægja hana og eyðileggja?
Er ofstæki þessara stjórnar-
andstæðinga alveg blint og
tillitslaust?
Svarið við þessum spurn-
ingum er ofúr einfalt og aug-
ljóst. Sjálfstæðisflokknum er
fyrst og fremst stjórnað af
fámennri kliku gróðamanna,
sem byggja gróðamöguleika
sína framar öðru á verð-
bólgu og verðrýrnun gjald-
rniðilsins. Áframhald verð-
oólgunnar er mesta hags-
munamál þeirra. Það er eng
n tilviljun, að verðrýrnun
FYRIR þá, sem eitthvað
þekkja til sögu Sjálfstæðis-
flokksins er þetta næsta aug
ljóst. Sú var að vísu tíðin,
að honum var aðallega stjórn
að af íhaldssömum atvinnu-
rekendum. En meö valdatöku
Ólafs Thors og Bjarna Bene-
diktssonar gerbreyttist þetta.
Skuldakóngar, verðbólgu-
braskarar og ævintýramenn
náðu forustunni. Flokkurinn
breyttist úr evrópískum í-
haldsflokki í suður-amerísk-
an íhaldsflokk. Spákaup-
mennska og valdabrask urðu
leiðarljós hans. Sívaxandi
verðbólga varð þaö takmark,
sem stefnt var að framar
öllu öðru. Það var mesti
gróðavegurinn fyrir skulda-
kónga, fasteignabraskara og
glingursala.
Þessvegna jarmar Móri nú
í dálkum Vísis og Mbl. í hvert
skipti, sem minnst er á nýju
bráðabirgðalögin. í hinum
tætingslegu reiðiskrifum þess
ara blaða birtist sektarjátn
ing þeirra, sem mestu ábyrgð
bera á verðbólgu undanfar-
inna ára og telja það sitt
mesta óhapp ,ef hún verður
stöðvuð. Vissulega ætti þetta
að hjálpa almenningi til að
gera sér ljóst, að hann á enga
samleið með verðbólgubrösk
urum Sjálfstæðisflokksins.
Dreífing atvinnntækjanna
í STEFNUSKRÁ banda-
„ags umbótaflokkanna, er
birt var fyrir kosningarnar,
því meðal annars lofað, að
„aflað skyldi nýrra atvinnu-
tækja, einkum til þeirra
staða, þar sem þau nú skort-
ir.“ Þá var því ennfremur lof
að í stefnuskránni, að „haft
skuli eftirlit með fjárfest-
ingu til að stuðla að jafn-
vægi milli landshluta."
í stefnuskrá Alþýðubanda-
bandalagsins voru gefin svip-
uð fyrirheit.
RÍKISSTJÓRNIN hefur
nú hafist handa um fram-
Jóhannes ÓSafsson:
Úr stuttrí
VEÐRIÐ var kyrrt og blítt þegar
vélin settist á flugvöllinn fyrir ut-
an Stavanger, skammt frá bænum
Sóla, sem Erlingur Skjálgsson
gerði frægan á sínum tíma.
Skömmu seinna var ekið til Stav-
angurs, sem er mikill útvegs- og
verksmiðjubær. Víxlast þar á breið
ar "götur og nýtízku verzlunarhús
og þröngar götur með gömlum
timburhúsum. Ferð minni var heií
ið til niðursuðuverksmiðju Bjell-
ands, eða réttara sagt: niðursuðu-
verksmiðjanna, því hann hefir ekki
minna en tíu að tölu. Rekur hann
þær allar með myndar- og snyrti-
brag. Niðursuðuvörur hans liafa
farið um alian heim, og hann hefir
átt sinn stóra hlut í því að gera
Stavanger að mestum niðursuðu-
bæ í Noregi.
Átti ég þess víða kost, að kynna
mér sérstaklega verksmiðjur, sem
framleiða umbúðir fyrir niðursuðu
og hafði Bjelland einnig verk-
smiðjur af því tagi. Varð ég þess
fljótt var, að það er margt, sem
við íslendingar getum lært af Norð
mönnum á því sviði, enda virðast
þeir eyða miklu fé í það, að ná
sem mestri tækni í öllu sem lýtur
að niðursuðunni. Þó fannst mér
fleira merkilegt en niðursuðan, og
þá ekki hvað sízt, hvernig fyrir-
komulagið var á fiskidreifingunni
innan bæjarins. Var fiskurinn
geymdur lifandi í kössum, sem
voru fullir af sjó, og átti húsmóð-
irin kost á því að fara með hann
spriklandi í pottinn.
STAVANGUR ber þó ekki aðeins
svip af að vera verksmiðjubær.
