Tíminn - 09.09.1956, Blaðsíða 7

7
T f M I N N, sunnudaginn 9. september 195G.
|j§
h-i.
...*
1 '^á
■>s« fjjpfggnj
Flugbáturinn Hggur í grennd við klappirnar og bíður e;tir aðstoð úr landi, Farþegar viröa fyrir sér Angmags-
salikþorp, sem standur á klöppunum við sjóinn.
Stóra Iandið Eiríksey:
Angmagssalik, þorpið á klöppum við
sjóinn, er ná
Rauðmállið hús Með dönsku lagi eru ' éfti stepkasta einkenni byggðarínn
» , v ar.ut meo s]onum, þar sem kragi
aöaísvipmot byggoarmnar, en Ut með undiríendis fylgir fjörunní, eru
hréysi og tjöld. Þar hefst við far-
1 andfólkiS, sem færir sig tíl eftir
sjáiram dvelur íarandíóllc í tjaldum
Angmagssalik-þorp stendur
við utanverðan fjöroinn á sam-
nefndri eyju. Flugbátufinn
lendir innarlega á voginum,
sem er í rauninni sérstakur
fjörður, og siglir síðan upp
undir ldoppirnar, sem þorpið
stenduf á. Þaö er stafalogn.
Hafflöturinji.,er.„eins cg fægð
ur spegill, nema þar sem fer
bára undan kinnungi flugbáts
ins. Þegar komið er inn undir
land eru hreyflarnir stöðvað-
ir. og svo beðið aðstoðar úr
landi við að iengja landfestar.
Farþegar klifra upp úi stýfis-
klefa vélárihnar upp á þak,
stíga út á vængi og svipast
úm.
NýsfárSegir farkostir
Athyglin beinist íyrst að kajök-
unum, sem jíomnir eru á vettvang.
ýngir þiltar róa,» sumir hafa stút-
imgsþorsk á þilfari. Hafa augsvni-
lega undið upp færi og komið til
fundar við gestina þegar sást til
mannaferða. Þeir stara á farar-
fækið og farþega og áhöfn, sem
spígspora uni vængi flugbátsins,
pn við .horfum forvitnum augum
á þá. Báðum er nokkur nýlimda
að sjá farkost hins. Þegar vélbát-
yr úr landi keniur á vettvang til
að tengja landfestar, liverfa þeir
á brott, en þeir vita vel, að eftir
beim er tekið. Bátarnir geysast
áfram. Ræðari hertdir skutli lartgt
ffam fyrir bátihn, rær viðstöðu-
laust áfraih og sveiflar skufíinum
um borS aftur á árablaði. án þpss
að róðurinn truflist. Þa3 var fa!l-
egt handtak.
í vélbátnum, sem flytur ferðá-
lartga.í land er landstjórinn á Aust
ur-Grænlandi, virðulegur maður á
miðjum aldri. Hann heilsar "lug-
niönnunttm kunnuglega. Faxariiir
hafa komið hér fyrr. Síðast fluttu
þeir lækna og hjúkrunarlið, er in-
flúensufaraldurinn geisaði fyrr í
sumar.
Grænlenzk þorp með
dönskum svip
Á leiðinni til lands gefst tóm
til að athuga byggðina. Þorpið er
byggt á klöppum, sem rísa aflíð-
andi upp írá voginum. Undirlendi
er þar að kalla ekkert. Falleg berg
vatnsá 1‘ennur í gili í útjaðri þorps
ins og er háreist göngubrú yfir.
Húsin standa í óreglulegri þyrp-
ingu frá bryggjúnni og upp á hæð
ina. Há fjöll skýla voginum á
þrjá vegu og spegla kollinn í iogn-
kyrrum sjónum. í fjarska rísa
tindar Gunnbjarnarskerja í norð-
austri. Þessi byggð er öðruvísi en
í Kungmiut, sem við flugum yfir
á leiðinni frá Ikateq. Þar virtust
húsin lágreistir kofar. Þar búa
einkum Grænlendingar. í Ang-
veiðihorfum, atvinnu og árstíðum.
Á grænienzku iaiksviði
i Þegar maður býr sig til að stíga
á land í Angmagssalik, er bágt áð
t vera ekki leikari. Leiksviðið er
I bryggjuhausinn og stuttur bryggju
spotti, áhorfendasvæðið er uppfyll
ingin fyrir neSan húsin og það
er fullt hús. Margföld röð af glað-
legum og íorvitnislegum andlitum
starir á mann, þegar maður stíg-
ur upp á fjalirnar. Svona eru þá
þessir íslendingar, segja þeir sjálf
sagt á sinni annarlegu tungu, og
j hvessa augun á snjáðu khakifötin,
j sem þykja brúkleg við laxveiði í
I Aðaldal en eru vafasamari skrúði
|á fjölunum í Grænlandi. Og svo
' stíga þeir í land hver af öðrum,
' sumir í reiðbuxum og leðurstígvcl
um, aðrir í úlpum frá Heklu og
VÍR, með myndavélar í bak og
fyrir og úfið hár en bros á vör
því að þetta er skemmtilegur dag-
ur. Áhorfendur masa og stinga
saman nefjum, og maður íinnur á
sér, þótt maður skilji ekkert, að
hver maður fær sinn skammt, en
vafalaust er það allt græskulaust,
því að þessi góðlegu andlit leyna
engu illu. Grænlendingar eru sagð
ir ákafiega hjartagott fólk af þeim
sem þekkja þá vel.