Eru þar einnig minningar liðinna
tíma og stórra andlegra afreka í
hávegum hafðar. Til dæmis er í
Sóla steindrangur mikill til minn-
ingar um Erling Skjálgsson, og
mitt á torginu í Stavangri gnæfir j
líkneski Kjellaiíds yfir mannfjöld-
anum. Þá getur enginn til Stavang!
urs komið, svo að holium verði!
ekki litið til dómkirkjunnar, eiftni
af elztu kirkjum landsins. Ekki
veit ég hvenær hún var byggð
fyrst, en að líkindum hefir hún
verið byggð í áföngum, og sagt var
mér að Magnús konungur lagabæt-
ir hefði látið byggja kórinn.
FRÁ STAVANGRI var ferðinni
heitið til Oslóar, og tók það ellefu
tíma í járnbrautarlest. Var sumar-
hitinn þar mikill, og kunni maður
því vel, þegar lestin öðru hvoru
fór í gegn um göng, sem grafin
eru gegnum fjöllin. Tók það firftm
tán mínútur að aka gegnum
stærstá fjallið. í Osló bjuggum við
á Hótel Bondeheinen, en það hótel
eiga bændafélög æskulýðshreyfing-
arinnar norsku. Hótelið er afar
snyrtilegt og ódýrt, liggur þó í
hjarta bæjarins. Þaðan fórum við
að skoða helztu staði borgarinnar,
og vakti þar margt eftirtekt, eink-
kvæmd þessara fyrirheita.
Eins og skýrt var frá í blað-
inu í gær, hefur stjórnin
skipað þriggja manna nefnd
til að gera tillögur um öflun
nýrra atvinnufyrirtækja og
dreifingu þeirra um leið.
Nefndin skal miða tillögur
sínar við „alhliða atvinnu-
uppbyggingu í landinu, eink-
um þó í þeim landsf jórðung-
um, sem nú eru verst á vegi
staddir í atvinnulegum efn-
um.“
HÉR er um byrjun að
ræða, sem væntanlega leiðir
til góðs árangurs. Það er mál,
sem óþarft er að rökstyðja,
að megináherzlu verður nú
að leggja á eflingu atvinnu-
veganna út um land, ef hæfi-
legt jafnvægi á áð haldast í
byggð þess. í því sambandi
hlýtur það m. a. að koma til
athugunar, að engar fjárfest
ingarhöpilur séu hafðar á
slíkum framkvæmdum í þeim
þremur landsfjórðungum,
sem nú eru verst settir í
þessum efnum.
um ráðhúsið og Vigelands-garður-
iniL Dvaldi ég í Vigelandsgarðin-
um nokkra hríð og þótti krafta-
verki næst, að einn maður hefði
getað skapað állt það, sem þar er
höggvið í granítbiörg eða úr gran-
ítsteini. Þegar Norðmenn skýrðu
mér frá því, að um 50 manns hefðu
unnið undir stjórn Vigelands aö
því að framkvæma hugmyftdir
hans, skyldi ég þetta þó betur.
Ráðhúsið er mikil bygging með
ililillilililillllillliiltiilillllllllllltlllllllliiiilllilliiiiiiiitll
- Fyni grein -
llllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!
tveimur fírköntuðúm turtium, sem
gnæfa yfir borgina. Aðalsalur ráð-
hússins er yfir 20 metra hár, og
hafa ýmsír holztu • listamenn Nor-
egs skreytt húsið meS höggmynd-
um og málverkum. Einkenniiegt
fannst méx- að í einum af sölunum,
sem almenningur mátti gaiiga um
og skoða, biðu nokkur brúðhjón í
fullum skrúða eftir að verða gef-
in sarnan í borgaralegt hjónaband.
Virtust þau ekkert feimin, og þó
gláptu gesth'nir öllu meira á þau
en hina skreyttu veggi hússins.
ÞEGAR TALI-D barst að fslandi,
varð maður þess fljótt var, að
Keflavíkurflugvoilurinn er einhver
frægasti flugvöllur heimsins. Og
virtust mér Norðmenn vfirleitt
skilja aðstöðu íslendinga vel og
ekkert hafa út á það að setja. þótt
þeir vildu búa einir í sínu landi.
Kom það víða fram, að við íslénd-
ingar eigum góða frændur, þar
sem Norðmenn eru. Til dæmis
í'æddu þeir mikíð um handritamál-
ið, og virtist einn íslendingur hafa
sérstaklega vakið áhuga þeirra fyr
ir málstað okkar, en það er Bjarni
M. Gíslason rithöfundur. Hafði
hann ferðast þar um lancbð og
haldið fyrirlestra, og var talsvert
skrifað um handritin og bók hans
meðan ég var staddur í Norogi.