inn og rakleitt upp á aðalstræti
þorpsins, þar sem landstjórahúsið
er á aðra hönd og kirkjan á hina,
og rauður dannebrog er við hún
og ber við bláan himinn, en bær-
ist eklci í logninu. Það er auðvitað
ekki lengi gert að skoða þennan
bæ. Þetta er ekki nema lítið fiski-
og veiðimannaþorp, í hrjóstrugu
en stórbrotnu umhverfi. Flestir :í-
búar eru Grænlendingar, en þarna
eru líka nokkrir danskir embættis-
menn, læknar, hjúkrunarfólk, verzl
unarmenn, kennarar og nokkrir
fleiri. Snoturt skólahús er í þorp-
inu og lítil telpa stendur úti fyrir
dyrum með svart reikningsspjald
í hendinni og lít.ið samlagningar-
dæmi skrifað á það. Þrír strákar
eru á leið úr skóla með bækur
undir hendi. Þetta vir'ðist vera
smábarnaskóli, sem byrjar fyrr on
hinn venjulegi skóli, eins og hjá
okkur. Uppi á hæðinni eru Ðanir
að.reisa nýjan spítala með 25 rúm
um. Heilbrígöismálin qru r.tævsta
vandamál Grænlendinga í dag.
Gamii söítálinn er enn í noíkun og
er hröriegur hjallur og vitnar urn
að of seínt hefir veríð hafizt handa
uffl úrbætur. En nýi spítalinn cr
gerður af góðum efnum og :neð
tilliti til bessa mikla vandamáls.
Þar skortir ekkert sögðu kunnáttu
menn, sem þangað fóru, og hann
er senn tilbúinn. Verzlun er í
miðju þorpi, búð eins og tíðkaðist
í þorpum hér fyrir nokkrum ára-
tugum, og með henni búðasetu-
menn, sem ekkert erindi eiga
nema teyga ilminn af útlendu vör
unum og horfa á nágrannann
verzla. Þar fæst ekkert nema lífs-
nauðsynjar.
Upp í þorpiö
Danskir íbúar taka vel á móti
gestunum og yfir glasi af ósvikn-
um túborgbjór segir glaðlegur
Dani, sem dvalið hefir á íslandi,
frá lífinu í Angmagssalik í milli
þess sem hann gefur þeirri frægu
persónu „vatnsberanum" r.kipanir
um aðdrætti. En „vaiidbæreren“
hefir nýlega verið iil umræðu í
dönskum blöðum og því haldið
fram, að danskir nýlendubúar noti
hann eins og brezkir offíserar sinn
boy á Malakkaskaga oða Indlandi,
meðan það var og hét. Þessi vatns
beri er ungur maður, íóthvatur,
hlýðinn. Kemur hljóðlega og hverf
ur án þess að segja orð. En allt,
sem verða má til þess að gleðja
geð gestanna kemur að vörmu
spori á borðið. Danir kunna sögur
Beinkariinn svipijéti. Wlinifigripur úr
Grœnlandsferð. Hann grandar óvin-
um Grösnlesidingsilis en verndar
vini hans.
af kyrrlátum og heiðskírum vetr-
ardögum, þegar mjöllin hylur. allt
landslag og stirnír á ís á fjörðum
og sundum. Þá liggur stútungs-
karl, sem er uppalinn á Amager,
jí leyni á bakvið isjaka og hlustar
eftir þrammi hvítabjarnarins. Það
! rifjast upp fyrir mér, að eitt sinn
hitti ég danskan bakarasvein r.orð-
ur í óbyggðum Kanada, sem líka
hafði sögur að segia af hvítabjarn
arveiðum. Þeir luma á því Dan-
irnir. Það er margur knár þótt
liann sé í holdum. Þegar haustar,
og íoinn lokar sjóleiðinni og mjöll
in liylur flugvöllinn í Ikateq þá
er betta í sannleika afskekkt
byggð. Samt virðast þeir Danir,
sem þarr.a hafa dvalið um hríð,
una hag sínum vel, þótt þar sé
engin kýr og ðnginn mjólkurdropi,
ekkert svín í stíu né kind á fjalli,
enginn ávöxtur :' garði.
Dsnir Suma á því
Landstjórinn og fjölskylda hans
búa í snotru rauðmáluðu timbur-
CFramhald á 8. síðul
Hjá Sandsfjóranum
Sýningin á bryggjunni tokur að-
magssalik er svipmót hinnar eins skamma stund, maöur grípur
dönsku landstjórnar sterkara.Rauð fyrsta tækifæri til að skunda út
máluð timburhús með döosku lag' af sviðinu, :í gegnum áhorfendahóp
Úti fyrir tjalddyrum. Tjaldbúi horfir á feröalanga, inni fyrir eru konur,
sem vilja skipta á skóm og vindlingum.
Gata í þorpinu, brú yf!r bergvatnsá og leið fil farandfóiksins, sem býr í tjöldum niður við sjóinn.
Áhorfendur við höfnina stara á ferðalanga, sem stfga upp á brýgg|una.
Þetta er eins og í leikhúsi, en gestirnir eru litlir leikarar.