Var ekki laust við, að sumum Norð
mannanna, sem ég átti tai við,
; þætti gaman að, hve vasklega hann
hefði stöðvað þann danska áróiíur,
sem vildi gera okkur íslendingá
að hálfgerðum sinnulausum ræfl-
um í sambandi við fornhelga fjár-
sjóði okkar, en Dani að bjárgvætt-
unurn og áhugamönnunum.
f
FRÁ OSLÓ var ekið til Gautahorg-
ar, og ferðuðumst við hjónin í stór
um áætlunarvagni, sem var útbú-
inn öllum nýtízku þægindum. Vagn
inum fylgdi sérstök bílfreyja, sem
skýrði farþegunum frá því heizta,
sem við sáum á leiðinni. Fannst
mér landslagið í Svíþjóð líkara
(Framhald á 8. síðu).
Gangsfétfárlausu göfurnar.
j ÉG SÉ ÞAÐ á blaðafregninn, að
• á síðasta bæjarstjórnarfundi í
I Reykjavík hefir verið hreyft móli,
sem í fljótu bragði virðist ekki
stórvægilegt, en mun þó vera
meiri slysavaldux- en menn gera
sér ljósí. Það eru gangstéttalausu
göturnar í bænum, en þær eru
ærið margar, og mörg nýleg, þétt
byggð hverfi með mikilli umferð,
eins og Hlíðai'hverfið, hafa að-
eifts slíkar götur. Á þessum göt-
um leggja menn bifreiðum sínum
jafnan alveg upp við húsagarðana
þar sem gangstéttir eiga að vera.
Gangandi fólk kemst ekki á milli
garðgrindanna og bílanna og verð
ur því að krækja fram á akbraut
ina. Verða menn þá að ganga ak-
brautina, eða vera sífellt að
lcrælcja fram fyrir bílana, en þeir
eru oftast mjög margir. Afleiðing
ilx verður sú að fólk gengur
fítiðja götuna, og börnin, sem ann
ars staðar ha’da sig á gangstétt-
um, eru þar á gangi eða að leik.
Mikll slysahæffa.
AF ÞESS.U ER að sjálfsögðu mjög
mikil slysahætta umfram það,
sern ev á fullgerðum gotum með |
gangstétturn. Nú er þnð svo, að í
gatnagerðin í Reykjavík er mjög j
hægfara og mun alls el:ki haldlð í
við stækkun bæjarins, stór hverfi
eru með ófullgerðum götum ára-
tugum saman. Hér þarf úrræða
við, og tillaga sú, sem Aiferð
Gíslason flutti á bæjarstjórnar-
fundi uni daginp, er spof í í-étta
átt, sé henni framfylgt. Hún var á
þá leið, að á ófuligerðum götum
í þéttbyggðum hverfum með mik-
illi umferð væru gangstéttir af-
markaður með raálúðum steinuni
og þannig frá þeim gengið, að
bifreiðum væri ekki hægt að alcá
inn fyrir þá. Þá yrði að leggjá
þeim utar, við hugsaða gangstétt
arbrún, en fólk hefði einnig í-
myndaöa gangstétt að ganga fyrir
innan og þyrfti ekki að ganga eft
ir akbrautinni, og þar gæfu börrí
einnig gengið og leikiö Sér. Þetta
er sem sé ekki svo lítið slysa-
varnamál, og þess munu dæmi
fleiri en eitt, að dauðaslys megi
rekja til ástandsins á þessum
gangstéttarlausu götum. Hér ætti
því að bregða skjótt við tll úr-
bóta.
i :
Veíui‘f”'s* *>!l0»n e'nsfSk.
VeDURBLÍSAN er alveg emstök
þessa dagam, sumarið æth? ekki
aS gera það éndasleppt við Sunn-
lendinga og gefur Norðlend'ngum
einnig góðan sumar&uka ti! upp-
bótsr ó hráslsgalegu miðs’imri.
Það er erfitt aS hugsa sér, að lið-
ið sé fast að h-usti, göriguv og
réttir á næstu eiktum og slátur-
tlð í bann veg’.nn að hefjast: Nú
er fóik alls staðar að bjástra í
görðum sínum, uppslceran er
sæmiieg hér sunnan lands að
minnsta kosti, þrátt fyrir frost-
nætur í ágúst. Um þessa helgi
verða vafalaust margir. í görðun-
um sínum hér umhverfis Reykja-
vik. Það er líka gott að fá sól-
skin og blíðan vind til aö þurrka
kartöflurnar. —Hárbarður